Gevoel alsof je valt
Het gevoel dat je valt tijdens het inslapen: iedereen heeft dit al eens meegemaakt. De een heeft er dagelijks last van terwijl de ander het zelden meemaakt. Hoewel het een volkomen onschuldig verschijnsel is, kan het wel schrikreacties opleveren waardoor het hart even sneller slaat en het moeilijker wordt om weer in slaap te vallen. Met een beetje pech komt het zelfs vaker achter elkaar voor. Het wordt een slaapstuit of een hypnagoge schok genoemd.Het gevoel dat je valt
Iedereen kent het eigenlijk wel: in bed liggen en plots het gevoel hebben dat je valt. De armen of benen worden uitgestoken en dit voelt als een schrikbeweging. Soms komt het iedere avond/nacht voor en zelfs wel twee keer achter elkaar, en dan heb je er nachten lang geen last van. Het komt altijd op het moment dat je net in slaap begint te vallen. Sommigen noemen het wel een slaapstuit.Hypnagoge schok
Het gevoel dat je valt heet een hypnagoge schok. Vaak wordt er beweerd dat het alleen voorkomt bij mensen die oververmoeid zijn, maar het komt net zo vaak voor bij mensen die gewoon moe zijn en in slaap vallen. Gemiddeld komt het vaker bij volwassenen dan bij kinderen voor. Kinderen vallen ook veel sneller in slaap dan volwassenen. Bij kinderen worden soortgelijke schokken wel gezien tijdens de vroege slaap, maar er zijn maar weinig kinderen die hier wakker van schrikken.Oorzaak
De oorzaak is terug te vinden in de hersenen. Wanneer we in slaap vallen verslappen de spieren en verdwijnt ons bewustzijn. In sommige gevallen wordt deze toestand door de hersenen verkeerd geïnterpreteerd (verkeerde inschatting maken). De hersenen registreren een val en geven de spieren het signaal door de ledematen uit te steken om de val te breken of op te vangen. Het gevolg is een onwillekeurige samentrekking van de spieren van armen en/of benen. Van deze beweging schrikken we direct wakker, de hartslag schiet omhoog en de ademhaling is versneld. Vaak duurt dit enkele seconden en worden we weer rustiger, waarna we gewoon weer in slaap vallen.Soms wordt er gedacht dat een hypnagoge schok bij het proces van inslapen hoort. Dit is niet het geval, anders zou iedereen dit dagelijks hebben. Het heeft te maken met een misverstand vanuit de hersenen dat bij de ene persoon vaak voorkomt en bij de andere nooit tot zelden. Wel komt het vaker voor bij mensen die onder druk staan of te maken hebben met stress. Ontspanning van de spieren tijdens het inslapen kan dan een verkeerd signaal aan de hersenen geven. Een andere oorzaak is een mini REM-slaap, waarbij al licht gedroomd wordt en het lichaam hierop reageert met bewegingen. Normaal gesproken, tijdens de diepe REM-slaap, zijn de spieren verlamd en bewegen we niet mee met onze dromen. Tijdens deze mini REM-slaap zijn de spieren nog niet volledig uitgeschakeld en dus in staat te bewegen.
De hypnagoge schok moet niet verward worden met aandoeningen waarbij er onwillekeurige spiertrekkingen plaatsvinden zoals bij spasticiteit, parkinson, alzheimer of epilepsie. In deze gevallen treden de verschijnselen ook overdag op. Dit heeft geen verband met het in slaap vallen. Vaak zijn hier ook andere symptomen bij aanwezig. Bovendien komt spasticiteit vooral voor bij beweging en minder tijdens rust.
