Morfea: een vlekkerige huidaandoening

Morfea is een huidaandoening die zich kenmerkt door een hard aanvoelde en vlekkerig huid. Er treedt een afbraak op van het bindweefsel waardoor de huid op bepaalde plaatsen van het lichaam stug en hard gaat aanvoelen. Er ontstaat een ontstekingsreactie, waardoor er plekken ontstaan. Het is een auto-immuunziekte, waardoor de eigen afweer een ontstekingsreactie geeft. Wat houdt morfea precies in en is het te behandelen?

Wat morfea inhoudt

Morfea is een ontsteking van de huid waarbij er verhardingen optreden in de huid met vaak iets donker gekleurde plekken met een wit gekleurd centrum. Uiteindelijk wordt het littekenweefsel. Een andere benaming voor deze aandoening is “gelokaliseerde sclerodermie”. De ziekte is alleen in de huid aanwezig en is wat anders dan de systemische sclerodermie (= inwendige sclerodermie), waarbij wel inwendige organen zijn aangetast. Morfea is een zeldzame huidaandoening en komt ongeveer drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Vormen van morfea

Morfea wordt gekenmerkt door een ontsteking en verlittekening van de huid. Het kan bij zowel kinderen als volwassenen voorkomen. Naast de gewone morfea bestaan er ook een paar zeldzamere vormen van deze ziekte:

1. Linaire morfea: hierbij is er sprake van een lijnvormig morfea, dat zich vaak op één arm of been lokaliseert. Deze vorm komt het meest voor bij kinderen.
2. Sabelhouw-morfea: dit wordt ook wel morfea en coup de sabre genoemd. Het is een zeldzame vorm van morfea en is doorgaans op het voorhoofd gelokaliseerd. Het geeft een lijnvormig en diepgelegen litteken in de huid.

Het ontstaan

Wat de oorzaak is morfea is onbekend. Het is een auto-immuunziekte waarbij het eigen afweersysteem eigen lichaamscellen als vreemd ziet en deze gaat bestrijden. Het bindweefsel dat de huid normaal gesproken elastisch en soepel houdt, wordt afgebroken op die plaatsen zal de huid stug en hard worden. Tijdens dit verhardingsproces verdwijnen ook haren en zweetklieren op de aangedane plaatsen. Er zijn onderzoekers die van mening zijn dat een tekenbeet een rol kan spelen. Door de tekenbeet worden er parasieten in de huid gebracht, waardoor er een ontstekingsreactie ontstaat. Het bewijs hiervoor is nog niet geleverd.

De fasen van morfea

Morfea kent twee verschillende fasen. De eerste fase is een actieve fase, waarbij de ontstekingsreactie actief is. De huidafwijkingen hebben roze tot blauwpaars tot bruinpaars gekleurde randen en in dit stadium kan de ziekte zich nog uitbreiden. Dan komt de tweede fase, welke inactief is. De huid krijgt littekens en de huiddikte is afgenomen en de pigmentatie van de huid kan zowel zijn toegenomen of afgenomen. Door het littekenweefsel kan beweging worden beperkt, kan de huid in geval van verwonding moeilijk genezen. Er kunnen zelfs open wonden, een beenlengte verschil of afwijkende groei ontstaan.

Waar op het lichaam komt het voor?

Morfea wordt relatief vaak gezien op plaatsen van de huid die onder langdurige druk staan zoals bijvoorbeeld waar de randen van strakke kleding zitten. Het kan overal op het lichaam voorkomen, ook in het gelaat meestal blijft morfea op één of enkele plekken op de huid zitten en er zijn zelden grote delen van de huid aangedaan. De plekken blijven maanden tot jaren bestaan, in enkele gevallen kan het in het verloop van de jaren verdwijnen.

Behandeling

Er zijn veel behandelingen beschreven voor morfea. Geen van deze therapieën leidt echter tot volledige genezing, waardoor er nog geen definitieve therapie bestaat. Als ontstekingsremmers worden vaak corticosteroïdehoudende crèmes voorgeschreven. Ook kan lichttherapie met UVA en UVB licht worden geprobeerd. Omdat sommige onderzoekers denken dat de oorzaak een tekenbeet is, wordt in het beginstadium nog wel eens een antibioticakuur gegeven. Omdat morfea soms weer spontaan kan verdwijnen, wordt er ook wel eens gekozen om af te wachten. Als de plek na de tweede fase is uitgeblust, dan is therapie niet zinvol meer. Dan kun je de huid met verlittekening goed vet en soepel houden.