Wat te doen bij gewrichtspijn?

Meestal gaat pijn in de gewrichten gepaard met stijve gewrichten. Gewrichtspijn kan plotseling ontstaan door een blessure, maar vaak is er sprake van een chronische gewrichtspijn waarvan veel oudere mensen last hebben. In de ochtend na het opstaan geeft het gewricht de meeste klachten, maar in de loop van de dag wordt het soepeler en zijn de klachten meestal minder. Wat kun je doen om de stijfheid en de pijn in het gewricht zoveel mogelijk te verminderen en welke middelen kun je hiervoor innemen?

Soorten gewrichtspijn

Gewrichtspijn gaat meestal gepaard met stijve gewrichten. Het gewricht kan rood en warm aanvoelen en is verdikt. Als het gaat om een plotselinge gewrichtspijn, is het meestal als gevolg van een blessure, zoals een verstuikte enkel of een verdraaide knie. Dit komt vaak voor als gevolg van sporten. Het kan pijn doen, maar meestal geneest dit vanzelf weer bij wat rust.

Chronische gewrichtspijn

Dit komt vaak voor bij wat oudere mensen. De meest voorkomende oorzaak is artrose. Bij artrose is het kraakbeen dat zich in een gewricht bevindt aangetast door slijtage, waardoor het uiteindelijk kan verdwijnen. Ook kan artrose ontstaan door een overmatige belasting, bijvoorbeeld door te intensief te sporten. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans is op artrose. Boven de 75 jaar heeft vrijwel iedereen afwijkingen in de gewrichten, maar niet iedereen heeft er last van. Artrose komt het meest voor in de gewrichten die het sterks belast worden, zoals de heupen en de knieën. In de ochtend zijn de klachten of zijn hevigst, dan zijn de gewrichten stijf en het vermindert nadat je een tijdje hebt bewogen.

Reuma

Reuma begint vaak met pijn en stijfheid in de handen en polsen. Er is sprake van een ontsteking in het gewricht waarbij de aangedane plaats gezwollen en rood kan zijn. Ook hierbij is er in de ochtend sprake van ochtendstijfheid. Het is ernstiger dan artrose en het wordt ook wel reumatoïde artritis genoemd.

Jicht

Jicht is het gevolg van de vorming van urinezuurkristallen in het gewricht. Het geeft een hevige pijn dat meestal begint in de grote teen. Het kan ook ergens ander in het lichaam ontstaan zoals een knie of pols. Het gewricht wordt net zoals bij reuma rook, dik en warm vanwege de ontsteking. Het komt bij mannen iets vaker voor dan bij vrouwen. Mannen die veel eiwitrijk voedsel eten zoals rood vlees en regelmatig alcohol drinken, lopen meer risico om jicht te krijgen.

Wat je zelf kunt doen

Pijn en stijfheid van de gewrichten zijn te verminderen door zowel rust als beweging, afhankelijk van het stadium van de klacht. Bij een ontsteking waarbij het gewricht gezwollen, pijnlijk en rood is, kun je het beter omhoog leggen en koelen met bijvoorbeeld een coldpack. Breng ijs of een coldpack moet je nooit rechtstreeks op de huid aan, maar wikkel het in een doek om bevriezing van de huid te voorkomen. Zodra de acute ontsteking minder wordt, moet je het gewricht geleidelijk aan meer gaan bewegen. Dat voorkomt stijfheid en kan op den duur de pijn verminderen. Eerst moet je koelen, daarna kan een warme kruik of bad de klachten ook wat verminderen. Bij chronische gewrichtsklachten zoals artrose is het belangrijk dat je probeert te blijven bewegen. Als je helemaal niet beweegt, worden de gewrichten alleen maar stijver. Wanneer je last hebt van jicht, moet je alcohol en eiwitrijke maaltijden vermijden.

De middelen die je kunt gebruiken

Eerste keus pijnstiller bij gewrichtspijn is paracetamol. Het combineert een goede werking en heeft weinig bijwerkingen. Als de pijn erg hevig is, neem dan twee tabletten paracetamol om de vijf uur, met een maximum van 6 tot 8 tabletten per dag. Als de pijn onvoldoende of te kortdurend wordt onderdrukt, waarbij je bijvoorbeeld ’s nachts niet kunt doorslapen, komt een ontstekingsremmende pijnstiller (NSAID) in aanmerking, zoals ibuprofen of naproxen. Het nadeel is dat NSAID's maagklachten kunnen geven als bijwerking. Daarom moet je ze niet te lang achter elkaar gebruiken. NSAID's zijn oook beschikbaar in de vorm van gel en crème. Hoewel er twijfels bestaan of deze wrijfmiddelen voldoende effectief zijn, hebben ze wel minder bijwerkingen.

Alternatieve middelen

Aangezien gewrichtsklachten vaak een chronisch karakter hebben en de reguliere geneesmiddelen slechts enige symptoombestrijding geven, zijn veel mensen op zoek naar alternatieve behandelingen. Er zijn vele producten binnen deze markt verkrijgbaar. Veelgebruikte alternatieve middelen bij gewrichtspijn zijn glucosamine in chondroïtine. Deze stoffen komen ook voor het kraakbeen en de smeervloeistof die aanwezig is in de gewrichten. Het is echter twijfelachtig of extra glucosamine en chondroïtine wel in de gewrichten terecht komt. Toch kunnen sommige mensen er wel baat bij hebben.

Er zijn aanwijzingen dat duivelsklauw pijnklachten bij artrose kan verminderen. Maar er is nog te weinig resultaat om wat over de precieze werking te zeggen. Andere alternatieve middelen tegen gewrichtspijnen bevatten wilgenbast (witte wilg of Salix alba) of moersspirea (Filipendula ulmaria). Wilgenbast en moerasspirea bevatten de stof salicine. Deze stof wordt omgezet in salicylzuur, waarvan acetylsalicylzuur (beter bekend als aspirine) weer is afgeleid. Salicine en salicylzuur hebben in hoge doseringen inderdaad pijnstillende effecten. Dit kan echter wel tot maagklachten leiden. In dat geval wordt gebruik hiervan afgeraden.

Calcium

Het gebruik van extra kalk (calcium) is alleen zinvol wanneer je te weinig calcium binnen krijgt via de voeding, bijvoorbeeld wanneer je weinig tot geen melkproducten gebruikt. Kalk helpt overigens niet tegen gewrichtsklachten, maar wel tegen botontkalking. Vooral vrouwen na de overgang hebben behoefte aan extra calcium. Zij lopen meer risico op het krijgen van botontkalking (osteoporose).

Omega-3-vetzuren

Omega-3-vetzuren die onder andere aanwezig zijn in voedingssupplement visolie, zijn een belangrijk onderdeel van een gezonde voeding. Als je gevarieerd eet en minstens eenmaal per week vette vis (zalm makreel) eet, krijg je hier voldoende van binnen. Als dit niet het geval is, is extra visolie mogelijk nuttig ter voorkoming van hart- en vaatziektes. Het is nooit bewezen dat omega-3-vetzuren nuttig zijn bij gewrichtsklachten.

Naar de huisarts

Als je voldoende rust neemt en het gewricht in beweging houdt zonder het te overbelasten, gaan de gewrichtsklachten gaan vanzelf over. Als het na 6 weken nog steeds aanhoudt, of als een gewricht ontstoken (gezwollen, rood, warm en pijnlijk) is, neem dan contact op met de huisarts. Het is ook verstandig om langs de huisarts te gaan als je niet alleen gewrichtspijn hebt, maar je ook ernstig ziek voelt of langer dan 3 dagen koorts hebt.