Wat kun je doen tegen vermoeide, dikke en pijnlijke benen?

Vooral oudere mensen hebben regelmatig last van dikke, pijnlijke en vermoeide benen. De meeste klachten hangen samen met een slechte doorbloeding van de benen, waardoor er klachten zoals krampen, spataderen, gezwollen enkels en vermoeidheid in de benen als gevolg hiervan kunnen ontstaan. Mensen met een staand beroep of zwangere vrouwen hebben meer kans op beenklachten. Wat houden dikke, pijnlijke en vermoeide benen precies is en wat kun je eraan doen?

De oorzaak van dikke, pijnlijke en vermoeide benen

Oudere mensen hebben over het algemeen meer last van beenklachten dan jonge mensen. Er kan sprake zijn van verschillende klachten zoals: beenkramp, dikke en gezwollen enkels, spataderen en rusteloze benen. De meeste klachten hangen samen met de doorbloeding van de benen. Om het bloed in de benen weer omhoog te kunnen laten stromen, beschikken de aders in de benen over een kleppensysteem. Door middel van spieren wordt het bloed weer omhoog gepompt en door de kleppen kan het bloed niet meer terugstromen. Dit kleppensysteem en de spierpompen gaan met het stijgen van de leeftijd minder goed functioneren. Ook bij mensen met een staand beroep of zwangere vrouwen kan het kleppensysteem worden aangetast. Als de kleppen niet meer goed werken, kan het bloed niet voldoende worden teruggepompt. Hierdoor kunnen de klachten ontstaan.

Etalagebenen

Een ander probleem dat kan ontstaan is aderverkalking in de beenslagaders. Bij lichamelijke inspanning zoals lopen, kunnen de beenslagaders zich verder vernauwen, waardoor de bloedtoevoer naar de benen toe afneemt. De beenspieren krijgen hierdoor een tekort aan zuurstof en dit kan kramp als gevolg hebben. Na een paar minuten rust verdwijnt de pijn en kan er weer verder worden gelopen. Dit fenomeen wordt wel etalagebenen of claudicatio intermittens genoemd. Omdat etalagebenen door aderverkalking wordt veroorzaakt, treedt het vaak op bij mensen met risicofactoren voor hart- en vaatziektes zoals roken, suikerziekte, een hoog cholesterolgehalte in het bloed, een hoge bloeddruk of naaste familieleden met hart- en vaatziektes. Roken is de belangrijkste oorzaak van etalagebenen. Er zijn ook mensen die vooral ’s nachts kramp hebben in hun kuiten. Vermoedelijk hangt dit samen met de doorbloeding van de benen.

Wat kun je zelf eraan doen?

De belangrijkste maatregel die te treffen valt is stoppen met roken als je rookt. Bij zowel etalagebenen als gezwollen enkels is het belangrijk te blijven bewegen, ook al doet dit pijn. Probeer elke keer weer een klein beetje verder te lopen ook als het pijn doet. Bij spataderen en dikke benen moet je niet te lang achter elkaar stil blijven staan of langdurig met de benen omlaag zitten. Let er ook op dat als je zit, dat de rand van de stoel niet tegen de benen drukt waardoor de bloeddoorstroming wordt afgekneld. Bij aderverkalking (atherosclerose) is het belangrijk je leefstijl aan te passen, waarbij het belangrijkste is: niet roken, voldoende beweging en in geval van overgewicht afvallen. Vervang in je dieet verzadigde vetten zoals gebak, koek, echte boter, (varkens)vlees door onverzadigde vetten zoals olijf- of zonnebloemolie en eet meer verse groenten.

De gevolgen

Als gevolg van een slechte doorbloeding in de benen kan er beenkramp en een vochtophoping ontstaan. Kleine wondjes aan de benen zullen als gevolg hiervan slecht genezen. Zo kan een ingegroeide teennagel, een klein wondje of een splinter tot ernstige ontstekingen lijden, die soms zelfs kunnen resulteren dat er een deel van been, of in ernstige gevallen het gehele been geamputeerd moet worden. Dit geldt vooral voor mensen met suikerziekte, omdat bij hen de genezing van wondjes nog moeizamer loopt. In verband hiermee is het ook belangrijk de voeten goed te verzorgen: dagelijks wassen, goed drogen en laten luchten van de voeten. Wees verder voorzichtig bij het knippen van de nagels.

Geneesmiddelen

Er bestaan geen zelfzorgmiddelen tegen gezwollen enkels en/of etalagebenen die voldoende effectief zijn om de klachten te verhelpen. In geval van spataderen of dikke enkels wordt er soms een speciale steunkous gedragen waarbij iemand baat kan hebben. Steunkousen zijn nog het meest effectief. De huisarts of apotheker kan je hierover meer informatie geven.

Alternatieve geneesmiddelen

De werking van alternatieve geneesmiddelen is niet aangetoond, toch kunnen sommige mensen er baat bij hebben. De effecten van plantaardige geneesmiddelen zijn beduidend kleiner dan de effecten van stoppen met roken.

Hydroxyethylrutosiden (Venoruton)

Dit middel is officieel als geneesmiddel erkend. Het heeft echter een gering effect bij vochtophoping in de benen. Het voordeel is dat het middel weinig bijwerkingen geeft.

Paardenkastanje, muisdoren en rode wijnstok

De kruiden paardenkastanje, muisdoren en rode wijnstok blijken voor de periode van enkele maanden een geringe vermindering van vochtophoping te geven. De extracten van paardenkastanje geeft in het algemeen niet veel bijwerkingen, als men met deze kruiden de aanbevolen dosis niet overschrijdt en gedurende een korte periode gebruikt. Bekende bijwerkingen van deze middelen zijn: maagklachten, spierspasmen, hoofdpijn, duizeligheid, jeuk en allergische reacties. Rode wijnstok heeft mogelijk invloed op de bloedstolling. Daarom moet je het melden aan de trombosedienst of dokter wanneer je bloedverdunners gebruikt.

Ginkgo

Ginkgo (Ginkgo biloba) wordt vooral toegepast bij mensen met etalagebenen. Het kan eraan bijdragen dat je langer achter elkaar kunt lopen zonder pijn. Ginkgo heeft in het algemeen weinig bijwerkingen, maar misselijkheid, hoofdpijn, duizeligheid en allergische huidreacties kunnen optreden. Ook ginkgo kan mogelijk aanleiding geven tot bloedingen. Meld het gebruik van dit middel in ieder geval aan je arts of trombosedienst wanneer je bloedverdunners gebruikt.

Wanneer naar de huisarts

Als je regelmatig last hebt van beenkramp of kuitkramp, gezwollen enkels of het lopen van een langere afstand kost je veel moeite, raadpleeg dan de huisarts. Omdat het de bloedvaten betreft, kan het verband houden met hart- en vaatziekten. Daarom is het belangrijk om te laten controleren of er sprake is van hoge bloeddruk, suikerziekte of een verhoogd cholesterolgehalte. Als je last hebt van een slechte doorbloeding in je benen en een slecht genezende wond aan je voet of been hebt, moet je in verband met infectiegevaar niet te lang wachten met het raadplegen van de huisarts.