Als slapen ontwaken wordt

We beseffen dat slapen belangrijk is en eigenlijk vinden de meeste mensen slapen ook heerlijk. Het lichaam na een drukke dag laten ontspannen, herstellen en weer opladen. Een ingenieus systeem! Maar wat nu als je je half ontwaakt en tussen slapen en ontwaken blijft hangen? Voor sommige mensen is dat een crime en uitputtend.

De verschillende slaapfases

De slaapfases zoals ze zouden moeten verlopen:

• Fase 1: De “inslaapfase” duurt één tot drie minuten.
• Fase 2: Nog niet in een diepe slaap, maar de wekdrempel wordt verhoogd.
• Fase 3: Ca. 30 minuten na het inslapen. De ademhaling is regelmatig, het hartritme daalt, de spieren ontspannen zich en je slaapt steeds dieper.
• Fase 4 – Een diepe slaap welke zorgt voor fysiek herstel van het lichaam.
• Fase 5 – De REM-slaap (Rapid-Eye-Movement), vanaf ca. 1,5 uur na het inslapen.

REM-slaap

De REM-slaap wordt ook wel de droomslaap genoemd, waarbij de wekdrempel (dit is de prikkel vanuit de hersenen die ervoor zorgt dat men wakker wordt) erg hoog is. Na iedere REM-periode is er een, onbewust, soort ontwaken.

Schemerzone

Zoals hierboven omschreven zal de normale slaapcyclus zich enkele malen per nacht herhalen en word je uitgerust (lichaam en geest) weer wakker. Helaas gaat het niet altijd zo, want er is een groep mensen die tussen tot het moment van slapen en de verschillende slaapfases een ietwat vreemd ontwaken hebben. Enerzijds kan het zijn dat je geest nog mijlenver weg is en je lichaam aan het ontwaken is, maar het kan ook andersom en ligt je lichaam nog in diepe slaap en is je geest wakker.

Behalve dat het vreemde gewaarwordingen zijn, weten we ook steeds meer over hoe het werkt tijdens de gehele cyclus. De “aan/uit” -knop die zowel de geest als het lichaam heeft en normaal perfect samenwerken, kunnen om allerlei redenen niet goed (meer) met elkaar communiceren. Het proces wat normaal als vanzelf en heel snel verloopt, kan voor lichaam en geest plots niet meer gelijk lopen. In deze fase kunnen er vreemde zaken gebeuren, zaken die je niet kunt sturen en je als het ware overkomen.

Slaapwandelen

In de periode voor en tussen de slaapfases kunnen zaken plaatsvinden die niet goed te bevatten zijn en verder gaan dan bijvoorbeeld de schokbewegingen die mensen wel eens hebben tussen de slaapfases. Slaapwandelen is de bekendste. Er zijn mensen die een flinke knal horen of denken te horen, besef is lastig in zo’n tussenfase. Maar het kan ook nog gecombineerd worden met slaapwandelen (dit vindt in de diepe slaap plaats). Variërend van een enkele keer tot vrijwel dagelijks. Soms wordt iemand wakker in zo’n fase en soms ook niet en zie je de volgende ochtend wat je mogelijk hebt “aangericht”.

Je kunt het slaapwandelen niet zomaar opheffen, je kunt wel proberen te voorkomen dat je gekke dingen gaat doen. Geen kleine spulletjes in de nabijheid die de grond kunnen raken bijvoorbeeld. Maar ook deuren en ramen sluiten. Zo voorkomen je zaken die ernstiger gevolgen kunnen hebben.

Hallucineren
Het vindt plaats tijdens de droomslaap en je ontwaakt als het ware deels. Wat je ziet is levensecht en kan doodeng zijn. Het kan variëren van mensen, tot dieren, tot omgevingen en kan zelfs gecombineerd worden met geluiden. Dit is een fenomeen wat een groot gedeelte van de bevolking wel een keer meemaakt. Als het echter met enige regelmaat plaatsvindt, kan het je slaap en daarmee je leven beïnvloeden. Het kan iedereen overkomen en in feite is de ervaring op zich ongevaarlijk. Bij veelvuldig terugkomen van deze hallucinatie is het beste te proberen om wakker te worden. Daar moet je je dan op focussen, maar lukt niet altijd. Als het te gek wordt kan een medicijn de droomslaap onderdrukken en zo de hallucinatie… maar medicijnen voorkomen is uiteindelijk altijd beter.

Nachtangst

Nachtangst is een ander vreemd fenomeen en komt voornamelijk bij kinderen voor. Kinderen kunnen als ze al even in bed liggen – ogenschijnlijk – plots in paniek raken en gillen, terwijl ze qua geest als het ware nog in dromenland zijn. Het schreeuwen, gillen kan zomaar enkele minuten duren en dan is het over en slaapt het kind verder, alsof er niets aan de hand is. Het kind weet er ook niets meer van de volgende dag en het is verder onschuldig. Kinderen groeien er normaal gesproken overheen. Voorkomen kan niet echt en eigenlijk moet je het de tijd geven dat het kind er overheen kan groeien. Vindt het op vaste tijdstippen plaats, dan kan je wel je kind iets eerder wakker maken (bijvoorbeeld om te laten plassen). Doordat je het kind wakker maakt, kan je mogelijk de cyclus doorbreken.

Verlamming

Het klinkt heel vreemd, maar ook de geest kan wakker zijn en het lichaam niet (vindt plaats tijdens de remslaap). Dan lijkt het op een soort verlamming en kan heel beangstigend zijn, je kunt namelijk niet bewegen maar ook niet schreeuwen en om hulp roepen. Dit is iets wat zich niet beperkt tot de kindertijd. Soms lukt het mensen die dit hebben om zelf echt wakker te worden, maar niet altijd. Als je het vaker hebt is het vervelend en weet je wat er aan de hand is. Als je niets probeert kan je in een cyclus belanden en kan het je meer keren per nacht overvallen. Veel mensen ervaren het wel een keer in het leven, maar als het je vaker overkomt, kan het problematisch worden. Voorkomen dat je op je rug slaapt, wil nog wel eens helpen. De kans verklein je namelijk aanzienlijk op deze manier. Proberen te bewegen om echt wakker te worden is het beste, maar dat lukt niet altijd. Wat lichamelijk werkt is je ademhaling en je ogen en als je daarmee probeert wakker te worden, lukt het soms wel.

Tot slot

Wat voor de een zo vanzelfsprekend is, is dat voor de ander niet. Slapen lijkt zo simpel, maar als je gestoord wordt in deze belangrijke activiteit, is het goed hier bewust mee bezig te zijn. Zelf aan de slag te gaan of in uiterste gevallen de arts te raadplegen.