Hyperventileren

Hyperventileren zeggen de meeste mensen wel te kennen en toch als je het ze goed vraagt, komt er bij menigeen een niet concreet of samenhangen antwoord, zeker niet als het om oorzaken gaat. De laatste cijfers laten zien dat het een groeiend probleem is. Het kan geen kwaad wat meer kennis over hyperventilatie te hebben, waar de oorzaken kunnen liggen en helemaal hoe je het mogelijk kunt voorkomen.

Wat is hyperventileren?

Hyperventileren is eigenlijk niets anders dan verkeerd ademen. Hyper staat voor: “in sterke mate” of ”uitbundig” of ”overdreven”. Tel daar het woord ventilatie, als zijnde ademhaling, bij op en je hebt je betekenis.

Goed ademhalen

De volgende vraag die dan speelt is wat “verkeerd ademen” daadwerkelijk is. Hoewel we allemaal weten hoe we moeten ademen, ademt de een veel “hoger”(borstademhaling versus buikademhaling) dan de ander. Nogal wat mensen zitten vaak “in het hoofd” (geestelijke arbeid, piekeren/zorgen maken etc.) en dat brengt automatisch meer de ademhaling teweeg waar je borstkas bij omhoog komt en je je longen vol met zuurstof zuigt. Om lichaam en geest in balans te krijgen is dan de buikademhaling beter. Op het moment dat je je longen vol met zuurstof zuigt plat je middenrif af en komt je buik naar voren. Als je zuurstof dan ook nog eens heel gericht naar je kern (onderbuik) brengt, adem je gericht om in balans te komen. Spreekt voor zich dat je normaal moet ademhalen, waarbij de inademing via de neus loopt en daarna rustig uitademen. Een normale ademhaling vindt in alle rust plaats, maar voor iedereen geldt dat af en toe wat aandacht voor je ademhaling geen kwaad kan. Adem maar eens een minuut heel bewust, dat lijkt echt heel lang.

Waarom ga je verkeerd ademen?

Er zijn verschillende redenen waarom mensen gaan hyperventileren. Het is grofweg in te delen in de volgende groepen:

• Psychische druk
• Angst/depressief
• Oververmoeid

Psychische druk

Psychische druk kan om verschillende redenen ontstaan en kan variëren van een (stressvolle) baan waar je op de toppen van je kunnen moet functioneren. Maar kan ook in de privésfeer zitten bij een relatie die niet goed loopt, puberende kinderen die uit de pas dreigen te lopen of ziekten die spelen in de familie- of vriendenkring. Last but nog least is geld niet zelden een oorzaak voor psychische druk.

Angst/depressief

Hyperventilatie vindt ook vaak een oorzaak in de man of vrouw die angstig of paniekerig (zeker bij specifieke angsten) is en dit meer dan gemiddeld. Dit kan ook leiden tot depressiviteit en kan aanleiding geven tot hyperventilatie. Waar het op neerkomt is dat je de wereld om je heen niet meer in een helder perspectief ziet. Dit kan een soort doorlopend proces worden en de kans om in een vicieuze cirkel terecht te komen is zeker aanwezig.

Oververmoeid

Als je teveel van je lichaam vraagt kan je ook oververmoeid raken. Dit kan gebeuren als je niet goed naar je lichaam luistert en het signaal dat je rustiger aan moet doen, negeert. Oververmoeidheid heeft niet altijd met een fysieke oververmoeidheid te maken, maar ook de psychische vorm. Je lichaam raakt uit balans en genegeerde signalen kunnen zich uiten door hyperventilatie.

Hoe herken je het?

De zuurstof die je inademt voorziet in een van de meest essentiële onderdelen om te kunnen leven. Het zorgt mede voor het gaande houden van processen in het lichaam. De verwerkte/opgebruikte zuurstof komt er bij een uitademing weer uit (koolzuur). Als je ademhaling nu af gaat wijken doordat je sneller en ongenuanceerd dieper gaat ademhalen, dan wordt niet alle ingeademde zuurstof verwerkt en als koolzuur uitgeademd. Dit kan de processen in het lichaam doen laten afwijken. Je moet dan denken aan benauwdheid, duizeligheid, transpireren of zelf druk op de borst of tintelingen geven. De meest voorkomende symptomen zijn:

• hoofdpijn
• zwart voor de ogen
• buikpijn/ongedurig gevoel in de buik
• aanhoudende vermoeidheid
• (gevoelsmatig) oplopende temperatuur van het lichaam
• doorzeurende diarree
• pijnlijke (onder(rug

Maar het kan ook leiden tot slapeloosheid, prikkelbaarheid en klamme handen. Verder kunnen allerlei spieren pijn gaan doen of voelen ze minimaal erg stijf aan.

Kan je het voorkomen?

Structureel aanpakken

Het is natuurlijk afhankelijk van de oorzaak in hoeverre je het probleem zelf of met hulp op kunt lossen. Maar maak in ieder geval een begin met het analyseren van het proces op het moment dat je last dreigt te krijgen van hyperventilatie. Leg het vast, want dat is de basis om het uiteindelijk structureel op te lossen. Stem het in ieder geval af met je huisarts. Mogelijk stuurt hij/zij je door of kan zelf kijken dit probleem op te lossen.

Als je hyperventilatie door angst veroorzaakt wordt, dan zijn er wel wat medicijnen die de angst voor een groot deel weg kan nemen, maar het is niet meer dan symptoombestrijding. Bij angst of psychische druk kan soms de psychotherapeut hulp bieden en in een aantal gevallen kan ook de logopedist nog een rol vervullen.

Ademhalingsoefeningen kunnen ook vaak helpen. Zo leer je om onder moeilijke omstandigheden toch je ademhaling onder controle te houden en niet overstuur te raken. Let op dat je altijd via de buik ademhaalt!

Het kan je overkomen

Als het je toch overkomt is het belangrijk – en misschien gemakkelijker gezegd dan gedaan – dat je niet in paniek raakt. Dit maakt het alleen maar erger. Zorg er voor dat er meer koolstofdioxide in je bloed komt. Dit kan je bewerkstelligen door langzaam en oppervlakkig te ademen en de adem langer in te houden. Als je het niet zelf onder controle krijgt is het bekende zakje een middel om het voor elkaar te krijgen. Houd het zakje voor de mond en de neus en de koolstofdioxide die je uitademt blijft in het zakje hangen. Dit adem je vervolgens weer in. Door een stijging van de koolstofdioxide zakken de symptomen van hyperventilatie langzaam weg.

Tot slot

Weer alert en handel als je er last van hebt of dreigt te krijgen. Pak het structureel aan en ga in overleg met je huisarts.