Teerzalf: effectieve behandeling van psoriasis en huideczeem

Voor de behandeling van huidaandoeningen, zoals eczeem of psoriasis werd vroeger teerzalf gebruikt. Het is een goedkoop en zeer werkzaam middel om van de overlast af te komen. Wegens het vermoeden dat het een verhoogd risico op kanker met zich meebracht is het afgeschaft. Nu blijkt dat de vermoedens niet gegrond zijn en dus kan men weer volop van dit handige smeerseltje gebruikmaken. Wat houdt trek- of teerzalf in, hoe is aangetoond dat het geen kankerverhogend risico met zich meebrengt en hoe helpt het bij huidaandoeningen?

Teerzalf

• Eczeem en psoriasis
• Product, invloed en voordelen
• Geen verhoogd risico op kanker
• Teerzalf versus hormoonzalf
• Complicaties en bijwerkingen

Eczeem en psoriasis

De huid is zeer gevoelig voor aandoeningen, waarbij bacteriën, schimmels en huiddeeltjes over en weer kunnen reageren. Er lopen veel mensen rond met specifieke klachten aan de huid. Denk aan constitutioneel, dyshidrotisch eczeem of psoriasis. Deze aandoeningen geven veel irriterende, jeukende of branderige overlast, terwijl men er eigenlijk niet aan moet zitten. Het is van belang om gedegen tijd voor herstel aan de huid te geven, zodat een normale huidcelaanmaak weer herstelt. Vroeger werd daarvoor geregeld teerzalf ingezet, echter is lange tijd niet meer als behandelmethode voorgeschreven. Dit door het vermoeden dat er een verhoogd risico voor kanker aan verbonden was. Waarom kan teerzalf nu wel weer worden ingezet en wat zijn de voordelen daarvan?

Product, invloed en voordelen

De naam van deze zalf vermeldt, reeds waar het van is gemaakt. Teer is het restproduct dat ontstaat na de verbranding van plantaardige stoffen. Denk aan houtskool of steenkool. Het is een taai stroperige samenstelling en kan als antibacteriële zalf worden toegepast. De teer is als het ware gedroogd en verpoederd. Daarna is het aan een dragende substantie zoals vaseline toegevoegd. Meestal dient de zalf twee maal per dag in een dikke laag aangebracht te worden. De huid droogt dan niet uit, de schilfers en psoriasis nemen qua formaat af. Ook irritatie neemt af door de terugdringing van ontsteking veroorzakende factoren. Men heeft in toenemende mate minder last van jeuk of een branderig gevoel. Omdat teer in grote hoeveelheden beschikbaar is, gaat het om een zeer goedkoop middel om huidaandoeningen op een veilige manier tegen te gaan. Het is beschikbaar als ‘pix liquida of sicderma’ (houtskool), 'pix lithantracis' (steenkool) of 'ichtyol' (trekzalf van droge destillatie van zwavelrijke oliehoudende schalie (lit.1).

Geen verhoogd risico op kanker

Er is eerder verondersteld dat teerzalf wel eens kankerverwekkend zou kunnen zijn. Inmiddels is er een proefschrift gepubliceerd via de Radboud Universiteit van Nijmegen (lit.2), waarbij de therapeutische inzet van teerzalf is onderstreept. Aan het onderzoek hebben 13.000 patiënten meegedaan, waarmee de onderzoeksresultaten hoge betrouwbaarheid hebben. Er is geconstateerd dat de zalf helpt bij de behandeling van eczeem als psoriasis. Door het toe te passen heeft de patiënt geen verhoogd risico om kanker te op te lopen. Daarnaast wordt ook gesteld dat deze patiënten ongeacht de behandeling standaard een verhoogde kans op kanker hebben. Deze conclusies houden in dat teerzalf zonder problemen op de huid en huidaandoeningen kan worden toegepast.

Teerzalf versus hormoonzalf

Tot dusver worden huidpatiënten vaak behandeld met hormoonzalven. Op zich kunnen die goede resultaten geven, echter na langdurig gebruik treedt huidatrofie op. Oftewel de huid wordt door overmatige hormoontoediening dunner, waardoor aanvullende problemen kunnen worden veroorzaakt. Dit komt op zijn beurt weer door het versneld afsterven van huidcellen, waardoor feitelijk aandoeningen als psoriasis in de kaart worden gespeeld. Nu kan dus worden gesteld dat teerzalf een beter alternatief is. De aandoening wordt even goed aangepakt, echter de huid wordt op de langere termijn niet aanvullend aangetast.

Complicaties en bijwerkingen

Meest belangrijke reden waarom het niet wordt voorgeschreven is door de kleur en de typerende teergeur. Vaak zal men het overdag niet toepassen op zichtbare delen van het lichaam. Zeker in de zomer kan dit esthetische problemen geven. Door het echter op de bedekte delen wel toe te passen als ook tijdens de slaap, kan men goed profiteren van de gunstige werking van teer. Soms kan de huid ook geïrriteerd raken door teer, waardoor jeuk of zwelling wordt veroorzaakt. In dat geval is de huid overgevoelig, waarnaast ook haarzakjes ontstoken kunnen raken. Ook dient men diepe huidplooien te vermijden, als ook de lies, oksel of onder de borst. Aanvullend dienen gevoelige plekken te worden, vermeden zoals de mond of ogen (uitzondering is ichtyol, geschikt rondom de ogen).

Smeert u teerzalf zorg er dan voor dat het ingesmeerde lichaamsdeel goed is afgedekt met verband en oude kleren. Het voorkomt dat uw kleding wordt aangetast of niet verwijderbare vlekken in nieuwe kleding of beddengoed krijgt. Zorg er eveneens voor dat het tegen de zon is afgeschermd, aangezien teer op zonnestraling kan reageren. Volg aanvullend de adviezen en tips van de behandelend huidspecialist op indien u teer- of trekzalf gebruikt.

Lees verder

• Voetpsoriasis en gewrichtspijn: reactieve artritis
• Rode zwelling mondhoek, kloven, eczeem en wit gele aanslag