Multiple sclerose (MS): klachten

Multiple sclerose (MS) is een ziekte waarbij er verhardingen zijn ontstaan op plaatsen in het centraal zenuwstelsel. Het verloop is bij iedere MS-patiënt anders en het is niet te voorspellen welke klachten iemand zal krijgen. De meest voorkomende klachten zijn: vermoeidheid, problemen met de ogen, pijn, gevoelsstoornissen, spierzwakte en spasticiteit. Meestal zal de toestand van iemand met MS in de loop van de jaren achteruit gaan. Dit heeft veel impact op iemands leven en er kunnen psychische problemen ontstaan.

Wat MS is

Bij deze ziekte zijn er verharde plekken op meerdere plaatsen in het centrale zenuwstelsel. Dit kan zowel in de hersenen als in het ruggenmerg voorkomen. Door deze verhardingen ontstaan er storingen in de zenuwgeleiding, waardoor er verschillende klachten kunnen ontstaan. MS komt in koude landen vaker voor dan in warme landen en het komt vaker voor bij mannen dan vrouwen. De precieze oorzaak van MS is niet bekend en het stellen van de diagnose is vaak lastig. Het verloop is bij elk persoon anders. Vaak wisselen periodes van klachten (een aanval) en periodes van verbetering elkaar af. Na verloop van de jaren zal iemand meestal steeds verder achteruit gaan.

Vermoeidheid

Dit is de meest voorkomende klacht bij MS. De vermoeidheid is meestal veel heviger dan een gewoon moe gevoel en het kan plotseling optreden. Het lukt niet altijd om er met slapen vanaf te komen. De moeheid kan wisselend aanwezig zijn. Er kunnen dagen zijn dat je na klokje rond slapen nog steeds moe bent, maar soms kan slapen helpen om je beter te voelen. Het is beter om wel aan de vermoeidheid toe te geven, want anders kunnen de klachten verergeren. Bij een regelmatig leven met zo min mogelijk stress zijn de klachten meestal minder hevig. Hoge temperaturen kunnen ook zorgen voor vermoeidheidsklachten.

Oogproblemen

Ongeveer een kwart van de MS-patiënten krijgt in het begin een oogzenuwontsteking. Dit zorgt binnen enkele uren of dagen voor klachten zoals wazig zien, dubbelzien of een donkere waas voor de ogen hebben. Meestal treedt dit op bij één oog, maar het kan ook aan beide ogen ontstaan. Er kunnen pijnklachten zijn rond het oog en er kunnen ongecontroleerde bewegingen ontstaan (nystagmus). Meestal verdwijnen de klachten helemaal of gedeeltelijk na enkele weken. Bij vermoeidheid en warmte kunnen er wat klachten terugkomen.

Spierzwakte en Spasticiteit

Vaak begint MS met spierzwakte en verlies van kracht. Het komt vooral voor in de benen waarbij er een zwaar been of moe gevoel in de heup is. Hierdoor kan het zijn dat het been tijdens lopen gaat slepen en is de kans op struikelen groter. Krachtsverlies kan ontstaan tijdens een aanval en herstelt zich dan vaak weer helemaal of bijna helemaal. Soms neemt de spierzwakte geleidelijk toe, waardoor iemand op een gegeven moment niet meer kan lopen. Bij spasticiteit kunnen spieren moeilijk ontspannen en blijven ze altijd een beetje aangespannen. Dit kan leiden tot spierpijn en problemen met het staan, lopen of gebruik van handen. In sommige gevallen kan fysiotherapie helpen.

Veel mensen denken dat als je MS hebt dat je in een rolstoel belandt. Dit is niet altijd het geval. Na tien jaar kan ongeveer 80 procent van de mensen nog steeds lopen en na 20 jaar kan iets minder dan de helft nog zonder rolstoel. Verhoudingsgewijs maken mensen met MS veel gebruik van een rolstoel, maar vaak is dat alleen voor buitenshuis en kun je ook nog uit de voeten met krukken of een stok. Een rolstoel kan even wennen zijn, maar het geeft misschien wel een stukje vrijheid.

Coördinatiestoornissen

Dit wordt ook wel ataxie genoemd en kan ontstaan als de MS in de kleine hersenen optreedt. In de kleine hersenen wordt de motoriek geregeld en dit stemt de werking van de spieren en de hersenen op elkaar af zodat we soepel kunnen bewegen. Door MS kan dit verstoord raken waardoor er schokkerige bewegingen kunnen ontstaan. Dit kan leiden tot oogproblemen, moeilijken met spraak of problemen met lopen. Vooral in de armen kan het lastig zijn omdat iemand moeite krijgt met alledaagse handelingen zoals het dichtmaken van knopen.

Pijn

Veel MS-patiënten krijgen te maken met pijn. Zenuwbanen die pijnprikkels vervoeren kunnen aangetast raken. Veel mensen ervaren een branderige prikkelende pijn in de ledematen. De pijn wordt vaak ’s nachts of door warmte erger. Meestal wordt de pijn als gevolg van spasticiteit als meest vervelend ervaren. In sommige gevallen wordt de patiënt doorverwezen naar een pijncentrum. Naast pijn kan er ook een doof of brandend gevoel ontstaan.

Klachten bij het plassen en de stoelgang

Soms ontstaan er problemen met plassen en de stoelgang. Soms is er sprake van incontinentie, maar het kan ook zijn dat het moeilijk wordt om te plassen. Er zijn MS-patiënten die beide klachten ervaren. Het kan zijn dat er steeds aandrang is om te plassen, maar dat er dan maar een paar druppeltjes uitkomen. In geval van een moeilijke stoelgang is het belangrijk om gezond te eten, zo veel mogelijk proberen te bewegen en veel te drinken.

Psychische problemen

Het is meestal niet meer mogelijk je leven te leiden zoals je dat voorheen deed. Dit heeft invloed op de kwaliteit van het leven. Je moet verwerken dat je deze ziekte hebt en accepteren dat er veel verandert. Door de lichamelijke beperkingen en vermoeidheid kan het zijn dat je je baan verliest en als je een relatie hebt, zal dit anders worden. Mensen gaan misschien anders naar je kijken en je cognitieve functies kunnen afnemen. Zo kun je problemen krijgen met concentreren, een minder goed werkend kortetermijngeheugen en minder snel kunnen denken.

Het verloop

Het is niet te voorspellen hoe de ziekte zich zal ontwikkelen en zal per individu bekeken worden. Ook zal niet iedereen last krijgen van alle veelvoorkomende klachten. Voor behandeling van de klachten kom je bij een neuroloog of een MS-verpleegkundige terecht. Bij spierklachten kun je baat hebben bij fysiotherapie. Als je last hebt van psychische problemen, is het belangrijk om op tijd te onderkennen en hiervoor de juiste hulp in te schakelen.

Lees verder

• Multiple sclerose (MS): wat het is, diagnose en verloop