Coma na shock bij letsel of ziekte: wat zijn de gevolgen?

Zwaar letsel, hersenbeschadiging maar ook aandoeningen kunnen tot coma leiden. Het is het gevolg van een shocktoestand, waarna diegene compleet het bewustzijn verliest en de hersenactiviteit aanzienlijk daalt. Als iemand in coma ligt dan is het zeker de vraag of men weer wakker wordt, of dat men juist in een kunstmatige coma wordt gehouden. Wat zijn de veroorzakers van coma, hoe lang duurt het en welke fasen worden erbij onderscheiden?

Coma na shock

• Wat houdt het in?
• Veroorzakers shock en coma
• Levensbedreigend v.s. kunstmatig
• Hoe lang duurt het?
• Zolpidem stimuleert
• Schade na wakker worden

Wat houdt het in?

Indien het lichaam in coma raakt dan werkt een deel van de hersenen niet meer. Deze omstandigheid kan tijdelijk of aanhoudend zijn. De persoon is buiten bewustzijn, reageert dus niet meer en voelt geen pijn. Hoe diep de persoon in coma is hangt van het type letsel, aandoening of ziekte af. Door ernstig letsel reageert het lichaam met shock waardoor men in coma raakt.

Veroorzakers shock en coma

Shock waarna coma wordt veroorzaakt heeft altijd enige tot grote impact op het lichaam en de geestelijke gesteldheid. Schade aan de hersenen betekent dat gedachten, signalen naar het lichaam en het bewustzijn worden aangetast. Hieraan ten grondslag kunnen verschillende veroorzakers liggen. Denk aan de volgende.

Een ongeluk, bloedonderdruk

Zwaar letsel kan tot heftige bloedingen leiden. Dit kan zowel uit- als inwendig voorkomen. De persoon verliest dus teveel bloed waardoor vele lichaamsprocessen niet meer goed kunnen worden uitgevoerd. Enerzijds houdt het in dat er ernstige bloedonderdruk ontstaat en anderzijds krijgen belangrijke organen onvoldoende zuurstof. De combinatie zorgt ervoor dat men in ernstige shock terechtkomt waaraan men potentieel kan overlijden.

Allergie

Een andere reden waarom ernstige bloedonderdruk kan worden veroorzaakt is een allergie. Indien men een pinda of vis eet dan wel wordt gestoken zal de afweer overmatig reageren. Mestcellen in het lichaam maken direct teveel histamine aan waardoor de spanning om de aderen wegvalt. Oftewel de persoon valt flauw en komt in een shocktoestand terecht. In dit geval dient direct een EpiPen injectie te worden gegeven zodat adrenaline wordt toegediend. Bovendien dienen de hulpdiensten per ommegaande te worden ingeschakeld.

Hersenbeschadiging, zuurstofgebrek

De hersenen zijn noodzakelijk voor ons bewustzijn, denken en cognitiviteit. Door toedoen van meerdere factoren kunnen deze worden aangetast waardoor men het bewustzijn verliest. Denk aan hoofdletsel, herseninfarct, -bloedingen, -kanker of beroerte. Indien de hersenen tijdelijk onvoldoende zuurstof krijgen kan een deel van de hersenen afsterven. Dit heeft altijd verstrekkende gevolgen voor de persoon.

Ernstige infecties, vergiftiging

Infecties kunnen snel door het lichaam verspreiden en dus weefsels met organen aantasten. Daarnaast kan het de goede werking van zenuwen belemmeren. Denk aan een bloedinfectie, infectie aan de zenuwbanen maar ook vergiftiging. Het lichaam dient op de binnendringers te reageren waardoor shock wordt geïnitieerd.

Comazuipen

Een veel voorkomend probleem onder de jongeren betreft comazuipen. Men neemt dermate grote hoeveelheden alcohol in waardoor het lichaam wordt vergiftigd. De alcohol bedwelmt de persoon waarbij het wordt afgebroken in acetaldehyde (ethanal). Dit vormt een zware gifstof voor ons lichaam. Grote concentraties hebben vergaande gevolgen. Omdat het eveneens tijd neemt om de gifstof verder af te breken kan het geruime tijd schade aanrichten. Zeker het opgroeiende kind moet geen alcohol innemen omdat het ernstige schade aan de hersenen kan geven.

Levensbedreigend v.s. kunstmatig

Voorgaande veroorzakers zorgen ervoor dat het lichaam in een ernstige omstandigheid terechtkomt. Men kan ervan herstellen maar het kan ook overgaan in de dood van de persoon. Er dient per direct medische aandacht te worden gegeven om te vermijden dat men overlijdt. Een andere coma variant betreft het kunstmatig in coma houden. Het letsel is dermate ernstig dat de persoon onnodig zou lijden waarnaast de comateuze toestand voldoende rust voor herstel geeft. Een door letsel veroorzaakte coma kan eveneens kunstmatig worden verlengd.

Hoe lang duurt het?

De hersenen zijn zeer gevoelig voor letsel en daarom zal herstel ook traag zijn. Schade aan de hersenen en dus de cognitiviteit zorgt ervoor dat de persoon nergens meer bewust van is. Het valt niet te voorspellen hoe lang een coma gaat duren. Het kan om een dag gaan maar soms gaat het om aanhoudende diepe coma. Ook artsen kunnen dus niet zeggen hoe lang men onder zeil is. Oftewel per geval moet worden bekeken hoe snel men reageert en of men uit de coma komt.

Diepe coma

Standaard start het met diepe coma. De persoon is zich nergens van bewust en reageert dus ook niet. De persoon krijgt daarbij voeding via een sonde of middels totale parenterale voeding (TPV) (lit.1). De voorkeur wordt daarbij aan sonde voeding gegeven omdat de maag en darmen actief zijn. Omdat de hersenen zijn aangetast kan ook de hersenstam beschadigd zijn. Het kan betekenen dat de ademhaling niet meer automatisch is geregeld waardoor de persoon aan de beademing moeten. Deze omstandigheid kan uren duren of juist enkele maanden.

Coma vigil

Geleidelijk aan verandert de omstandigheid van de comapatiënt waarbij reflexreacties toenemen. Het kan zijn dat de patiënt de ogen opent en reageert op licht. Ook pijn en geluid kunnen reacties veroorzaken. Coma vigil (lit.2) houdt in dat de persoon weer een zeker ritme krijgt zonder dat de patiënt er bewust van is. Ook de spieren worden daarbij meer actief waardoor men ongewone bewegingen kan maken. Deze omstandigheid kan jaren aanhouden. Let wel door velen wordt er verondersteld dat men mogelijk door aanwezigheid, aandacht en aanraking de situatie kan stimuleren. In hoeverre het onderbewuste daarop reageert is onduidelijk.

Zolpidem stimuleert

Het slaapmiddel Zolpidem (lit.3) is in enkele gevallen succesvol toegepast om het ontwaken te stimuleren. Het middel zorgt ervoor dat de hersenactiviteit toeneemt. Tot dusver is echter nog niet bewezen waarom het werkt en dus wordt het nog niet volop toegepast. Vermoedelijk kan de geest uit het onderbewuste komen door slaap te stimuleren. Door vervolgens uit die slaap te komen kan een deel van de geestelijke capaciteiten in de werkelijkheid terugkeren. Omdat het een experimentele manier van behandeling is, is onduidelijk wat de positieve en negatieve gevolgen ervan zijn.

Schade na wakker worden

Indien iemand uit een coma komt dan is het altijd de vraag hoeveel schade er werkelijk is aangedaan. Het lichaam heeft namelijk een aanzienlijke knauw gekregen en het is dus de vraag wat men nog kan. Des te langer het heeft geduurd des te groter is de kans dat er ernstige beschadigingen van toepassing zijn. Het geheugen en hoe men was kan verdwenen zijn, waarnaast ook lichamelijke beperkingen kunnen optreden. Volledig de oude zijn is meestal niet reëel.

Laat u informeren door de behandelend arts omtrent wat er allemaal kan worden gedaan om de comapatiënt te helpen of te stimuleren.

Lees verder

• Kunstmatige coma: waarom wordt iemand in coma gehouden?