Kauwen: dementie, geheugen en kauwkracht

Kauwen is het eerste en een belangrijk onderdeel van de spijsvertering. Kauwen doen we met het gebit. Er gaat grote kracht mee gepaard, uitgedrukt in kauwdruk of kauwkracht. Deze is gemiddeld 5 keer zo laag als bij een hond. Uit onderzoek is gebleken dat kauwen op kauwgom de concentratie kan verhogen. Het is ook goed voor het geheugen. Bij dementie speelt het kauwvermogen een rol. Soms ontstaan er problemen met het bijten. Kauwen is de beweging die gemaakt wordt om voedsel fijn te maken voordat het ingeslikt wordt. Kauwen is het eerste gedeelte van de spijsvertering. Tijdens het kauwen wordt extra speeksel aangemaakt. Per voedselbrok wordt er 20 tot 30 keer gekauwd. Hierbij gaan we uit van het gevoel: zodra de brok goed voelt om door te slikken, stopt het kauwen. Sommige mensen kauwen weinig, terwijl anderen veel kauwen en zelfs op vloeibaar dik voedsel zoals vla of pudding kauwen. Gemiddeld kauwen mensen tussen de 900 en 1.600 keer per dag. Dit is mede afhankelijk van het aantal eetmomenten en de hoeveelheden voedsel. Ook het soort voedsel bepaalt het aantal kauwbewegingen. Zacht voedsel vergt minder kauwen dan hard voedsel.

Kauwkracht

De kauwdruk ligt gemiddeld tussen de 10 en 15 kilogramkracht. Voor een kunstgebit geldt een maximale kauwdruk van 5 tot 10 kilogramkracht. Een gezond gebit kan een kauwdruk van maximaal 100 kilogramkracht behalen. Dit bedraagt de totale kauwkracht uitgeoefend op het gehele gebit en wordt gedeeld door het kauwoppervlak in vierkante centimeters. Bij honden bedraagt de kauwdruk 500 tot wel 3.000 kilogramkracht per vierkante centimeter. Bij oudere mensen, met name bij dementie, neemt de kauwdruk af. Bij mensen met een kunstgebit neemt de kauwdruk nog sneller af, omdat deze toch al niet zo hoog was. Voor implantaten geldt dat deze ook een lagere kauwdruk hebben.

Kauwen is goed voor de concentratie

Het klinkt vreemd, maar kauwgom kauwen voordat er gepresteerd moet worden verhoogd de concentratie. Kauwgom kauwen tijdens de prestatie heeft geen effect en kan zelfs de aandacht afleiden van het werk. Door te kauwen wordt de hartslag en de bloeddruk verhoogd. De bloedtoevoer naar de hersenen wordt ook verhoogd en suikers worden beter naar de hersenen gestuurd. De hersenen hebben deze suikers nodig als brandstof. Het is waarschijnlijk dat de concentratie en het werkgeheugen tijdelijk verbeterd wordt. Dit effect houdt 30 minuten aan nadat de kauwgom uitgespuugd is. Uit onderzoek blijkt dat bij sommige mensen de stress verminderd werd tijdens het kauwen, bij anderen was dit juist verhoogd.

Kauwvermogen en het geheugen: dementie

Bij dementie wordt het geheugen aangetast. De ziekte van Alzheimer is een bekende vorm van dementie. Zenuwcellen of verbinden tussen zenuwcellen gaan kapot. De functie van de hersenen gaat achteruit. Uiteindelijk zal de patiënt met dementie sterven door zwakte of door verslikken. Ruim 20 procent van de bevolking krijgt dementie. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat hoe verder de dementie gevorderd is, hoe minder de bijtkracht is. Een hoog kauwvermogen toont aan dat het niet ver gevorderd is met de dementie. Daarnaast is duidelijk geworden dat kauwen een gunstig effect heeft op het cognitieve vermogen oftewel het denkvermogen.

Tetanus of kaakklem

Tetanus wordt ook wel kaakklem genoemd. Tetanus wordt tegenwoordig vooral opgelopen bij een val op straat, waar via straatvuil de bacterie Clostridium tetani het lichaam binnendringt. Ook een beet van een dier kan besmetting met de bacterie veroorzaken. De bacterie maakt een gifstof aan die spierstijfheid veroorzaakt. Vaak begint dit als eerste in de kaken. Kauwen is niet of slecht mogelijk. Zonder behandeling zal de patiënt gedurende zes weken pijnlijke spierkrampen ondergaan, waarna uiteindelijk de hartspier of de ademhalingsspieren ermee ophouden.

Kaakgewrichtsklachten

Bij klachten aan het kaakgewricht treedt er pijn op tijdens het kauwen. Ook kan het moeilijk zijn de mond te openen. Soms is er een duidelijk gekraak tijdens het kauwen hoorbaar. De oorzaak is vaak een ongeval, overbelasting of een operatie. Overbelasting ontstaat door teveel of overdreven kauwen. De spieren moeten tijdelijk niet overbelast worden, maar bewegen is wel goed. Voor de spiegel kunnen oefeningen gedaan worden voor het verbeteren van de mondopening. Ernstige klachten moeten met de arts besproken worden. Een plotselinge kaakkramp moet ook bekeken worden door een arts.