Jeukende huid: oorzaken en 3 tips tegen jeuk

Jeuk is een veelvoorkomende huidklacht, waarbij men de neiging heeft om over de huid te wrijven of te krabben. Dit zorgt echter vaak voor een vicieuze cirkel, waardoor de jeuk blijft bestaan of zelfs erger wordt. Er zijn diverse oorzaken van jeuk waaronder eczeem, insectenbeten en als gevolg van een ziekte. Wat helpt tegen jeuk? Onder andere stressvermindering, het verzorgen van de droge huid en oppassen met alcohol lijken de jeuk te kunnen verlichten.

Wat is jeuk?

Jeuk is een veelvoorkomende gezondheidsklacht die vaak lastig onder woorden te brengen is. Sommige mensen spreken over een brandend, pijnlijk gevoel na bijvoorbeeld een muggenbeet terwijl andere mensen het benoemen als een gevoel alsof mieren onder je huid aan het krioelen zijn. Op de ICD-10, een door de Wereldgezondheidsorganisatie bijgehouden lijst van ziekten, wordt jeuk als volgt beschreven:

Oorzaken van jeuk

Jeuk is dus een vervelend gevoel op de huid wat er toe leidt dat men uit alle macht probeert om de jeuk te verhelpen, vaak door over het jeukende lichaamsdeel te krabben. Er zijn verschillende soorten jeuk, elk met hun eigen oorzaak. Zo wordt dermatologische jeuk veroorzaakt door een huidziekte. Dermatologische jeuk kan chronisch (eczeem) of tijdelijk (insectenbeten) van aard zijn. Systemische jeuk wordt veroorzaakt door een ziekte en komt bijvoorbeeld voor kanker en aandoeningen van de lever of nieren. Bij neuropathische jeuk ontstaat de jeuk omdat het zenuwstelsel een signaal geeft dat er ergens iets kriebelt terwijl dit niet het geval is. Er worden als het ware onterecht "jeukprikkels" uitgezonden door het zenuwstelsel.

Jeuk en pijn

Een jeukende huid kent veel overeenkomsten met pijn. In de praktijk worden bij jeuk regelmatig vergelijkbare medicijnen voorgeschreven als bij pijn. Het is daarom niet verwonderlijk dat men lang gedacht heeft dat jeuk een voorstadium van pijn is. Dit blijkt echter niet het geval. Er bestaan aparte "jeuk vezels" in de hersenen te zijn, die bij activatie een jeukend gevoel veroorzaken. Dit zijn andere zenuwezels dan de zogenaamde "pijnvezels".

Wat helpt tegen jeuk?

Veel mensen met jeukklachten komen in een zogenaamde vicieuze cirkel terecht: wanneer je jeuk hebt, wil je krabben. Maar krabben leidt juist tot meer jeuk, waardoor je meer gaat krabben. Als je huid jeukt is het daarom verstandig om de jeuk te verlichten op een andere manier dan door krabben. Maar wat helpt tegen jeuk?

Tip 1: stress en jeuk

Diverse onderzoeken hebben een verband tussen stress en jeuk aangetoond: hoe meer stress iemand ervaart, hoe meer jeuk klachten. Dit lijkt veroorzaakt te worden door de invloed die stress op het immuunsysteem heeft. Het parasympathische zenuwstelsel lijkt hierbij een rol te spelen. Met name mensen met een huidaandoening kunnen mogelijk hun voordeel met deze kennis doen. Hoe kun je ontstressen?

• Maak je hoofd leeg: veel mensen voelen zich gestrest omdat hun hoofd vol zit met allerlei to-do's en piekergedachten. In dergelijke gevallen kan meditatie of mindfulness soms helpen. Andere mensen hebben juist meer baat bij het van zich afschrijven of afpraten van hun gedachten en gevoelens. Je kunt ook proberen dagelijks een "piekerkwartiertje" in te plannen waar je mag piekeren, maar alleen tijdens het piekerkwartier mag je piekeren.
• Prioriteiten: stel jezelf de vraag "moet ik dit nu doen?" en besteed vooral aandacht aan de aspecten "ik" en "nu". Moet jíj het doen en moet jij het nú doen?
• Ommetje: probeer meerdere malen per dag een ommetje van circa 10 minuten te maken, lichaamsbeweging ontspant
• Diep ademhalen: haal meerdere malen per dag enkele keren diep adem
• Zet je telefoon uit: het kan helemaal geen kwaad om je telefoon af en toe eens uit te zetten. Belangrijke boodschappen komen vanzelf op je voicemail terecht, of de beller belt je later nog een keer.

Tip 2: pak je droge huid aan!

In veel gevallen blijken mensen met jeuk ook last te hebben van een droge huid. Een droge huid kan onder andere veroorzaakt worden door te veel blootstelling aan (warm) water, kou en het overmatig gebruik van zeep. Probeer daarom je douchefrequentie omlaag te brengen en niet te warm te douchen. Gebruik een voedende crème tijdens of na afloop van een bad. Ook een laag vochtigheidsgehalte in de omgeving kan een trekkerig gevoel van de huid veroorzaken. De centrale verwarming draagt vaak bij aan een laag vochtigheidsgehalte in een woning.

Je kunt de kans op een droge huid verkleinen door wat minder vaak onder de douche/in bad te gaan en een zeepvrije wasgel te gebruiken. Wanneer je de ramen gaat zemen, de afwas gaat doen of andere klusjes waarbij je huid veelvuldig in contact komt met water, kun je rubberen handschoenen aantrekken. Je kunt de luchtvochtigheid in huis vergroten door regelmatig te luchten. Wanneer je een crème wilt gebruiken, let er dan op dat deze op oliebasis is, en niet op water- of alcoholbasis. Deze laatste ingrediënten drogen de huid namelijk uit.

Tip 3: pas op met alcohol

Alcoholmisbruik kan naast de alom bekende gevolgen zoals problemen op het werk en gezin ook gevolgen hebben voor de huid. Zo kan alcoholmisbruik een intense jeuk veroorzaken, met name op de palmen van de handen en de voetzolen. Alcohol kan daarnaast klachten van psoriasis, een huidaandoening die vaak gepaard gaat met jeuk, verergeren.

Ook zorgt blootstelling van de huid aan alcohol voor een droge huid, omdat het vettige beschermlaagje dat normaal gesproken op de huid ligt oplost door blootstelling aan alcohol. Probeer het gebruik van douchegel en verzorgende crèmes op alcoholbasis daarom zo veel mogelijk te beperken.

Lees verder

• Eczeem: oorzaak, behandeling en preventie