Smetplekken, smetten: symptomen, oorzaken en behandeling

Smetplekken, smetten of intertrigo is een in de grote huidplooien gelokaliseerde, oppervlakkige huidaandoening, waarbij altijd roodheid aan beide zijden van de plooi te zien is. Daarnaast kun je last hebben van verweking van de huid, scheurtjes, erosies, een nattende huid of korstvorming. Meestal kan smetplekken goed worden behandeld door het aanbrengen van een verzorgende, indrogende zalf zoals zinkolie of zinkzalf. De belangrijkste maatregelen tegen smetplekken zijn het vermijden van wrijving, ervoor zorgen dat de plekken kunnen 'ademen' en de smetplekken drooghouden. Als je een secundaire infectie hebt door bacteriën of schimmels, dan raken de smetplekken meer ontstoken en kan deze een slechte geur ontwikkelen. Intertrigo in combinatie met een secundaire infectie is vaak asymmetrisch (niet gelijkmatig of aanwezig aan beide kanten).

• Wat zijn smetplekken?
• Definitie
• Bij wie komt het voor?
• Synoniemen
• Oorzaken van smetplekken
• Intertrigo bij ouderen
• Smetten symptomen: verweking, korstvorming, jeuk en pijn
• Verschijnselen
• Bijkomende klachten
• Secundaire infectie
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van smetplekken
• Plekken drooghouden
• Medicatie en zinkzalf
• DermaSilk
• Hoe kun je smetplekken voorkomen?
• Huidzorg
• Voorkom overmatig transpireren
• Voorkom huid-op-huid contact
• Houd de huidplooien droog
• Complicaties
• Prognose
• Preventie

Wat zijn smetplekken?

Definitie

Smetplekken, smetten of intertrigo is een inflammatoire huidaandoening die is gelokaliseerd in huidplooien, vooral de plooien onder de borsten, in de liezen en tussen de tenen.

Bij wie komt het voor?

Smetplekken wordt vooral gezien bij mensen met overgewicht, diabetici en patiënten die langdurig bedlegerig zijn. Ook bij baby's komt intertrigo regelmatig voor, en staat het bekend als luiereczeem.

Synoniemen

Synoniemen van intertrigo: smetplek, smetten, dermatitis intertriginosa, eczema intertriginosa en intertrigineus eczeem.

Oorzaken van smetplekken

Smetplekken is een inflammatoire huidaandoening van de huidplooien en is een gevolg van huid-op-huid contact, warmte, vochtigheid en wrijving. De aanwezigheid van één of meerdere van de volgende factoren of omstandigheden zorgt voor een verhoogd risico op smetplekken:

• overgewicht/obesitas;
• verminderde mobiliteit (langdurig bedlegerig);
• gevorderde leeftijd;
• vrouwelijk geslacht;
• verhoogde lichaamstemperatuur;
• vochtige huid ten gevolge van transpiratie of incontinentie;
• diabetes;
• tekortschietende persoonlijke hygiëne;
• verminderde weerstand;
• eerder smetplekken hebben gehad.

Intertrigo bij ouderen

Bij bedlegerige en zorgbehoevende ouderen leidt het gebrek aan beweging, vaak in combinatie met overgewicht, tot smetten of intertrigo. De huid verliest met de jaren aan stevigheid en wordt dunner. Dit veroorzaakt sneller wrijvingsgerelateerde verwondingen. Dagelijkse inspectie van de huid is daarom een ​​van de taken van de verzorger of de verpleegkundig. Decubitus of doorligplekken kan ook voorkomen als je bedlegerig bent. De verzorger kan smetten voorkomen door regelmatige verplaatsings- en mobiliteitsoefeningen. Bij het wassen is het belangrijk om de lichaamsplooien en het contactoppervlak zorgvuldig te inspecteren en vervolgens goed te drogen zodat er geen vocht kan ophopen.

Smetten symptomen: verweking, korstvorming, jeuk en pijn

Verschijnselen

Smetplekken is een in de grote huidplooien (zoals de liezen, oksels, bilnaad, buikplooi en onder de borsten) gelokaliseerde, oppervlakkige huidaandoening, welke gekenmerkt wordt door (glanzende) roodheid (= erytheem) aan beide zijden van de plooi. Naast roodheid kunnen één of meerdere van de volgende symptomen voorkomen:

• verweking van de huid (maceratie);
• fissuren (scheurtjes in de huid);
• erosies;
• nattende huid;
• korstvorming.

Bijkomende klachten

Smetplekken kan (afhankelijk van de ernst) gepaard gaan met de volgende klachten:

• pijn;
• jeuk;
• branderigheid;
• onaangename geur.

Secundaire infectie

De aangedane huid is gevoelig voor infectie met bacteriën en schimmels. Secundaire infecties verergeren en onderhouden smetplekken. Een veelvoorkomende infectie bij smetplekken is die met Candida albicans.

Onderzoek en diagnose

De diagnose smetplekken is door de arts eenvoudig te stellen aan de hand van het klinisch beeld. In de huidplooien komen soms ook andere huidaandoeningen tot voorkomen die qua uitingsvorm veel gelijkenis kunnen vertonen met smetplekken. Deze omvatten:

• acanthosis nigricans
• acrodermatitis enteropathica;
• allergisch contacteczeem;
• candida;
• cellulite (sinaasappelhuid);
• dermatologische manifestaties van lymphogranuloma venereum;
• donovanosis;
  Ziekte van Darier op de benen / Bron: Mariame Meziane et al., Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• erythrasma
• granuloma gluteale infantum (een heftige vorm van een luier-eczeem);
• impetigo (krentenbaard);
• psoriasis;
• schurft;
• seborrhoïsch eczeem;
• syfilis;
• ziekte van Bowen;
• Ziekte van Darier (dyskeratosis follicularis).
• ziekte van Hailey-Hailey;
• ziekte van Paget.

Behandeling van smetplekken

Smetplekken is eenvoudig te herkennen en de diagnose wordt daarom op het oog gesteld. Aanvullend onderzoek is veelal niet nodig, tenzij het moeilijk is te onderscheiden van andere huidaandoeningen die in de huidplooien kunnen voorkomen zoals psoriasis, erythrasma of seborrhoïsch eczeem.

Plekken drooghouden

Iedereen die last heeft van smetplekken moet proberen de huid droog te houden. Was dagelijks met lauw water zónder zeep en vervolgens droog deppen met een schone handdoek. Verschoon je (verband)kleding dagelijks. Degenen die veel zweten, moeten hun kleding vaker verschonen; losse katoenen of linnen kleding is het meest geschikt. Als er toch nog vocht ophoopt in huidplooien, dep ze dan droog met een doek om intertrigo te voorkomen. Vermijd verder wrijven en schurende kleding om smetten te helpen genezen. Bij acute of ernstig nattende smetplekken kunnen natte kompressen snel verlichting bieden.

Medicatie en zinkzalf

Een eventuele schimmelinfectie kan worden behandeld met een antischimmelmiddel en een eventuele bijkomende bacteriële infectie kan worden bestreden met een lokaal antibioticum. Daarnaast schrijft de arts zalven voor met verschillende actieve ingrediënten die wondgenezing bevorderen en de symptomen verlichten.Vaak zal zinkolie of zinkzalf voorgeschreven worden.

DermaSilk

Je kunt desgewenst DermaSilk verbandkleding dragen. Deze draag je 24 uur per dag als extra beschermende huidlaag. Het heeft een anti-bacteriële werking en beschermt de huid tegen beschadiging door krabben en textiel. Dankzij de ademende stof neemt het vocht op én voert het vocht af. Het neemt snel je lichaamstemperatuur aan. Zo voorkomt DermaSilk ook dat je gaat zweten.

Hoe kun je smetplekken voorkomen?

Vermijd factoren en omstandigheden die verweking van de huid bevorderen, zoals warmte, vocht en wrijving. Neem ter preventie van smetplekken de volgende maatregelen in acht:

Huidzorg

Pas huidzorg toe door dagelijks de huidplooien te wassen en goed (deppend) te drogen. Gebruik hierbij geen of een pH-neutrale zeep en zorg ervoor dat je de zeepresten goed afspoelt. Bij incontinentie is het van belang om direct te verschonen, te wassen en te drogen.

Voorkom overmatig transpireren

Overmatig zweten veroorzaakt opweking van de huid. Voorkom overmatig transpireren door voor een koele omgeving te zorgen en de omgevingstemperatuur te verlagen. Ook kan het dragen van katoenen of ademende kleding helpen.

Voorkom huid-op-huid contact

Voorkom huid-op-huid contact door het dragen van ondersteunende kleding. Draag goed sluitende, niet knellend ondergoed (bijvoorbeeld met pijpjes), een katoenen BH en eventueel eerst een katoenen hemd of t-shirt en daaroverheen de BH. Mannen kunnen een suspensoir (scrotumbandage) dragen. Draag verder een katoenen pyjamabroek in plaats van nachtjapon. Voorts is het aangewezen om tussen de huidplooien scheurlinnen of non-woven gaas aan te brengen en deze materialen moet je vervangen als ze vochtig worden of ten minste tweemaal daags.

Houd de huidplooien droog

Je kunt de huidplooien drooghouden door absorberende en ademende kleding te dragen en door tussen de huidplooien scheurlinnen of non-woven gaas aan te brengen. Engels pluksel kan ook. De toepassing van zinkoxide FNA (zinkolie), welke zo dun wordt aangebracht dat de huid zichtbaar blijft of het gebruik van alcoholvrije barrièrespray of -crème (verkrijgbaar bij apotheek of drogist) kan ook helpen de huidplooien droog te houden. Gebruik de barrièrespray alleen als de huid intact is.

Complicaties

Smetplekken kunnen worden gecompliceerd door een verscheidenheid aan infectieuze micro-organismen die moeten worden bestreden voordat de aandoening zal verbeteren. Aangezien schimmelinfecties zeer vaak voorkomen in de door smetten aangedane gebieden, is het belangrijk om de schimmel te bestrijden. In dat geval zal plaatselijke antischimmelbehandeling nodig zijn. Aan de andere kant, als er een bacterie bij betrokken is, dan zijn antibiotica zowel plaatselijk als oraal geschikt.

Prognose

Als je bereid bent om bepaalde gewoonten te veranderen die je vatbaar maken voor intertrigo, is de prognose redelijk goed. Het is een gemakkelijk te behandelen aandoening.

Preventie

Met de juiste voorzorgsmaatregelen kun je smetplekken, ook bekend als smetten of intertrigo, voorkomen. Hier zijn enkele tips om deze huidirritatie te vermijden:

• Houd de huid droog: Zorg ervoor dat huidplooien droog blijven, vooral na het douchen of zweten. Dep de huid zachtjes droog in plaats van te wrijven, om irritatie te voorkomen.
• Draag ademende kleding: Kies voor loszittende kleding van ademende stoffen zoals katoen of linnen om overmatige warmte en vochtophoping in huidplooien te voorkomen.
• Vermijd wrijving: Zorg ervoor dat kleding niet te strak zit en voorkom wrijving in gevoelige gebieden zoals de oksels, liezen, en onder de borsten.
• Gebruik absorberende materialen: Je kunt talkpoeder of speciale absorberende crèmes gebruiken om overtollig vocht te absorberen in huidplooien, wat het risico op smetten vermindert.
• Zorg voor een gezond gewicht: Overgewicht kan extra huidplooien en wrijving veroorzaken, wat de kans op smetplekken vergroot. Afvallen kan helpen om smetten te voorkomen.
• Houd de huid schoon: Regelmatige, milde reiniging van de huid met een zachte zeep en lauw water helpt om vuil en bacteriën weg te houden, wat de kans op infecties vermindert.
• Voorkom overmatig zweten: Probeer overmatig zweten te voorkomen door koel te blijven in warme omgevingen. Airconditioning, ventilatoren of regelmatig afkoelen kunnen hierbij helpen.

Lees verder

• Schuurplekken in de lies: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Oksel: bruine of rode vlekken, bult, bultjes, jeuk & uitslag
• Liesschimmel, rode vlekken in de lies: behandeling met crème
• Veel zweten of hyperhidrosis: symptomen en oorzaken