Slaapapneu of slaapapnoe, symptomen en behandeling

Slaapapneu is een afkorting van het slaapapneusyndroom. We kennen het van mensen met overgewicht, mensen die roken en mensen die overmatig alcohol gebruiken. Maar het kan ook ontstaan door een afwijking in de keel de neus, de tong of de oren. Soms is een tumor de oorzaak. De symptomen zijn ademstilstanden, gevolgd door een luide snurk. De partner kan hier wakkeer van liggen, maar zelf schrikt de patiënt ook vaak wakker. Behandeling is nodig omdat slaapapneu gevaarlijk is. Het kan soms zelfs dodelijk zijn.

Wat is slaapapneu?

Slaapapneu (slaapapneusyndroom), ook wel slaapapnoe (oude benaming), is een slaapstoornis waarbij de slapende patiënt verschillende malen per nacht een kortstondige ademstilstand doormaakt. Ook kan de ademhaling verzwakt zijn. Op zich is een ademstilstand tijdens de slaap vrij normaal en kan al bij jonge baby's voorkomen. Dit is een vrij onschuldig verschijnsel. Pas wanneer er meer dan vijf ademstilstanden per uur voorkomen spreken we van slaapapneu.

Is het gevaarlijk?

Lichte slaapapneu is meestal nog niet heel gevaarlijk. Bij 5 tot 15 ademstilstanden per uur spreken we van lichte slaapapneu, ook wel uitgedrukt als OSAS. Meer dan 30 ademstilstanden per uur wordt zware OSAS genoemd. Je kunt je voorstellen dat ernstige OSAS ook een gevaar voor de gezondheid oplevert. Slaapapneu geeft een verhoogd risico op hartaanvallen, Alzheimer en diabetes. Mensen met een ernstige vorm van slaapapneu hebben een kortere levensverwachting. De meeste slaapapneu-patiënten sterven dan ook tijdens de slaap.

Oorzaken

Er is niet zomaar één oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van slaapapneu. Vaak is het een combinatie van verschillende risicofactoren. Zo is bekend dat rokers eerder te maken krijgen met slaapapneu. Overgewicht speelt een rol, vooral wanneer het meeste vet zich rondom de middel bevindt. Bij mannen komt het vaker voor dan bij vrouwen. Bij mannen loopt het percentage op tot 25 procent van de mannen, bij vrouwen tot 15 procent. Ook astma kan slaapapneu veroorzaken, net als andere chronische aandoeningen van de luchtwegen.

Erfelijkheid lijkt een rol te spelen. Zo komt het vaker voor bij mensen die Afro-Amerikaans zijn. Ook afwijkingen in de keel, de neus, de tong, de oren of de longen zijn bepalend. Een grote tong, een terugwijkende kin en een smalle bovenkaak bepalen het risico. Dit geldt ook voor een dikke nek, een hooggehemelte of een grote huig. Slaapapneu komt het meest voor bij mensen vanaf 40 jaar. Onder deze leeftijd wordt slaapapneu zelden gezien.

Symptomen

Vaak heeft de patiënt zelf niet in de gaten dat hij of zij lijdt aan slaapapneu. De partner merkt dit als eerste. Kenmerkend zijn:

• Ademstilstand, waarna de patiënt onrustig wordt of plots wakker schrikt. Daarna slaapt de patiënt gewoon weer door. De patiënt zelf merkt er niks van en heeft niet in de gaten dat hij of zij even wakker is geweest.
• Snurken, vaak is het snurken veel luider dan normaal. De partner kan hier slecht door slapen.
• De partner merkt een patroon op: ademstilstand gevolgd door een zeer luide snurk.

Wanneer de ademhaling stopt stijgt het koolzuurgehalte in het bloed. Als reactie hierop wordt het ademhalingscentrum geprikkeld. Hierdoor komt de ademhaling weer op gang.
Daarnaast is het de patiënt zelf die na verloop van tijd een aantal symptomen zal opmerken:

• Gevoel van stikken: dit wordt veroorzaakt door maagzuur dat de luchtwegen irriteert. Je kunt hier wakker van schrikken. Vaak is er sprake van hoestbuien of kramp in de keel.
• Vaak moeten plassen: door slaapapneu wordt je snel wakkeer. De productie van urine blijft hierdoor op een hoog niveau. Meer dan twee keer per nacht moeten plassen kan op slaapapneu wijzen.
• Nachtelijk zweten: dit wordt veroorzaakt doordat het lichaam teveel werk moet verrichten om voldoende zuurstof te krijgen.
• Droge mond: mensen met slaapapneu ademen veel door de mond. Dit veroorzaakt een droge keel en mond, waardoor je vaker moet drinken 's nachts.
• Overdag vermoeit: met slaapapneu kom je slaap tekort. De concentratie gaat achteruit. Je hebt moeite om je op je werk of opleiding te richten. Soms val je overdag in slaap.
• Spierpijn: er kan spierpijn optreden of je kunt last hebben van opgezette benen.
• Karakterveranderingen: door slaapapneu kan je prikkelbaar worden of last krijgen van woedeaanvallen.
• Hartklachten: slaapapneu wordt in verband gebracht met hartklachten, hartritmestoornissen en een verhoogde bloeddruk.

Verschillende vormen van slaapapneu

Er zijn verschillende vormen van slaapapneu. De fysiologische primaire slaapapneu komt het vaakst voor. Deze treedt op tijdens de non-REM-fase van de slaap. Dit is de overgangsfase tussen de waak- en slaaptoestand. Het waakcentrum wordt tijdens deze fase geremd, waarbij tegelijkertijd ook de ademhaling wordt geremd. Het secundair slaapapneu komt vaak voor bij mensen die overmatig alcohol gebruiken en bij mensen met overgewicht. De stemspleet wordt afgesloten waardoor slaapapneu optreedt. Daarnaast kennen we het pathologisch primair slaapapneu, dat zelden voorkomt. Een tumor in de hypofyse of ziekte van het centrale zenuwstelsel is hier de oorzaak van.

Behandeling

Patiënten die met bovenstaande klachten bij de huisarts komen krijgen soms een verkeerde diagnose zoals depressie of burn-out. Door uitgebreid onderzoek zal bekeken moeten worden of de patiënt aan slaapapneu lijdt. Vaak zal de patiënt tijdens de slaap gevolgd worden. Het aantal ademstilstanden per minuut is hierbij bepalend. Ook wordt er gekeken naar de concentratie en vermoeidheid overdag.

De eerste keus valt vaak op een continue positieve luchtwegdruk (CPAP). Met een kapje over de mond wordt er gedurende de nacht lucht in de luchtwegen geblazen. Dit houdt de luchtwegen open waardoor slaapapneu niet meer optreedt. De meeste patiënten zitten hier levenslang aan vast. Bij lichte tot matige slaapapneu wordt gebruik gemaakt van het mandibulair repositieapparaat. Dit lijkt op een beugel die ervoor zorgt dat de tong niet naar achteren zakt. De luchtwegen blijven p deze manier open.