Arthrografie van heup, knie of schouder: röntgenonderzoek

Arthrografie is een onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van een contrastvloeistof en röntgenstraling. Het is niet hetzelfde als een MRI-scan, maar wordt soms wel in combinatie met een MRI-scan uitgevoerd. Het is middels dit onderzoek beter mogelijk om gewrichten te onderzoeken. Vooral de heup, de knie en de schouder wordt het vaakst onderzocht. Dit kan nodig zijn wanneer er sprake is van een vermoeden van slijtage of beschadiging aan het gewricht of bij onverklaarbare pijnklachten. Na het onderzoek zal het gewricht vaak nog enige tijd stijf, gezwollen en pijnlijk aanvoelen.

Wat is arthrografie?

Arthrografie wordt ook wel eens als arthrografie geschreven (zonder h).Het is een röntgenonderzoek van de gewrichten waarbij gebruik wordt gemaakt van contrastvloeistof.

Contrastvloeistof

Bij arthrografie wordt gebruik gemaakt van contrastvloeistof. Door deze vloeistof wordt de gewrichtsholte duidelijk zichtbaar. De vloeistof wordt met behulp van een dunne naald ingespoten. Contrastvloeistof kan jodium bevatten, omdat jodium röntgenstraling doorlaat. Afhankelijk van het onderzoek wordt er gebruik gemaakt van een kleine hoeveelheid contrastvloeistof en lucht, of slechts één van beiden. Van te voren wordt de huid eerst gedesinfecteerd en verdoofd. De contrastvloeistof verdwijnt vanzelf weer na één tot twee dagen uit het lichaam.

Röntgenonderzoek

Het aanprikken van het gewricht gebeurt met behulp van echografie of röntgenstraling. Wanneer de contrastvloeistof is ingespoten kunnen er foto's gemaakt worden. Een röntgenapparaat maakt röntgenfoto's of opnames met behulp van röntgenstraling. Röntgenstraling is elektromagnetische straling dat door weefsel heen kan gaan maar tegengehouden wordt door zwaardere stoffen zoals botten. Tegenwoordig wordt er veel gebruik gemaakt van digitale radiografie. Hierbij is er nog maar 10 procent van de originele straling nodig.

Veelvuldig blootgesteld worden aan röntgenstraling verhoogd het risico op kanker. Een röntgenfoto bij de tandarts levert 5 microsievert op, een röntgenfoto van de dikke darm 7.000 microsievert en een CT-scan 1.400 microsievert.

Waarom een arthrografie?

Vaak wordt dit onderzoek toegepast wanneer er een vermoeden is dat een gewricht beschadigd is. Een matig versleten gewricht wordt soms tot rust gebracht door het inspuiten van een verdovend middel. Dit kan alleen door middel van arthrografie. Daarnaast kan deze methode soms zinvol zijn om pijnklachten te achterhalen. Het is voor artsen vaak moeilijk om de precieze oorzaak te vinden. Door middel van arthrografie kan bekeken worden wat er precies aan de hand is.

De knie

Dit soort onderzoek wordt vaak uitgevoerd bij de knie, wanneer er verdenking is van een beschadigde meniscus. De meniscus is een kraakbeenstructuur die zich in het kniegewricht bevindt. Nadat bekend is wat de klacht precies is, kan er een juiste behandeling plaats vinden. Het kniegewricht zal na het onderzoek nog enige tijd stijf aanvoelen.

Heup

Arthrografie aan de heup wordt vaak uitgevoerd wanneer de heup tijdelijke rust krijgt door middel van pijnstillende injecties. De arts kan hierdoor precies zien waar er geprikt moet worden. Daarnaast wordt dit onderzoek ook uitgevoerd bij heupklachten waarvan de oorzaak niet direct te achterhalen is en bij vermoeden op slijtage of beschadiging van de heup. Bij ernstige slijtage van de heup is dit goed zichtbaar te maken via dit onderzoek. De behandeling is dan gericht op vervanging van (een gedeelte van) de heup.

Schouder

De schouder is een gewricht dat vaak onder grote spanningen komt te staan. Verschillende aandoeningen en klachten aan de schouder kunnen aanleiding zijn tot het uitvoeren van een arthrografie. Na het onderzoek kan de schouder enige tijd stijf aanvoelen en de arm kan soms moeilijk gebruikt worden. Dit gevoel verdwijnt meestal binnen enkele uren tot dagen.

Doet het onderzoek pijn?

Van röntgenstraling zelf merk je niets: dit doet geen pijn. De injectie zelf kan wel pijnlijk zijn. Ook kan het gewricht na afloop nog enige tijd gezwollen, stijf en pijnlijk aanvoelen. Een nat en koud washandje verdoofd de pijn. In ernstige gevallen kan een pijnstiller genomen worden. Wanneer het gewricht teveel belast wordt kunnen er extra pijnklachten ontstaan. Wanneer de pijn lang aan blijft houden is het raadzaam contact op te nemen met de arts.

Soms is een tweede onderzoek nodig. In andere gevallen wordt arthrografie samen met een MRI-scan uitgevoerd. Een MRI-scan werkt anders dan een röntgenapparaat. MRI staat voor magnetic resonance imaging. Deze werkt met een grote sterke magneet en radiogolven. Soms wordt ook voor een MRI-scan contrastvloeistof gebruikt. In deze gevallen wordt er ook wel eens gesproken over arthrografie. Een MRI-scan maakt beelden van het lichaam die lijken op doorgesneden plakjes. Hierdoor is het makkelijker om binnen in een orgaan of gewricht te kijken.

Zwangerschap

Voor zowel een röntgenonderzoek als een MRI-scan geldt dat deze niet zonder gevaren uitgevoerd kan worden, vooral niet bij zwangere vrouwen. Een zwangere vrouw moet altijd van te voren melden dat ze zwanger is. Vooral de eerste drie maanden van de zwangerschap zijn een kritieke periode. De foetus wordt in deze periode compleet aangelegd en invloeden van buitenaf kunnen voor mutatie zorgen.