Prikkelbare darmsyndroom: wat je moet weten

Het prikkelbare darmsyndroom wordt ook wel spastische darm genoemd en is een chronische aandoening. Geschat wordt dat 10% van de mensen in Nederland last heeft van dit syndroom. Hoewel de oorzaak van dit darmprobleem niet helemaal duidelijk is, wordt aangenomen dat verkeerde voeding iets te maken heeft met de verstoorde darmbewegingen. Wat doe je als je darmen zich niet zo gedragen als je wilt ? Een prikkelbare darm veroorzaakt problemen met de stoelgang, pijnen en winderigheid. We hebben allemaal weleens last van geïrriteerde darmen, maar het wordt een ander verhaal wanneer je elke dag darmproblemen hebt. De symptomen zijn zo ernstig, dat het daadwerkelijk een naam gekregen heeft: PDS, prikkelbare darmsyndroom. PDS kan je dagelijks leven aardig ontwrichten.

Symptomen

Mensen met PDS hebben verstopping en/of diarree. Verstopping en diarree kunnen elkaar afwisselen. Ook is er sprake van abnormale pijnen, die meestal verminderen wanneer er darmbewegingen plaatsvinden. Patiënten hebben een opgezette buik en last van vervelende gasvorming. De symptomen kunnen dagen of weken aanhouden, of zijn er misschien altijd. Dit maakt het prikkelbare darmsyndroom tot een aandoening die serieus het werk- en sociale leven aantast. Ongeveer 30% van de mensen met deze aandoening belanden in de ziektewet.

Dikke darm

De dikke darm, ook wel intestinum crassum of het pachyenteron genoemd, is een lange gespierde buis. De spieren trekken afwisselend samen en ontspannen dan weer, terwijl ze de onverteerbare voedselresten verwerken met behulp van darmbacteriën. Water wordt uit de resten geabsorbeerd en tegen de tijd dat de voedselresten het rectum bereikt hebben, is het een stevige brei en klaar om via de anus als ontlasting naar buiten te gaan. Voedingsstoffen zijn er al eerder uit gehaald, dit is gebeurd in de dunne darm.

Bij het prikkelbare darmsyndroom echter, verloopt dit proces ongecoördineerd. In plaats dat samentrekken en ontspannen van de darm elkaar afwisselen, trekken de spieren onregelmatig samen wat tot spierspasmen leidt.

Oorzaken

De oorzaken worden nog niet helemaal begrepen, maar duidelijk is dat een van de oorzaken een slechte functie van de dikke darm is. Ook aangenomen wordt dat er niet alleen veranderingen hebben plaatsgevonden in de micro-organismen van de darmen, maar ook in de gevoeligheid van de zenuwuiteinden van de dikke darm. Deze zenuwuiteinden maken de dikke darm al gevoelig, ook al was er geen sprake van overgevoeligheid. Maar wanneer de prikkeloverdracht van de dikke darm naar hersenen niet goed meer verloopt, doordat deze verstoort is door overgevoeligheid, verandert hiermee ook het aantal spiersamentrekkingen van de dikke darm. En dit heeft uiteraard gevolgen voor de stoelgang.

Chinese dokters zijn eensgezinder over de oorzaken

Chinese dokters zijn het, in tegenstelling tot westerse artsen, wel unaniem eens over de oorzaken van deze pijnlijke aandoening: volgens hen is er sprake van een milt-lever disbalans die ontstaan is door zoete eetwaren, stress, vermoeidheid en te weinig beweging. De milt staat in de Chinese geneeskunde voor vertering en de lever voor emotionele balans. Een therapie die gebaseerd is op Chinese geneeskunde zal er dan ook op gericht zijn om de lever te stimuleren en de geest te kalmeren.

Voedingsvezels en korte-keten koolhydraten

In het verleden werd gedacht dat de aandoening ontstond door de afwezigheid van voedingsvezels. Maar de aandoening komt ook voor in Oosterse landen, waar vezelrijk gegeten wordt. Specifieke voeding kan symptomen uitlokken, maar mensen die een gevarieerd eetpatroon hebben, hebben net zo goed last van dit syndroom. De mogelijkheid van korte-keten koolhydraten als oorzaak voor het prikkelbare darmsyndroom is onderzocht, maar het bewijs is niet overtuigend. Er blijkt ook een neurologisch aspect aan PDS te zitten, omdat de conditie lijkt te verergeren bij stress. Maar of dit als oorzaak kan worden aangewezen, daar zijn onderzoekers het niet over eens. Het meest aannemelijke is, dat mensen met PDS overgevoelige zenuwuiteinden hebben die voor een negatieve cirkel zorgen tussen darm en brein. In 25% van de gevallen is er sprake van ontsteking die leidt tot infectie.

PDS komt twee keer zo vaak voor bij vrouwen. Meestal ontwikkelt de aandoening zich tussen de 20-40 jaar. En ook wat dit betreft, weet nog niemand waarom.

Diagnose

Ondanks de pijnlijke symptomen is er bij het prikkelbare darmsyndroom geen sprake van een onderliggende ziekte. Bij darmproblemen als deze, is het belangrijk om naar de arts te gaan, om vast te stellen of het om PDS gaat. Je moet zeker naar de dokter gaan wanneer:

• Je 40 jaar en ouder bent, en je nog maar net last van de symptomen hebt
• Wanneer er sprake is van bloed
• Je gewicht verloren hebt
• Er darmkanker in de familie voorkomt

De arts zal er geen moeite mee hebben om PDS vast te stellen, wanneer hier daadwerkelijk sprake van is. Onder andere coeliakie, inflammatoire darmziekten en kanker zullen eerst uitgesloten worden.

Behandeling

Diverse onderzoeken tonen aan dat het verhogen van vezels de conditie kan verergeren en leidt tot meer zwelling en winderigheid. Het is dus niet helemaal duidelijk of vezels goed zijn voor sommige PDS patiënten. Niet een vezeladvies is dan ook geschikt voor alle mensen met de darmaandoening. Bij sommige patiënten kan een dieet zonder korte-keten koolhydraten de klachten verminderen (geen zuivel, tarwe, en niet alle groenten/fruit), omdat niet iedereen deze suikers kan afbreken. Normaal gesproken worden ze afgebroken door darmbacteriën. Er zijn aanwijzingen die erop duiden dat behandeling met Chinese kruiden de klachten vermindert, evenals magnesium (ontspant spieren) en probiotica. Wanneer de klachten zo ontwrichtend zijn, kunnen er laxatieven gebruikt worden of anti-diarreemiddelen en bij extreme pijnklachten is er medicatie tegen spasmen. Helaas doet dit niks aan de aandoening, alleen aan de symptomen. Bovendien is het niet raadzaam om deze middelen regelmatig te gebruiken.