Dik worden van stress

Stress is een reactie van het lichaam op spanningen of gevaar. In vroegere tijden beschermde stress ons tegen groot gevaar doordat het lichaam razendsnel in staat werd gesteld op te vechten of te vluchten. In onze huidige samenleving is het meeste gevaar geweken. Toch ervaren we nog dagelijks stress. Langdurige stress zorgt voor overgewicht. Je kunt dus daadwerkelijk dik worden door stress. Enerzijds door het zogenaamde emotie-eten, anderzijds door een te lage stofwisseling.

Wat is stress?

Stress is een natuurlijke reactie van het lichaam. Het ontstaat van oorsprong bij dreigend gevaar. Door stress zijn we in staat te vechten of te vluchten, blijven we alert en worden bepaalde lichaamsprocessen tijdelijk vertraagd waardoor we onszelf beter in veiligheid kunnen brengen. Stress is dus niks anders dan overleven. Zo zal een paard bij dreigend gevaar in de stress schieten: de oren gaan naar voren, de pupillen vergroten zich, de neusgaten worden wijder (diepere ademhaling), de spieren spannen aan en het dier is klaar om te vluchten.

Toen de mens nog een oermens was, hielp stress de mens om te overleven. Maar de gevaren van toen zijn geweken: er lopen in onze huidige samenleving geen tijgers, leeuwen of ander gevaar rond. Ons leven is tegenwoordig redelijk veilig. Gevaren zoeken we vaak zelf op zoals het beoefenen van gevaarlijke sporten of het deelnemen aan het verkeer.

De huidige stress wordt vooral veroorzaakt door teveel spanning of druk. Vaak is dit werkdruk of spanning binnen een relatie. Ook prestatiedrang veroorzaakt stress. Denk hierbij aan een (rij)examen of het voltooien van een opdracht.

Hormonen komen vrij

Wanneer iemand stress heeft, komen er hormonen vrij. Dit zijn adrenaline, noradrenaline en cortisol. Maar waarvoor dienen deze drie hormonen?

Adrenaline wordt in het bijniermerg en in zenuwcellen geproduceerd. Dit hormoon (tevens neurotransmitter) komt vooral vrij bij stress, maar ook bij boosheid of bij angstgevoelens. Door adrenaline gaan de hartslag en de ademhalingsfrequentie omhoog. De concentratie gaat omhoog en de pupillen worden wijder. Er komt energie vrij, wat nodig is om de spieren snel van energie ter voorzien. De spijsvertering wordt tijdelijk vertraagd. Bij zwangeren stoppen de weeën.

Noradrenaline wordt in het bijniermerg aangemaakt. Bij stress komt het vrij en zorgt voor een verbeterde hartfunctie, zorgt voor verwijde pupillen, vernauwd de bloedvaten en vertraagd de spijsvertering.

Cortisol wordt in de bijnierschors aangemaakt. Het werkt samen met adrenaline. Adrenaline zorgt ervoor dat de spieren snel glucose opnemen. Cortisol zorgt voor afbraak van bepaalde eiwitten uit de spieren. Hierdoor kan er weel glucose worden aangemaakt. Cortisol speelt een belangrijke rol bij de vertering van voedsel.

Dik worden door stress, hoe kan dat?

Adrenaline en noradrenaline worden snel weer afgebroken. Cortisol blijft bij stress langere tijd in een grote hoeveelheid aanwezig. Dit zorgt ervoor dat de stofwisseling trager werkt en de behoefte aan energie verhoogd blijft. Bij stress is het immers nodig dat men altijd in staat is om te vluchten of te vechten. De bloedsuikerspiegel stijgt doordat er glucose vrijkomt. De glucose wordt verbrandt, het vet blijft onaangesproken. Sterker nog: het lichaam zal extra vet gaan opslaan. Bovendien worden de spieren in tijden van stress afgebroken door het vrijkomen van eiwitten vanuit de spieren. Minder spieren betekent ook minder verbranding van energie.

We hoeven niet meer te vluchten

In onze huidige samenleving hoeven we bij stress niet meer te vluchten of te vechten. In plaats daarvan worden we ten tijde van stress vaak lusteloos. We zijn geneigd onze afleiding te zoeken in de televisie, tablet, computer, spelletjes etc. Zolang we maar niet hoeven te bewegen. Daarnaast blijft er een verhoogde behoefte aan voedsel. Hierdoor gaan we meer eten dan nodig is. Dit noemen we ook wel emotie-eten. Vooral vrouwen hebben hier vaker last van, maar ook bij mannen komt emotie-eten regelmatig voor.

Stofwisseling verhogen en cortisol verlagen

Bewegen is goed voor de stofwisseling. Het teveel aan glucose zal verbrand moeten worden, omdat het anders opgeslagen wordt als vet. Bovendien zorgt beweging ook voor ontspanning, waardoor het stressniveau daalt. Een goede nachtrust draagt ook bij aan ontspanning. Daarnaast zullen mensen die goed uitgerust zijn minder snel grijpen aan voedsel. Alcohol, koffie en thee houdt cortisol hoog. Door deze drie te verminderen wordt het niveau aan cortisol omlaag gebracht.

Water is de beste vloeistof om te drinken. Water zorgt ervoor dat het lichaam dagelijks wordt gespoeld. Afvalstoffen worden gemakkelijker afgevoerd. Daarnaast zorgt water ervoor dat de suikerspiegel niet teveel stijgt. Ook de bloeddruk zal hierdoor minder snel stijgen. Bij een tekort aan water zal het lichaam sneller een stressreactie afgeven, met een verhoging van cortisol als gevolg. Daarnaast zal het lichaam juist vocht gaan vasthouden bij een tekort aan water.

Water vult de maag en verminderd het hongergevoel. Mensen die twee glazen water voor de maaltijd drinken zullen minder eten dan mensen die dit niet doen. Gemiddeld vallen mensen uit de eerste groep hiermee 1 kilo per maand meer af. Drink echter niet teveel water in één keer. Hierdoor wordt het natriumgehalte te veel verdund. Als reactie hierop gaan de lichaamscellen meer water opnemen en zwellen op. Dit gebeurt ook met de hersencellen. Dit wordt hersenoedeem genoemd. De hersenen kunnen daardoor in de verdrukking komen of aders dicht duwen.