Sotos syndroom: groot peervormig hoofd en snelle groei kind

Wordt een kind geboren, dan willen we allemaal dat het gezond en wel ter wereld komt. Er zijn echter uiteenlopende ziekten, aandoeningen en syndromen, welke het kind vanaf de geboorte of bevruchting kan meekrijgen. Een relatief onbekende aandoening is het Sotos syndroom, waarbij het kind een peervormig hoofd heeft, snel kan groeien en uiteenlopende complicaties kan hebben. Wat houdt het Sotos syndroom in, hoe wordt het door het NSD-1 gen veroorzaakt en wat zijn de symptomen?

Sotos syndroom

• Zeldzaamheid
• NSD-1 gen
• Hoe Sotos syndroom herkennen?
• In hoeverre aan kanker gerelateerd
• Ongeneesbaar

Zeldzaamheid

Het Sotos syndroom is relatief zeldzaam en komt jaarlijks 2 tot 5 maal in ons land voor (lit.1). Dit zijn de geregistreerde gevallen, waarbij het kind overmatig veel symptomen heeft. Omdat het syndroom in verschillende gradaties van toepassing kan zijn, hoeft het in sommige gevallen niet als zodanig te worden herkend. Oftewel er zijn vermoedelijk veel meer gevallen, waarbij bijvoorbeeld het hoofd enige vergroting heeft. Er wordt verondersteld dat het syndroom bij 1 op de 20 gevallen van een ouder wordt overgeërfd. In de overige gevallen gaat het om een afwijking, veroorzaakt tijdens de bevruchting (lit.2). Hoe ligt het NSD-1 gen hieraan ten grondslag en hoe kan men het syndroom herkennen?

NSD-1 gen

Op lange arm van chromosoom 5 ligt op positie 35 het NSD-1 gen en staat voor “nuclear receptor binding SET domain protein 1” (lit.3). Het is verantwoordelijk voor de aanmaak van proteïnen, waarmee uiteenlopende lichamelijke functies worden ondersteund. Meest belangrijke is de snelheid, waarmee de lichamelijke groei voltrekt. Het heeft daarbij tot doel dat de groeisnelheid niet te snel of te langzaam is. Het aangemaakte proteïne is actief in organen, weefsels, botten, spieren, hersenen, nieren, milt, longen en thymus. Het proteïne heeft daarnaast invloed op andere groeigerelateerde genen en kan die genen ook uitschakelen. Oftewel het gaat om een gen dat van grote invloed is op de ontwikkeling van het lichaam en dient daarom ook goed te werken. Wat zijn de complicaties indien dit gen deels afwezig is of niet goed functioneert?

Hoe Sotos syndroom herkennen?

Zeker een 100 tal mutaties aan het NSD-1 gen zijn geïdentificeerd, waardoor het syndroom van Sotos wordt veroorzaakt (lit.3). Het hangt daarbij van het type mutatie af, welke complicaties het geeft. Oftewel het kan beperkte gevolgen hebben, maar het kan ook complete misvorming en overmatige groei veroorzaken. Daarnaast kan het de werking van spieren, botten en organen aantasten. Let wel omdat de thymus kan worden aangetast, zal de weerstand van het kind minder goed worden geactiveerd. Het kind is eerder gevoelig voor virussen, bacteriën en ziekten. Het syndroom uit zich in uiteenlopende complicaties/ symptomen.

Ongewone vorm hoofd

Een groot hoofd, waarbij het op een peer lijkt. Het voorhoofd is breed terwijl de rest van het hoofd relatief smal blijft. Met het ouder worden neemt dit effect af, omdat de kaaklijn breder wordt. Het blijft opvallen tot ongeveer het zesde levensjaar, omdat door verdere groei de verschillen afnemen. Dit symptoom komt bij praktisch alle gevallen met het syndroom van Sotos voor. Ook de stand van de ogen wordt door de vorm van het hoofd bepaald.

Versnelde groei

De botten kunnen overal in het lichaam versneld groeien. Op jonge leeftijd leidt dit tot een ongewoon lang kind. Die groei zal op een gegeven moment trager verlopen, waardoor uiteindelijk de lengte ongeveer normaal of net iets langer is. Versnelde botgroei kan gepaard gaan met groeipijn en vorming van striae.

Achterstand en minder controle

door de ongewone vorm van het hoofd kunnen de hersenen ongewoon belast zijn. Ook kunnen er hersenholten van toepassing zijn. Oftewel de cognitieve eigenschappen van de hersenen kunnen aangetast zijn, waardoor soms mentale achterstand ontstaat. Initiële controle over spieren is minder. De spieren kunnen de groei als het ware nauwelijks bijbenen, waardoor plaatselijk spierzwakte ontstaat (de spierspanning is gering (lit.1)) en motorische problemen.

Overig

Er is sprake van sondevoeding, omdat het kind niet goed kan zuigen en slikken. De melktandjes breken vroegtijdig door. Het kind kan hartafwijkingen en/ of hartruis hebben en door een verminderde weerstand sneller luchtweginfecties en oorontstekingen krijgen. Het heeft dun haar en bruine of juist witte vlekken op de huid (vitiligo). Bovendien kan er sprake zijn van milde scoliose (zijwaartse vervorming van de ruggengraat en ongewone heupstand) en epileptische aanvallen (lit.2).

In hoeverre aan kanker gerelateerd

Indien de activiteit van het NSD-1 gen verandert, dan kan het ook leiden tot zeldzame kanker zoals acute myeloïde leukemie of neuroblastoom. Als de gen-activiteit is verstoord, dan kan een deel van het chromosoom afbreken en aan chromosoom 11 koppelen (lit.3). Er ontstaat dan een gen-samensmelting resulterend in het NUP98-NSD1 gen. Daarbij worden onjuiste proteïnen afgegeven, waardoor verkeerde bloedcellen door het ruggenmerg worden aangemaakt, danwel onjuiste celgroei wordt gestimuleerd. Hoe dat proces exact verloopt is wetenschappelijk nog niet aangetoond, echter er bestaat een duidelijke relatie tussen deze kankervarianten en de NSD-1 gen afwijking.

Ongeneesbaar

Deze genetische afwijking is tot dusver niet behandelbaar en is daarmee ongeneesbaar. De vorm van het hoofd zal met de tijd minder extreem worden, omdat de kaaklijn groter wordt. Het valt dus later minder op. Het hebben van verminderde kracht in de spieren kan met oefeningen worden verholpen. De meeste complicaties kunnen symptomatisch worden behandeld. Denk bijvoorbeeld aan het dragen van zooltjes om onjuiste heupstand te corrigeren. In de meeste gevallen zal men er goed mee kunnen leven. Uiteraard zal een periodieke check op jonge leeftijd noodzakelijk zijn om kanker uit te sluiten.

Lees verder

• Acromegelia: snelle groei, overgewicht en onvruchtbaarheid
• Marshall-Smith syndroom: snelle botrijping en lastig ademen
• BSV ziekte: blindheid, epilepsie en dementie kind
• Ataxia Telangiectasia: groei- en motorieke problemen kind
• Heupdysplasie: mijn baby komt na drie maanden in een beugel!