Acromegelia: snelle groei, overgewicht en onvruchtbaarheid

Een te snelle groei van het kind of ongewoon vage stofwisselings- en vruchtbaarheidsklachten kunnen door hypofysetumor worden veroorzaakt. De hypofyse is verantwoordelijk voor de afgifte van basishormonen, waarmee organen en lichaamsprocessen worden aangestuurd. Het is dus van wezenlijk belang dat deze hersenklier normaal functioneert. Wat houdt acromegelia in, wat zijn de consequenties voor het opgroeiende kind of de volwassene en hoe wordt het behandeld?

Acromegelia, hypofysetumor

• IGF-I groeihormoon
• Aangetaste hypofyse
• Gevolgen van Acromegelia
• Wat zijn zoal de klachten?
• Behandeling van hypofysetumor

IGF-I groeihormoon

Ten grondslag aan de ziekte is een relatief hoog concentraat IGF-1 groeihormoon. De “insuline-like growth factor” oftewel de ‘insuline gelijkende groeifactor’ is verantwoordelijk voor de groei van het kind. Het veroorzaakt vanaf geboorte tot einde puberteit verschillende groeispurts. Dit hormoon wordt op verschillende plekken in het lichaam aangemaakt. Ten grondslag daaraan ligt het ‘humaan groeihormoon’ (HGH), welke de aanmaak van het IGF-I hormoon in verschillende organen bevordert. HGH wordt door de hypofyse aangemaakt, zodat bijvoorbeeld de lever IGF-I produceert. De stof is verantwoordelijk voor een goede werking van zenuwmyeline en heeft een belangrijke rol binnen de herstelcapaciteit en lichaamsopbouw. Oftewel het is van belang bij een goede signaalversturing van de zenuwen en stimulatie van orgaan- met weefselgroei. Het kan echter voorkomen dat het groeihormoon overmatig wordt aangemaakt. Wat zijn de oorzaken daarvan en wat zijn de gevolgen?

Aangetaste hypofyse

De hypofyse is een kleine klier gelegen onder de hersenen, waarmee basisstoffen voor lichaamsaansturing en –ontwikkeling worden aangemaakt. Het zijn de primaire hormonen, waarmee organen worden gestimuleerd om lichaamsstoffen mee aan te maken. Denk aan schildklierhormoon-aanmakende stoffen, zodat de schildklier het T3, T4 hormoon en calcitonine aanmaakt. Indien er teveel van deze stoffen worden aangemaakt dan is er een probleem met de hypofyse. Vaak is er dan sprake van een goedaardige tumor. De vergroeiing zorgt ervoor dat er overmatig veel groeihormoon wordt aangemaakt. Daarnaast worden andere noodzakelijke stoffen onderdrukt, waardoor verschillende organen onvoldoende worden aangestuurd.

Gevolgen van Acromegelia

Het voordoen van een hypofysetumor kan zowel aangeboren zijn, maar kan ook tot ontwikkeling komen tijdens het leven. Omdat de hypofyse verantwoordelijk is voor vele noodzakelijke stoffen, heeft het op verschillende niveau’s complicaties voor het lichaamsfunctioneren. Het volgende hoofdonderscheid wordt gemaakt.

Overmatige groeispurt puberteit

Komt de aandoening reeds vanaf jonge leeftijd voor dan heeft het direct gevolgen voor de groeisnelheid en lichaamsontwikkeling. Het heeft direct invloed op de aanmaak van botten, spieren, weefsels en organen. Daarnaast is het van invloed op de stofwisseling van vet en glucose. Meest opvallende is dat de persoon zeer snel groeit, waarbij het gewicht (BMI-waarde) relatief achter blijft bij de lengte. Oftewel het kind zal relatief lang en zeer slank eruit zien.

Hormoontekort volwassene

Heeft men reeds de volwassen leeftijd dan zullen groeispurts niet meer voorkomen. Het kan echter voor interne drukopbouw door aanvullende groei van organen zorgen, waarnaast kleine vergroeiingen nog kunnen voorkomen. Daarnaast worden onvoldoende hormoonaanmakende stoffen aangemaakt of worden deze onderdrukt. Vaak gaat het dan om een tekort aan:

• androgenen (geslachtshormonen) waarmee testosteron, progesteron en oestrogeen mee worden aangemaakt;
• thyroxine T4, trijodothyronine T3 hormoon en calcitonine (schildklierhormonen);
• adrenaline, noradrenaline, aldosteron, cortisol (bijnierhormonen).

Wat zijn zoal de klachten?

De meeste problemen worden veroorzaakt, tijdens de groei van het kind. Denk aan overmatige groei van de armen en benen. Ieder deel van het lichaam kan overmatig worden gestimuleerd, waardoor een grove bouw wordt veroorzaakt. Denk daarnaast ook aan het vergroten van de kaaklijn, waardoor tanden ver uit elkaar komen te staan. Eventuele groeispurts zullen meestal met pijn gepaard gaan. Door toedoen van hormonale onbalans en tekorten kunnen uiteenlopende problemen worden veroorzaakt. Denk aan stofwisselingsproblemen, waardoor men snel aankomt. De persoon zal veel vocht vasthouden en extra vet opslaan. Het kan leiden tot tintelingen, pijnlijke steken en slecht werkende gewrichten. Omdat de geslachtshormonen worden aangetast kan de menstruatie verdwijnen, wordt de vruchtbaarheid aangetast en is er een ongunstige balans tussen spieren met vetten. De persoon kan last hebben van slaapapneu en geregelde migraine.

Behandeling van hypofysetumor

De aandoening wordt gediagnosticeerd middels een MRI scan van het hoofd tezamen met een HGH groeihormoon bloedtest. Omdat er sprake is van een tumor zal het door een operatie worden verwijderd. Het kan noodzakelijk zijn om te bestralen (zelden) of dat er zekere medicatie wordt toegepast. Het is daarbij afhankelijk van de ernst van de omstandigheid, welke behandelingscombinatie van toepassing is. De medicatie is ervoor bedoeld om de invloed van het groeihormoon te beperken (remmer) door het aan zekere eiwitten in organen te koppelen. De persoon zal daarbij periodiek medisch gecheckt moeten worden, zodat eventueel bijsturing kan worden gegeven. De verdere ontwikkeling is meestal goed behoudens dat gewrichtsproblemen en moe zijn aanhouden. Groeit uw kind overmatig snel of heeft u stofwisselings- en vruchtbaarheidsproblemen dan kan het door acromegelia worden veroorzaakt. Laat u goed informeren door de behandelend arts hoe groeicomplicaties en klachten kunnen worden voorkomen.

Lees verder

• JIA, jeugdreuma: groeiachterstand en pijnlijke gewrichten
• Cryptorchisme: niet indalen teelballen en onvruchtbaarheid
• Embolisatie: dichten bloedvaten vleesbomen, onvruchtbaarheid