Hypopituïtarisme: beschadigde hypofyse, ontregelde hormonen

De hypofyse is verantwoordelijk voor de aanmaak van vele essentiële basishormonen, waardoor organen en klieren weer andere hormonen gaan aanmaken. Indien de werking van dit orgaan in de hersenen is verstoord, krijgt het lichaam onvoldoende hormoon aansturende hormonen. Verschillende organen en lichaamsprocessen zullen daardoor niet meer goed werken. Het kan invloed hebben op gewicht, vruchtbaarheid of mate van energie. Wat houdt hypopituïtarisme in en hoe heeft het op verschillende manieren invloed op het goed functioneren van het lichaam?

Hypopituïtarisme

• Functie van de hypofyse
• Tekort van een hormoon
• Waardoor wordt het veroorzaakt?
• Wat is pan-hypopituïtarisme?
• Wat kunnen de symptomen zijn?
• Behandeling

Functie van de hypofyse

Een klein orgaantje in het hoofd is de hypofyse. Het zit centraal onder de hersenen gelegen tussen de oren. Het is van groot belang voor het functioneren van het lichaam, omdat het de basisstoffen afgeeft waarmee andere klieren en organen hormonen aanmaken. Dit worden hormoonproducerende cellen genoemd, welke ten grondslag liggen aan het functioneren van het lichaam zoals groei en ontwikkeling. Indien de hypofyse deels of niet functioneert, dan kan het grote gevolgen voor het lichaam hebben en kan het totale functioneren worden ontregeld.

Tekort van een hormoon

De term hypopituïtarisme betekent dat er sprake is van een tekort aan één of enkele hormonen. Het kan betekenen dat bijvoorbeeld de schildklier aansturende hormonen niet worden afgegeven, waardoor op zijn beurt de schildklier onvoldoende tot geen thyroxine T4, trijodothyronine T3 hormonen en calcitonine aanmaakt. Oftewel de stofwisseling is ontregeld, waarnaast ook botaanmaak is verstoord. Dit principe kan voorkomen bij verschillende klieren en organen, waardoor uiteenlopende lichamelijke klachten kunnen voordoen.

Waardoor wordt het veroorzaakt?

Er kan sprake zijn van een hypofysetumor, waardoor het de afgifte van de hormonen verstoort. Daarnaast kan de hypofyse ook deels afgestorven zijn door toedoen van heftig bloedverlies tijdens de bevalling. Er wordt dan veel bloed aan het lichaam onttrokken zoals aan de hypofyse. Het zorgt ervoor dat een deel of de gehele hypofyse afsterft. Dit kan na de bevalling leiden tot het syndroom van Sheehan, waarbij de vrouw geen borstvoeding kan geven en de menstruatie stopt. Oftewel hypopituïtarisme is altijd een toestand van het lichaam, waarbij de hypofyse is aangetast veroorzaakt door andere aandoeningen.

Wat is pan-hypopituïtarisme?

Indien de hypofyse compleet niet meer werkt dan zal het invloed hebben op alle lichaamsprocessen. Alle noodzakelijke hormoonproducerende cellen worden niet aangemaakt, waardoor het lichaam compleet is verstoken van hormonen. Deze omstandigheid wordt pan-hypopituïtarisme genoemd. Oftewel iedere klier en orgaan kan deels of geheel uitvallen, waardoor het lichaam in toenemende mate verslechterd functioneert. Uiteraard is deze omstandigheid schadelijk voor ons functioneren en bestaan, waarop adequaat met hormoontoediening moet worden gereageerd.

Wat kunnen de symptomen zijn?

Indien de hypofyse deels of geheel uitvalt, heeft het vergaande gevolgen. Afhankelijk van welke klier of orgaan uitvalt, kan het bepaalde klachten geven. De juiste hormonen worden niet meer aangemaakt, waardoor de volgende symptomen kunnen voordoen.

Schildklier

De T3, T4 hormonen en calcitonine worden niet meer aangemaakt. Dit leidt tot stofwisselingsproblemen, waardoor de persoon in gewicht toeneemt, vermoeid is, pijnlijke gewrichten heeft, vaak een koud gevoel heeft met trillingen en minder lust aan voedsel. Daarnaast heeft het invloed op de gesteldheid van de botten, waarbij osteoporose kan ontstaan.

Eierstokken en teelballen

De aanmaak van eitjes en zaadcellen raakt verstoord. Daarnaast is ook de aanmaak van testosteron, oestrogeen en progesteron ontregeld. Het heeft invloed op de vruchtbaarheid, kracht in het lichaam door meer opslag van vetten en afbraak van spieren. Het zorgt eveneens voor impotentie en een ontregelde menstruatie.

Bijnierschors

Het is verantwoordelijk voor de aanmaak van cortisol. Een gebrek hieraan zorgt ervoor dat het immuunsysteem minder goed reageert. Daarnaast veroorzaakt het een ongunstig hoog bloedsuikergehalte, waardoor veel meer insuline moet worden aangemaakt. Het zorgt ervoor dat men dikker kan worden in de buik of op de dijen, terwijl de rest van het lichaam er normaal uitziet. Dit wordt ook wel het syndroom van Cushing genoemd. Daarnaast leidt het tot minder kracht of energie in het lichaam gecombineerd met reumatische klachten.

Androgeen en aromatase

Deze twee zijn van belang bij de aanmaak van groeihormonen en geslachtshormonen. Dit is van invloed op de verhouding tussen spieren en vet, het gewicht, de stofwisseling van suiker, energie en vet. Daarnaast is het van belang voor het goed functioneren van het hart. Oftewel het kan hartkloppingen en een onregelmatige hartslag veroorzaken.

Behandeling

Indien er is geconstateerd dat deze aandoening van toepassing is, dan zal er regelmatig een bloedonderzoek worden gedaan. Op basis van die uitkomsten wordt bepaald, in hoeverre hormonen aanvullend worden toegevoegd, gewijzigd of verminderd. Het heeft tot doel dat de persoon normaal kan functioneren en lichaamsprocessen wel normaal verlopen. Het houdt in dat hormoonproducerende cellen worden toegevoegd, zodat de verschillende klieren en organen wel optimaal blijven werken. Dit ondanks dat de hypofyse het af laat weten. Levenslang kunstmatige hormonen toevoegen aan het lichaam heeft geen negatieve bijwerkingen, waardoor de persoon de normale levensverwachting heeft.

Lees verder

• Hoe wordt de menstruatie aangestuurd door hormonen?
• Krijg je brede heupen van de pil? Menstruatie en hormonen
• Wat voor invloed heeft een schildklierhormoontekort?
• Invloed van parathormoon op botafbraak en osteoporose