Syndroom van Sheehan: menstruatiestop en geen borstvoeding

Indien de hypofyse afsterft, krijgt het lichaam onvoldoende hormonen waardoor het syndroom van Sheehan ontstaat. Het zorgt ervoor dat bepaalde lichaamsfuncties niet meer goed verlopen, waardoor op de lange termijn ook fysieke problemen kunnen ontstaan. Denk aan afnemende vruchtbaarheid, geen borstvoeding kunnen geven, meer mannelijke kenmerken en vreemde onverklaarbare aandoeningen. Wat houdt het syndroom van Sheehan in en wat voor gevolgen heeft het?

Syndroom van Sheehan

• Oorzaak afsterven hypofyse
• Gevolgen hormoonstop
• Herkenning syndroom van Sheehan
• Mate van voorkomen
• Hoe te behandelen?

Oorzaak afsterven hypofyse

De aandoening komt praktisch alleen maar voor bij vrouwen die tijdens de bevalling ernstige complicaties krijgen. Het met dermate veel bloedverlies gaan, dat het lichaam het aan de minder vitale delen onttrekt om zo wel de hersenen te besparen. Daartoe wordt standaard bloed aan de ledematen onttrokken, maar in ernstige bevallen ook aan de hypofyse. Het poortadersysteem van het lichaam kan de hypofysevoorkwab onvoldoende voorzien van bloed bij ernstige baarmoederlijke bloedingen. Het zorgt ervoor dat deze kleine klier deels of geheel kan afsterven, waardoor het onvoldoende of geen hormonen aan het lichaam afgeeft.

Gevolgen hormoonstop

De hypofyse geeft hormoonaanmaak stimulerende hormonen af. Andere organen zoals de schildklier, bijnieren, eierstokken enzovoorts worden daarmee aangestuurd om specifieke hormonen aan te maken. Oftewel als deze klier niet werkt dan scheiden andere organen ook geen aanvullende hormonen af, waardoor hypopituïtarisme kan worden veroorzaakt. Het houdt in dat de botaanmaak niet meer wordt ondersteund, doordat calcitonine ontbreekt. Het zorgt ervoor dat het metabolisme verstoord raakt, waardoor men aankomt en aanvullende vage klachten krijgt. Denk aan haaruitval, uitblijven oksel- of schaamhaargroei of verslechterende nagelkwaliteit. Meest kenmerkende is dat de vrouw geen borstvoeding kan geven en de menstruatie laat of niet meer op gang komt (secundaire amenorroe). Dit wordt veroorzaakt door onvoldoende luteïniserende hormoon, waardoor minder oestrogeen en progesteron wordt aangemaakt. De typerende vrouwelijke eigenschappen houden daarmee in mindere of meerdere mate op met functioneren, waarnaast ook vermoeidheidsverschijnselen en draaierigheid van toepassing kunnen zijn.

Herkenning syndroom van Sheehan

Ernstige bloedingen tijdens de bevalling kunnen een voorbode zijn van hypofysenecrose. Het houdt in dat er reeds ernstige bevallingscomplicaties (zoals vruchtwaterembolie) zijn voorgevallen. Daarnaast kan het zijn dat de vrouw tijdelijk in shock is geweest. In deze gevallen zal er navraag moeten worden gedaan naar de consequenties voor de hypofyse, zodat na onderzoek hormonale ondersteuning kan worden toegepast. Vaak wordt het syndroom niet herkend en loopt de vrouw er geruime tijd mee rond, voordat bepaalde klachten aanleiding zijn voor een onderzoek.

Mate van voorkomen

In de westerse wereld is het een weinig voorkomende aandoening. Dat is ook de reden waarom het niet snel wordt herkend, waardoor de gevolgen geleidelijk aan toenemen. Omdat het niet snel wordt herkend is het feitelijk onduidelijk hoeveel vrouwen er werkelijk last van hebben. De aandoening komt veel vaker voor in landen, waarbij de verloskunde relatief primitief is. Dat houdt niet in dat het hier niet voorkomt. Ook onder de meest geschikte omstandigheden kunnen overmatige bloedingen worden veroorzaakt, waardoor de hypofyse kan afsterven.

Hoe te behandelen?

Omdat er sprake is van een afgestorven hypofyse is dat duidelijk herkenbaar op een MRI scan. Het kan zijn dat het bij toeval wordt ontdekt, indien men voor andere aandoeningen een scan ondergaat. Is het eenmaal geconstateerd dan dient men levenslang hormoonsupplementen te krijgen, opdat het lichaam wel goed kan functioneren. Daarmee worden de overige hormonen via organen en klieren wel aangemaakt, zonder dat de hypofyse werkt. Door hypofyse hormonen toegediend te krijgen kan men verder een normaal leven leiden.

Lees verder

• Syndroom van Cushing: slank zijn maar wel dikke buik, dijen!
• Syndroom van Kallman: uitblijvende puberteit, vruchtbaarheid
• Op welke leeftijd start de borstgroei en menstruatie?