Syndroom van Sjögren: droge ogen, mond door klierontsteking

Voor een goede oogfunctie en vochtige mond dienen de traan- en speekselklieren voldoende vocht of slijm aan te maken. Die functie kan door het syndroom van Sjögren dermate worden aangetast, dat er algehele droogte wordt veroorzaakt. De aandoening valt onder de auto-immuunziekten en kan soms gepaard gaan met andere aan de afweer gerelateerde aandoeningen. Wat houdt dit syndroom in, wat zijn de symptomen en waarom is een medische check van belang bij opgezette klieren?

Syndroom van Sjögren

• Symptomen
• Vermoeidheid door speekseltekort
• Invloed van het afweersysteem
• Soms gecombineerde aandoening
• Mogelijke directe oorzaken
• Relatie met non-hodgkin lymfoom
• Behandeling Syndroom van Sjögren

Symptomen

Door het afweersysteem wordt de werking van klieren zodanig beïnvloed, dat onvoldoende kliervocht wordt afgegeven. Het gaat praktisch altijd om de traanklieren en speekselklieren, waardoor droogte optreedt. Oftewel de persoon heeft last van droge, rode, krakelig aanvoelende ogen in combinatie met een gortdroge mond. Het kan zijn dat men het gevoel heeft dat er altijd iets in de ogen zit, waarbij de ogen branderig aanvoelen. Ook voedselinname verloopt wegens het ontbreken van speeksel lastig, waarnaast ook vermoeidheid optreedt. Daarbij heeft men vaak een slecht gebit, doordat tanden onvoldoende door speeksel worden beschermd. Soms kan het gepaard gaan met een grieperig gevoel, tezamen met opgezette klieren. Het komt voornamelijk voor bij de vrouw van veertig jaar en ouder. Er wordt verondersteld dat de aandoening erfelijk is.

Vermoeidheid door speekseltekort

Het klinkt vreemd maar doordat de persoon te weinig speeksel aanmaakt raakt men vermoeid. Dit heeft te maken met de inname van voedsel. Normaal gezien neemt men voedsel in, waarbij het speeksel via kauwen door het eten wordt gemengd. Speeksel zorgt ervoor dat zetmeel direct worden omgezet in glucose, welke via de mond en tong rechtstreeks in het bloed worden opgenomen. Het vormt de eerste toediening van energie. Dit ontbreekt dus! Ten tweede wordt voedsel lastig ingenomen, waarbij de eerste stap van de vertering is overgeslagen. Strikt genomen moet de persoon meer eten om hetzelfde energie-niveau te behalen. Omdat de inname van eten ook lastig verloopt door speekselgebrek zal men minder energie hebben.

Invloed van het afweersysteem

Het immuunsysteem moet ervoor zorgen, dat vijanden van het lichaam worden bestreden. Oftewel het vormen de stoottroepen, waarmee de invloed van virussen en bacteriën wordt tegengegaan. Dit principe kan soms tegen het lichaam zelf gekeerd zijn, waardoor zogeheten auto-immuunziekten voordoen. Het houdt in dat de werking van stoffen, klieren, spieren en organen wordt tegengewerkt, waardoor verschillende lichaamsproblemen kunnen voorkomen.

Soms gecombineerde aandoening

Omdat er sprake is van een auto-immuunsysteem gerelateerd probleem, kan het ook gepaard gaan met andere ernstige auto-immuunziekten. Het syndroom kan opzichzelfstaand voorkomen, maar kan ook een bijgevolg zijn van bijvoorbeeld GPA, reumatische artritis of een andere weerstand gerelateerde aandoening. Naast de aanhoudende klachten aan mond, keel en ogen heeft men dus ook andere pijnlijke klachten. Denk aan ernstige gewrichtspijn bij reuma of ademhalingsproblemen bij verschillende andere ziekten.

Mogelijke directe oorzaken

Tot dusver is het onduidelijk, waardoor deze continu aanhoudende aandoening wordt veroorzaakt. Het is duidelijk dat signalen van de hersenen naar de klieren worden verstoord of dat de klierreceptoren niet werken. Oftewel er moet sprake zijn van aantasting van de werking van zenuwen of klieren. Of het signaal komt niet over (aantasting zenuwen), doordat de axon (zenuwbaan) of de myeline (geleidingsvloeistof) is aangetast. In dit geval kan het syndroom zeker gepaard gaan met bijvoorbeeld Multiple Sclerose. Daarnaast kan de aan de zenuwuiteinde vrijgegeven neurotransmitter acetylcholine worden aangevallen of de klierreceptoren zijn aangetast. Is hier sprake van dan kan het bijvoorbeeld gepaard gaan met Myasthenia Gravis. Het resultaat van alle methoden van aantasting is hetzelfde. Informatie wordt niet goed overgedragen, waardoor de klieren geen opdracht krijgen om voldoende vocht af te scheiden.

Relatie met non-hodgkin lymfoom

Is het syndroom van Sjögren geconstateerd dan heeft 5% van de patiënten kans om non-hodgkin lymfoom te krijgen. Heeft u dus voorgenoemde klachten aan ogen, mond en keel dan kunnen de lymfeklieren ook gaan opspelen. Indien dit het geval is dan moet u altijd aanvullende medische aandacht krijgen. Wees er dus zeker van dat er niets anders aan de hand is en laat uzelf controleren.

Behandeling Syndroom van Sjögren

Omdat er geen directe oorzaak is aan te wijzen, bestaat er geen medicijn om het syndroom tegen te gaan. Oftewel de persoon zal er altijd last van hebben. Toch zijn er middelen waarmee de klieren worden aangemoedigd om speeksel en traan aan te maken. Ook geregeld kauwen op kauwgom schijnt enigszins te helpen. Laat u informeren door de behandelend arts. Daarnaast kunt u ook aanvullend oogdruppels indoen om de overlast te verminderen.

Lees verder

• Wat te doen bij droge ogen, kunnen oogdruppels helpen?
• Wazig zien, pijnlijke ogen: eerste langdurige teken van MS
• Ik heb zwarte vlekken voor de ogen: de veroorzakers!
• Help! Ik stink uit mijn mond, wat kan ik doen?
• Bloedblaar mond, tong, lip, gehemelte: wat kan het zijn?