Syndroom van Sjögren: droge ogen en een droge mond

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte: het afweersysteem vernietigt de traanklieren en speekselklieren. Oogarts Hendrik Sjögren schreef in 1930 zijn eerste wetenschappelijke artikel over de aandoening. Hij noemde de ziekte: keratoconjunctivitis sicca, tegenwoordig staat de aandoening bekend onder naam: het syndroom van Sjögren. Droge ogen, een droge mond, moeite met slikken en gewrichtsklachten horen tot de symptomen. Hoe wordt de diagnose gesteld en hoe kan het syndroom van Sjögren behandeld worden? Is de aandoening te genezen?

Inhoud artikel

• Syndroom van Sjögren
• Hoe komt het syndroom van Sjögren aan de naam?
• Traanklieren
• Oorzaak syndroom van Sjögren
• Symptomen syndroom van Sjögren
• Diagnose syndroom van Sjögren
• Behandeling syndroom van Sjögren
• Meer informatie over het syndroom van Sjögren

Syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een chronische aandoening waarbij de ogen en de mond droog worden als gevolg van ontstoken traan- en speekselklieren. Daarnaast kunnen ook kliertjes in de huid, de keel en de neusholte worden getroffen. Het is een auto-immuunziekte: het lichaam ziet de klieren als lichaamsvreemd en valt ze aan. Dit heeft ontstekingen en beschadigingen tot gevolg.

Hoe komt het syndroom van Sjögren aan de naam?

In 1929 kwam er een vrouw op het spreekuur van oogarts Henrik Sjögren. Ze had last van verschillende dingen: geen tranen als ze huilde, een droge mond en pijnlijke gewrichten. Een combinatie van die klachten was nog maar een keer beschreven, in 1926 door Henri Gougerot (een Franse huidarts). Henrik Sjögren verdiepte zich verder in de aandoening en hij schreef er een wetenschappelijk artikel over. Hij noemde de aandoening keratoconjunctivitis sicca. Nu staat de aandoening bekend onder de naam: het syndroom van Sjögren.

Traanklieren

Een goede werking van de traanklieren is belangrijk voor de conditie van de ogen. Ieder oog heeft een traanklier, ook wel glandula lacrimalis genoemd. De traanklier ligt boven het oog, aan de buitenzijde in de oogkas. De traanklieren zorgen samen met kliertjes in de oogleden voor de aanmaak van traanvocht. Het vocht zorgt voor bescherming. De oogleden kunnen gemakkelijk over het hoornvlies glijden en de tranen houden het hoornvlies helder. Het traanvocht spoelt ook de ogen schoon en het bevat eiwitten en afweerstoffen die de kans op infecties van het oog voorkomen. Zonder traanvocht drogen de ogen uit en vertroebelen, dit kan in extreme gevallen leiden tot heftige ontstekingen. Het gezichtsvermogen kan dan worden aangetast.

Oorzaak syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte. Het is niet bekend wat de oorzaak is, maar het zou kunnen dat erfelijke factoren een rol spelen. Het syndroom komt negen keer zo vaak voor bij vrouwen dan bij mannen. Meestal treft het personen met een leeftijd tussen de veertig en de zestig jaar.

Symptomen syndroom van Sjögren

De hoofdsymptomen ontwikkelen zich gedurende een aantal jaren:

• De ogen voelen droog en kunnen rood kleuren;
• Een droog gevoel in de mond;
• Een droge tong;
• Moeite met slikken en gebitsproblemen, dit komt door een gebrek aan speeksel;
• Soms gewrichtsklachten die lijken op de klachten bij reumatoïde artritis.

Diagnose syndroom van Sjögren

De diagnose kan een arts stellen door de verschijnselen die iemand heeft en lichamelijk onderzoek. Verder kan het bloed worden onderzocht op antilichamen, de hoeveelheid traanvocht kan gemeten worden en er kan een stukje van de speekselklieren uit de lip worden genomen voor onderzoek.

Behandeling syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is niet te genezen, de symptomen kunnen wel onder controle worden gehouden. Meestal is de rest van het leven behandeling nodig. Er kunnen kunsttranen worden voorgeschreven. De traanbuizen kunnen eventueel dichtgemaakt worden om ervoor te zorgen dat de traanafvoer minder wordt. Veel drinken is belangrijk en regelmatige gebitscontrole door de tandarts. Mochten de symptomen heel ernstig zijn dan kan er een corticosteroïd of een immunosuppressivum worden voorgeschreven om de ontsteking tegen te gaan.

Meer informatie over het syndroom van Sjögren

Meer informatie kun je vinden op de website van de Nationale Vereniging Sjögren Patiënten: nvsp.nl.

Lees verder

• Mondbranden, een branderige tong: oorzaken en behandeling