Posttraumatische stress stoornis (PTSS) na bevalling kind

Voor een moeder is de geboorte van een kind het mooiste wat er is. Er bestaat echter een groep vrouwen waarbij de beleving van de gebeurtenis dermate traumatisch is – mogelijk door een complicatie of levensbedreigende omstandigheid – dat zij er angsten aan heeft overgehouden. De ervaring kan dermate schokkend zijn dat, men verder geen kinderen meer wil en aan gehele onthouding doet. Wat houdt een posttraumatische stress stoornis bij een geboorte in en hoe kan ermee worden omgegaan?

Posttraumatische stress stoornis

• De geboorte
• Wat houdt de aandoening in?
• Mate van voorkomen posttraumatische stress stoornis
• Waardoor wordt het veroorzaakt?
• Hoofdonderverdeling van de gevallen
• Er over praten

De geboorte

Nadat de vrouw zwanger is geworden, ondergaat het lichaam een enorme transformatie. De groeiende vrucht ontvangt bijvoorbeeld voeding en energie uit ingenomen eten, terwijl het HCG hormoon ervoor zorgt dat de vrouw wordt gevoed uit opgeslagen vetten. De vrucht groeit daarbij snel tot het na negen maanden volgroeid is en de bevalling op gang komt. Het water breekt, waardoor de geboorte zich aankondigt en weeën op gang komen. In deze fase zal de vrouw vaak naar het ziekenhuis gaan om te bevallen. Niet iedere omstandigheid is even gunstig voor een snelle soepele bevalling, aangezien het kind in een ongunstige houding kan liggen of als er andere complicaties zijn. In sommige omstandigheden kan het noodzaak zijn om in te grijpen om het kind beter ter wereld te laten komen. Die handelingen kunnen bij de bevallende vrouw veel stress veroorzaken, waardoor een trauma wordt veroorzaakt. Wat kan er voorvallen, waardoor de vrouw gestrest raakt en wat kunnen de ingrijpende gevolgen ervan zijn?

Wat houdt de aandoening in?

Door bepaalde gebeurtenissen of handelingen tijdens de bevalling heeft de vrouw dermate veel pijn ervaren of is gestrest geraakt, waardoor angsten de kop op steken. Het kan worden veroorzaakt door een levensbedreigende, ingrijpende omstandigheden of een extreem lang durende bevalling. Die ervaring vertaalt zich naar angsten en herbeleving, waardoor het dagelijkse leven of nachtrust wordt verstoord. Het zorgt ervoor dat de vrouw deels niet meer als vanouds kan functioneren, omdat de psychische druk te hoog is. Het kan er toe leiden dat er geen aanvullende kinderwens is of men minder tot niet seksueel actief is.

Mate van voorkomen posttraumatische stress stoornis

Er wordt verondersteld dat tot op twee procent van de vrouwen kans heeft om door een bevalling PTSS te krijgen. Daarnaast kan de vrouw ook ten gevolge van andere voorvallen het oplopen. Denk aan een verkrachting, overval, een ernstig ongeval, brand enzovoorts, waardoor de geestelijke of fysieke druk te hoog is geweest. In totaal heeft men een kans van tien procent, dat men een dergelijke traumatische ervaring heeft gehad resulterend in de stoornis. Welke vrouw het overkomt hangt puur van de omstandigheden af, maar ook hoe sterk de eigen psyche is.

Waardoor wordt het veroorzaakt?

Bij de meeste vrouwen verloopt de bevalling normaal, waarbij de baby in de juiste houding ligt en er voldoende ontsluiting is. Relatief snel kan de bevalling verlopen. In sommige gevallen kunnen er complicaties komen, waardoor snel ingrijpen noodzakelijk is. Er wordt een pijnlijke ruggenprik gegeven, de bevalling houdt te lang aan en bloedingen kunnen ontstaan. Vaak wordt er ingesneden of ingeknipt om meer ruimte te krijgen. Bovendien kan er een levensgevaarlijke omstandigheid voor kind en/of moeder ontstaan. De arts moet snel handelen, waarbij soms te ruw wordt gehandeld. De optelsom van de onwetendheid van de vrouw, de enorme stress dat het geeft en mogelijk de intense impact van de handelingen leiden tot overmatige psychologische druk. Het kan daarbij potentieel tot een shocktoestand of erger leiden.

Hoofdonderverdeling van de gevallen

Ten aanzien van PTSS wordt er over het algemeen een driedeling gehanteerd. Het gaat altijd om herbeleving waarnaast de volgende elementen van toepassing kunnen zijn.

Herbeleving

De trauma komt regelmatig terug in de vorm van herinneringen of herhalende dromen. Het kan daarbij tijdens de slaap voorkomen, maar ook als waanbeelden of dagdromen tijdens het wakker zijn. Dat men het opnieuw opmerkt wordt vaak getriggerd door iets dat men ziet of hoort. Denk aan de eigen baby, iets op de televisie zien, een film en dergelijke. Zeker de invloed van de zorg voor de baby is dan een tweestrijd geworden. Het op een verantwoorde manier opvoeden van het kind kan dan een hele opgave zijn.

Vermijden van trauma-eigenschappen

Alles wat de vrouw een terugval zou kunnen geven wordt gemeden. Dit kan zowel een bewuste keuze zijn, maar kan ook door het onbewuste worden aangestuurd. Het leidt tot ontkenning of het voorval wordt niet verwerkt. Probleem is dat bij een herbeleving het om een progressieve verslechtering van de herinnering gaat. Oftewel men gaat een meer negatieve versie van de werkelijkheid beleven.

Geïrriteerdheid

Door de angsten neemt het aandeel serotonine in het lichaam af, waardoor de vrouw minder tevredenheid ervaart. Uiteraard is dat logisch, echter het zorgt er eveneens voor dat de spanningen toenemen. De vrouw is meer alert dan voorheen, waarnaast ook schrikmomenten vaker voorkomen en heftiger zijn. Men houdt de omgeving altijd in de gaten. Zeker de alertheid is hoog om te voorkomen dat men slaapt om angstige nachtmerries te vermijden.

Voorgenoemde aspecten kunnen grote invloed uitoefenen op het dagelijkse bestaan van de vrouw, maar kan ook de opvoeding en de zorg voor het kind zwaar beïnvloeden. Daarnaast neemt de behoefte aan geslachtsgemeenschap af of verdwijnt deze helemaal. Er wordt alles aan gedaan om een tweede zwangerschap te vermijden. Deze omstandigheid kan de bestaande relatie zwaar onder druk zetten, mits er niets aan wordt gedaan.

Er over praten

Het klinkt logisch maar sommige vrouwen weigeren er simpelweg over te praten. Men kan het bespreken bij een psychiater, maar over het algemeen verwerkt de vrouw het beste door er met vrienden of een vertrouweling over te praten. Meestal is het vertrouwen in de zorg verdwenen, waardoor men geen hulp zoekt. Het is van belang om de ervaring een plekje te geven, zodat men ermee in vrede kan doorleven. Het zorgt ervoor dat men zonder grote consequenties verder gaat, zonder dat het telkens weer wordt herbeleefd.

Heb je ook een traumatische ervaring gehad tijdens de bevalling praat erover, zodat je het een plekje kunt geven. Zo neemt de kans toe dat je het kunt verwerken, waarnaast je er minder last aan overhoudt. Let wel in sommige gevallen komt de vrouw in een negatieve spiraal terecht, waarbij men manisch depressief wordt.

Lees verder

• De invloed van stress op het lichaam
• Geboortetrauma, wat zijn de gevolgen voor het kind?
• Werkdruk en vakantiestress, hoe kun je onwel zijn voorkomen?
• Vroegtijdige geboorte: wat zijn de herkenningssignalen?