JIA, jeugdreuma: groeiachterstand en pijnlijke gewrichten

Vaak wordt verondersteld dat reuma een ouderdomsziekte is, maar het kan ook bij kinderen voorkomen. Er wordt verondersteld dat een promille (1:1000) van alle kinderen last heeft van JIA. Dit komt jaarlijks overeen met circa 2.500 kinderen. De afkorting staat voor Juveniele Idiopathische Artritis en wordt ook wel jeugdreuma genoemd. Wat houdt deze aandoening in, wat zijn de consequenties voor het kind en hoe wordt het behandeld?

JIA, jeugdreuma

• Gerelateerd aan auto-immuunziekte
• Verschillende soorten JIA
• Wat zijn aanvullende symptomen?
• Behandeling van jeugdreuma

Gerelateerd aan auto-immuunziekte

Ondanks dat de oorzaak tot dusver niet is vastgesteld, lijkt het te worden veroorzaakt door de afweer. Oftewel het immuunsysteem zorgt ervoor dat cellen met bepaalde eiwitten in de gewrichten worden aangevallen. Daardoor kan reeds op jonge leeftijd gewrichtsontsteking met -pijn worden veroorzaakt. De synovium wordt door de auto-immuunziekte aangetast, waardoor het gaat opzetten. Het zorgt ervoor dat meerdere gewrichten pijn gaan doen, waardoor het kind veel overlast kan ondervinden. Daarnaast kan het ook andere weefsel negatief tijdens de groei beïnvloeden. Welke soorten jeugdreuma zijn er zoal en wat kan eraan worden gedaan?

Verschillende soorten JIA

De aandoening komt bij kinderen in uiteenlopende gradaties voor. Daarbij gaat het om de volgende varianten.

Oligo-articulaire reuma

Er zijn niet meer dan vier gewrichten op hetzelfde moment aangetast. Het komt het meest voor, waarbij het vaak gaat om de knie, enkel, pols of het elleboogsgewricht (articulus cubiti). Het is goed behandelbaar, waarna het enkele keren recidiveert of direct geneest. Het heeft geen verdere consequenties voor de gewrichten. Soms duurt de aandoening erg lang en in een uitzonderlijk geval raakt ook de ruggengraat chronisch ontstoken (ziekte van Bechterew). Bij de vroege variant treft het vaak jonge meisjes, waarbij ook de ogen ontstoken raken. Bij de late variant gaat het om puberende jongens, waarbij ook pezen en beurzen ontstoken kunnen raken.

Poly-articulaire reuma

Minimaal vijf gewrichten zijn op hetzelfde moment aangetast. Naast de grote gewrichten doet het ook de kleine gewrichten aan. Oftewel de handen en voeten raken ontstoken, waarbij het van jongs af aan tot puberteit kan voordoen. Deze variant houdt langdurig aan en zal geleidelijk aan rustig worden. Het ene kind heeft veel schade aan de gewrichten en de ander weinig tot geen.

Systematische reuma (ziekte van Still)

Naast gewrichten is ander weefsel ook ontsteken, waarbij ook organen ontstoken kunnen zijn. Het heeft een grillig patroon van voorkomen, waarbij het ineens weer actief is en daarna weer een periode afzwakt. Heeft het kind een aanval dan zal er algehele malaise van toepassing zijn. Hoge koorts, veel pijn en overal rode vlekjes. Daarbij kunnen de lever, milt, lymfklieren ontstoken zijn, waarvan weinig overlast wordt ondervonden. Indien het hartzakje (pericard) of longvlies ontstoken raakt, dan kan het veel problemen geven. Denk aan lastig of piepend ademen, benauwdheid, vermoeidheid of hartkloppingen. Bij deze variant van de ziekte is het zeer lastig te behandelen, omdat verschillende plekken in het lichaam worden aangetast.

Wat zijn aanvullende symptomen?

Omdat er sprake is van reuma gaat het altijd om pijnlijke klachten. Pijn kan daarbij in verschillende gradaties voorkomen. Het kan als een snel opkomende pijn voordoen, waarna het geleidelijk weer wegtrekt. Het kan ook langdurig ernstige pijn geven. Het kan er daarnaast toe leiden dat:

• het kind pijn tracht te voorkomen door in plaats van te lopen te kruipen of schuivend op de billen te verplaatsen;
• de groei aanzienlijk wordt beperkt. Ook bepaalde medicatie zorgt voor een groeiachterstand. Soms wordt het behandeld met groeihormoon om zo de achterstand in te halen. Vaak wordt een trage groei als zeer confronterend ervaren;
• door toediening van medicatie, maar ook door de ziekte zelf kan botontkalking voorkomen. De kans op een fractuur neemt dus snel toe omdat botvorming niet of nauwelijks wordt gestimuleerd. Ook slechte aanwas van botten heeft invloed op de verdere groei.

Omdat de medicatie heftig is, kan het aanvullende complicaties met zich meebrengen. Lees altijd de bijsluiter en volg de adviezen van de behandelend arts op.

Behandeling van jeugdreuma

Afhankelijk van de gradatie van de jeugdreuma is de behandeling ook divers. Vaak krijgt het kind vergelijkbare medicatie als bij oudere reumapatiënten. Betreft het oligo-articulaire dan kan het gaan om simpele pijnstillers in combinatie met een ontstekingsremmer. Denk aan NSAID’s of corticosteroïden. Bij een ernstigere gradatie kan het gaan om zwaardere reuma-medicatie, zoals methotrexaat (MTX) of Enbrel (etanercept als biologische ontstekingsremmer). Laat u goed informeren omtrent de gevolgen van bepaalde medicatie voor de ontwikkeling van het kind. Zorg ervoor dat er voldoende zuivel met vitamine D3 en K2 wordt ingenomen om zo de botaanmaak extra te stimuleren. Combineer het eventueel met groeihormonen. Informeer naar de mogelijkheden om het kind toch voldoende te laten groeien.

Lees verder

• Tips om reumatische pijnen te ontlasten?
• Gewichtstoename bij reumamedicatie vermijden
• KISS-syndroom: groeistoornis kind, onjuiste stand lichaam
• Sneller reuma herkennen en behandelen
• Ataxia Telangiectasia: groei- en motorieke problemen kind