Zwangerschapshypertensie en het HELLP syndroom

Met zwangerschapshypertensie (oude term: zwangerschapsvergiftiging) wordt een verhoogde bloeddruk van de moeder beschreven na de twintigste zwangerschapsweek, terwijl deze daarvoor normaal was. Het is een aandoening die bij veel vrouwen die zwanger zijn ontstaat en kan escaleren in pre-eclampsie of het zogenaamde HELLP syndroom. De kans op de toename van de bloeddruk vormt een reden voor controle tijdens de zwangerschap, daarnaast wordt er zo nodig gescreend op het ontwikkelen van complicaties. De behandeling bestaat met name uit medicijnen en bij ontwikkeling van ernstige complicaties uit het vroegtijdig beëindigen van de zwangerschap. De aanwezigheid van de aandoening vormt vaak een grote emotionele belasting, de overgang van een normale zwangerschap in een periode met veel angst heeft een grote impact.

Inhoudsopgave

• Wat is een verhoogde bloeddruk?
• Wat is er gevaarlijk aan hoge bloeddruk?
• Hoe merkt men een hoge bloeddruk?
• Hoe ontstaat een verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap?
• Complicaties van zwangerschapshypertensie
• Waaruit bestaat de behandeling van zwangerschapshypertensie, pre-eclampsie en HELLP?
• Wat kan men doen om zwangerschapshypertensie te voorkomen?
• Meer informatie?

Wat is een verhoogde bloeddruk?

De bloeddruk wordt meestal gemeten aan de linkerarm, doorgaans wordt deze bij elke zwangerschapscontrole gemeten. Men krijgt een band om die wordt opgeblazen, dit systeem is verbonden met een bloeddrukmeter. De bloeddruk is afhankelijk van veel factoren, waaronder stress en recente inspanning. Het is daarom van belang dat de bloeddruk op een rustig moment wordt gemeten. De bloeddruk kan variëren, hierdoor zijn verschillende metingen noodzakelijk.

Uit de meting komen twee getallen tevoorschijn, namelijk de boven en de onderdruk. De onderdruk is het laagst, deze wordt gemeten op het moment dat het hart in rust is (diastole). De bovendruk is het hoge cijfer, op dat moment heeft het hart zojuist samengeknepen (systole). Men spreekt van een matige, of juist een ernstig verhoogde bloeddruk op het moment dat één van beide waarden boven de grenswaarde uitkomt. Een verhoogde bloeddruk komt bij ongeveer 5-18% van de zwangerschappen voor.

NB: Alle waarden in millimeter kwik (mmHg). *Normale bloeddruk kan per individu sterk verschillen

Wat is er gevaarlijk aan hoge bloeddruk?

Over het algemeen is hoge bloeddruk met name een chronische aandoening die op de langere termijn de juiste behandeling vereist. Echter kan, met name gedurende de zwangerschap, een ernstig verhoogde bloeddruk leiden tot orgaanschade. Dit kan een uiting zijn van een syndroom, waarbij er een verminderde functie van de nieren, de lever en de bloedstolling optreedt. Daarnaast kan er een verminderd aanbod van bloed via de placenta aan de baby ontstaan, het kind kan hierdoor in groei achter raken. De kans op het ontstaan van schade is minder groot in een latere week van de zwangerschap en wanneer de bloeddruk minder ernstig verhoogd is.

Hoe merkt men een hoge bloeddruk?

De meeste mensen met een verhoogde bloeddruk hebben in het geheel geen klachten. Mensen die er wel last van hebben, kunnen de volgende symptomen krijgen:

• Hoofdpijn
• Wazig zien, lichtflitsen
• Pijn boven in de buik, of een bandgevoel rondom de buik
• Misselijkheid en braken
• Plotseling de neiging tot het vasthouden van veel vocht

Hoe ontstaat een verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap?

Ondanks uitgebreid onderzoek is de exacte oorzaak van het ontwikkelen van deze aandoening onbekend. Een aantal risicofactoren zijn wel bekend geworden, zo blijken vrouwen die reeds bekend zijn met een eerdere episode van zwangerschapshypertensie een driemaal verhoogd risico te hebben op ontwikkeling tijdens de daaropvolgende zwangerschap.

Complicaties van zwangerschapshypertensie

Ten eerste spreekt men van zwangerschapshypertensie, bij deze aandoening is er sprake van een verhoogde kans op complicaties. Op het moment dat de behandeling hiervoor niet voldoende helpt bestaat er een kans op het ontstaan van (pre-) eclampsie en het HELLP syndroom.

Pre-eclampsie en eclampsie

Men spreekt van pre-eclampsie op het moment dat er sprake is van een hoge bloeddruk en orgaanschade. Een verminderde functie van de nieren is meetbaar door de urine te analyseren, hierin zal op dat moment sprake zijn van abnormaal eiwitverlies. Het minder goed functioneren van de lever en de daarmee mogelijk gepaard gaande abnormale stolling zijn meetbaar in het bloed.

Ongeveer één op de tweehonderd zwangere vrouwen met zwangerschapshypertensie ontwikkelt eclampsie. Op dat moment is er een forse toename van de klachten. Het ontwikkelen van pre-eclampsie kan een reden zijn voor intensievere controle en behandeling, bijvoorbeeld middels een ziekenhuisopname. Pre-eclampsie kan zich ontwikkelen in eclampsie, op dat moment ontstaan er epileptische insulten.

HELLP syndroom

HELLP is een Engelse afkorting, die staat voor

• Hemolysis (de afbraak van bloedcellen)
• Elevated Liverenzymes (verhoogde leverenzymen in het bloed, duidend op een leverfunctiestoornis)
• Low Platelets (laag aantal bloedplaatjes, mogelijk resulterende in een stollingsprobleem)

Dit syndroom is zwangerschapsspecifiek en behoeft intensieve behandeling en controle. De aanwezigheid van zwangerschapshypertensie verhoogt de kans op ontwikkeling van het HELLP syndroom, maar het syndroom kan ook ontstaan zonder een verhoogde bloeddruk.
Klachten en verschijnselen wijzend op de aanwezigheid van pre-eclampsie of HELLP zijn:

• Eiwitverlies in de urine, soms merkbaar door vasthouden van vocht door het lichaam
• Hoge bloeddruk (uitende in hoofdpijn, lichtflitsen, misselijkheid, braken)
• Een bandgevoel om het hoofd of de buik
• Tintelingen en gevoelsstoornissen
• Trillen van handen
• Moeheid

Bij een of meer van deze klachten is het verstandig om een arts te raadplegen.

Waaruit bestaat de behandeling van zwangerschapshypertensie, pre-eclampsie en HELLP?

Een belangrijk onderdeel vormen de observatie en de preventie van complicaties. Vaak komt men onder controle van een gynaecoloog, dit is een arts die ondermeer gespecialiseerd is in de behandeling van zwangere vrouwen. Op basis van de gemeten bloeddruk en de klachten kan men bloeddruk verlagende medicijnen voorschrijven. Middels CTG (cardiotocogram) meet men de hartslagfrequentie van het kind, dit geeft aanwijzingen over de conditie. Daarnaast kan men middels echo een beeld vormen van de groei en de mate van bloedaanvoer via de placenta. Een derde onderdeel vormt symptoombestrijding, middelen die zich richten op de klachten zoals hoofdpijn en het braken kunnen deze verlichten voor de moeder.

Specifieke behandeling van HELLP

Over het algemeen wil de gynaecoloog de baby zo lang mogelijk in de baarmoeder laten verblijven. Echter wanneer er een levensbedreigende situatie voor de moeder, en dus voor het kind, dreigt te ontstaan kan men gedwongen zijn om de zwangerschap voortijdig te beëindigen. De bedreiging voor het kind hierdoor is ondermeer afhankelijk van het aantal weken voldragen zwangerschap en de reeds doorgemaakte groei. Middels medicijnen (corticosteroïden) kan men bij een zwangerschapsduur van minder dan 34 weken de longen van het kind voorbereiden op de geplande vroeggeboorte.

Wat kan men doen om zwangerschapshypertensie te voorkomen?

Voor veel gegeven adviezen is wetenschappelijk geen overtuigend bewijs gevonden. Desalniettemin zijn een aantal algemene adviezen zeker te geven.

• Roken tijdens de zwangerschap is niet goed voor de vaten van het kind en de moeder
• Te vet eten verhoogt het cholesterol en dus de kans op vaatschade
• Er zijn geen overtuigende redenen voor een zoutloos dieet
• Probeer bij toename van een te hoge bloeddruk stress te verminderen, bijvoorbeeld door voldoende rust te nemen

Meer informatie?

Meer informatie en contact met lotgenoten is ondermeer te vinden op de site van stichting HELLP.