Pijn aan stuitje of staartbeen

Het stuitje of staartbeen vinden we onderaan de wervelkolom. Boven de bilspleet is deze voelbaar. Bij het zitten ondersteunt het stuitje ons. Soms ontstaan er pijnklachten aan het stuitje. Hierdoor wordt zitten moeilijk. Ook bukken of andere bewegingen kunnen pijnlijk zijn. Pijn wordt vaak veroorzaakt door een gebroken of gekneusd stuitje, door een zwangerschap of bevalling en in een aantal gevallen door een abces of een ontsteking. In de meeste gevallen geneest dit vanzelf, maar soms is een operatie of fysiotherapie nodig. Kanker aan het stuitje komt als primaire oorzaak zelden voor.

Wat is het stuitje?

Het stuitje wordt ook wel stuit of staartbeen genoemd. In medische termen spreken we van os coccygis.'Het stuitje bestaat uit vier wervels (soms drie of vijf) die met elkaar vergroeid zijn en bevindt zich aan de onderzijde van het heiligbeen. Van oorsprong had het stuitje de functie om de staart te dragen. De mens heeft al heel lang geen staart meer, waardoor de functie verloren is gegaan. Het stuitje of het staartbeen kan in een kleine mate bewogen worden, maar niet zoals dieren met een staart dit kunnen.

Pijn aan het stuitje

Wanneer er pijnklachten aan het stuitje optreden, zijn deze net boven de bilspleet voelbaar. De pijn kan plotseling optreden of sluipend aanwezig zijn. Soms is de pijn zo hevig dat zitten bemoeilijkt wordt. Tijdens het zitten wordt er immers contact gemaakt met het stuitje. Soms straalt de pijn uit naar de zijkanten of naar de onderrug.

Tijdens de zwangerschap of na de bevalling

Veel zwangere vrouwen krijgen er mee te maken: een pijnlijk stuitje tijdens de zwangerschap of na de bevalling. Vaak is de pijn afkomstig van de banden en spieren in de bekkenbodem, die zich om het stuitje heen bevinden. Tijdens de zwangerschap, maar vooral tijdens de bevalling, komt hier veel druk en rek op te staan. Na de bevalling kan deze pijn enige weken tot soms wel maanden aan blijven houden. Ook vroegere klachten aan het stuitje kunnen tijdens de zwangerschap weer de kop opsteken. De klachten verdwijnen vanzelf weer, maar soms is fysiotherapie aan te raden.

Ontsteking

Net als ieder andere lichaamsdeel, kan ook het stuitje ontstoken raken. Het beenvlies dat het stuitje omvat is dan geïrriteerd en ontstoken, niet het stuitje zelf. Het beenvlies bevat veel zenuwen, waardoor de pijn hevig aanwezig kan zijn. Vaak voelt de pijn zeurderig aan. De pijnklachten verergeren bij zitten, bukken en bij andere bewegingen waarbij het stuitje bewogen wordt. Het is belangrijk om het stuitje zoveel mogelijk te ontlasten, om erger te voorkomen. Soms schrijft de arts ontstekingsremmers voor. Dat versnelt de genezing.

Gekneusd

Bij een kneuzing wordt het stuitje tegen omliggend weefsel aangedrukt. Vaak is mechanisch geweld hiervan de oorzaak. Dit kan ontstaan door een schop of stoot tegen het stuitje of een val op de billen. Een kneuzing kan veel pijn doen. Daarna vindt er vaak een bloeduitstorting plaats. Dit wordt veroorzaakt doordat bloedvaatjes gescheurd worden. Het bloed lekt weg en veroorzaakt een blauwpaarse plek. Deze plek kleurt later paars tot zwart. Daarna gaat deze over in groen tot geel. Het duurt enige weken tot maanden voordat het weggelekte bloed op is geruimd. Tegen de kneuzing zelf is niet veel te doen. Koelen helpt zwelling verminderen en verdooft de pijn. Pijnstillers geven verlichting.

Gebroken

Soms is het moeilijk om het verschil tussen een gebroken of gekneusd stuitje te herkennen. Een gebroken stuitje kan erg veel pijnklachten geven. Zitten op het stuitje is dan ook niet mogelijk. Op de röntgenfoto is duidelijk te zien dat het om een breuk gaat. De oorzaak is mechanisch geweld van buitenaf, zoals een val of een trap tegen het stuitje. Een gebroken stuitje kan niet in het gips gezet worden. Genezing gaat vanzelf. Dit duurt gemiddeld vier tot twaalf maanden. Soms geneest de breuk niet goed, waardoor het stuitje operatief opnieuw wordt gebroken. Eventueel afgebroken stukjes van het stuitje moeten ook operatief verwijderd worden wanneer de breuk niet geneest. Gedurende de eerste periode worden er vaak zware pijnstillers voorgeschreven.

Abces

Bij een abces ontstaat er een holte die zich vult met pus. De oorzaak is te vinden in een infectie met een bacterie. Rondom de bilspleet treden vaker abcessen op. Pus bestaat uit een witte vloeistof met daarin bacteriën en afgestorven afweercellen. Ook kan er rond de bilspleet een haarnestcyste ontstaan. In beiden gevallen treedt er pijn rondom het getroffen gebied aan. De pijn is wel duidelijk afkomstig vanaf de huid. De arts zal een abces openmaken. Bij een haarnestcyste wordt operatief ingegrepen. Het is belangrijk om het gebied schoon te houden en haren niet te scheren.

Kanker

Bij kanker is er sprake van een kwaadaardig gezwel of tumor. Jaarlijks krijgen ruim 101.000 mensen kanker in Nederland. Kanker kan overal in het lichaam ontstaan. Een tumor aan het stuitje of staartbeen is een zeldzame verschijning. Als uitzaaiing komt dit wel vaker voor. Bij gemiddeld 10 tot 20 procent van alle uitzaaiingen betreft het een tumor rond het ruggenmerg of de wervelkolom. Er is dan sprake van pijn rondom dit gebied. Kanker met uitzaaiingen kent geen genezend behandeling maar een levensverlengende behandeling.