Knie op slot, wat te doen

De knie kan plots op slot raken. Hierbij is het onmogelijk om de knie nog te gebruiken. Het been staat dan recht op gebogen en kan niet meer in een andere stand gezet worden. Dit komt bij zowel kinderen als volwassenen voor, maar bij volwassenen veel vaker. De knie is vaak ook pijnlijk en gezwollen. De oorzaak is te vinden in het losraken van een stukje kraakbeen, dat klem komt te zitten tussen het gewricht. Tijdelijk kunnen ontstekingsremmers toegediend worden, maar dit lost het eigenlijke probleem niet op. Behandeling bestaat dan ook vaak uit het verwijderen van het stukje kraakbeen en het herstellen van beschadigd kraakbeen.

De knie is een gewricht

De knie kan op slot raken. Belangrijk om te weten is dat de knie een gewricht is. Bijna ieder gewricht kan ontwrichten (losraken) of op slot raken (vergrendeld). De knie verbindt het onderbeen met het bovenbeen en zorgt dat deze twee ten opzichte van elkaar kunnen buigen.

Oorzaken

De knie raakt vaak op slot bij voetballers. Hierbij wordt de voetballer van opzij hard getackeld (neergehaald). Het bovenbeen en onderbeen worden hierbij tijdelijk uit elkaars verlengde getrokken. Het kraakbeenlaagje (meniscus) in het kniegewricht komt hierbij los. Hierdoor kan de knie niet meer gestrekt worden. Ook kan er een stukje kraakbeen afscheuren. Dit kraakbeenstukje kan klem komen te zitten in het gewricht. Hierdoor kan het gewricht niet meer gebruikt worden en staat de knie op slot. Dit kraakbeenstukje wordt ook wel een gewrichtsmuis genoemd. Een gewrichtsmuis is vaak pijnlijk.

Andere oorzaken zijn ook vaak in de sport te vinden, waarbij de meniscus wordt verdraaid. Maar ook door slijtage kan er een stukje van de meniscus afscheuren. Er zijn in ieder geval veel verschillende soorten scheuren van de meniscus, die niet allemaal de knie op slot laten raken.

Bij oudere mensen (vooral mannen) ontstaan er soms kleine kraakbeenstukjes in het gewrichtsslijmvlies. Hierbij zwelt de knie op en komen er soms klachten voor als het op slot raken van de knie. Dit noemen we chondromatosis en is goedaardig.

Symptomen

Wanneer de knie op slot raakt kan er geen stap meer verzet worden. Ook kan het voorkomen dat de knie dubbel klapt. Hierbij kan de persoon ten val komen. Vaak noemen we dit ' door de knie gaan'. Het afscheuren van de meniscus (kraakbeen) is vaak duidelijk te bemerken door pijn aan de knie. Vooral hurken en knielen doen pijn. Ook is de pijnlijke plek vaak duidelijk aan te wijzen. De pijn zit vaak aan de zijkant. De knie kan dik worden als gevolg van vochtophoping. Wanneer de knie op slot zit is het vrijwel altijd te wijten aan een afgebroken stukje kraakbeen. Soms is de gewrichtsmuis (stukje kraakbeen) voelbaar en kan de patiënt deze zelf ook vastpakken.

Is behandeling nodig?

Niet iedereen gaat met dit euvel naar een arts. Veel mensen proberen ermee te leven en hobbelen wat rond. Wanneer de knie op slot raakt kunnen ze vaak niet veel. Sporters proberen vaak te voorkomen dat de knie op slot gaat of dat ze door de knie gaan. Dit doen ze door de knie strak in te binden.

De ontsteking in de knie kan, al dan niet tijdelijk, bestreden worden met behulp van steroïden. Ook kan een corticosteroïden injectie toegediend worden. Dit is een ontstekingsremmend middel. Slijtage of artrose van de knie wordt in een vroeg stadium vaak op deze manier behandeld. Ook kan de patiënt ontstekingsremmende pijnstillers innemen zoals ibuprofen en diclofenac.

De aanwezigheid van kraakbeenfragmenten zijn niet altijd even duidelijk aan te tonen. Soms is deze voelbaar door de patiënt zelf en kan vastgepakt worden. Een röntgenfoto toont niet altijd de oorzaak aan omdat kraakbeen niet altijd duidelijk zichtbaar is. Soms wordt er dan ook een MRI gemaakt. Met een MRI-scan is beeldvorming van het lichaam mogelijk. Een MRI-scanner maakt gebruik van radiogolven, een röntgenapparaat van röntgenstraling.

Wanneer bovenstaande behandelingen niet voldoende zijn, zal operatief ingrijpen noodzakelijk zijn. Hierbij wordt het kraakbeen hersteld en worden losse fragmenten verwijderd. Vaak is dit mogelijk met een kijkoperatie. Deze operatie heeft als voordeel dat het herstel veel korter duurt. Soms is osteotomie nodig. Hierbij wordt het bot letterlijk doorgezaagd. De stand van het bot wordt veranderd (scheenbeen of dijbeen) zodat de druk op het kniegewricht verdwijnt. Hierdoor verdwijnen pijnklachten. Bij een aantal patiënten zal de pijn daarna niet verdwijnen: de operatie was dan niet afdoende genoeg.

Soms kan een kraakbeen transplantatie uitkomst bieden. Dit is vooral nodig bij patiënten die weinig krakbeen meer over hebben. Het oude kraakbeen wordt vervangen door het nieuwe. Loszittende fragmenten worden verwijderd. In ernstige gevallen is een knieprothese nodig. De beschadigde knie wordt in zijn geheel vervangen door kunststof onderdelen. Het voordeel hiervan is dat er geen loszittende stukjes kraakbeen meer in het gewricht terecht komen. Een knieprothese vervangt echter de functie van de knie nooit helemaal. Het leren lopen met een knieprothese vergt dan ook enige tijd en handigheid.

Welke behandeling ook wordt toegepast, een gewrichtsmuis (of meerdere fragmenten) moeten altijd verwijderd worden. Wanneer dit niet gebeurt, is de kans groot dat er verdere kraakbeenschade optreedt. Hierdoor kan de knie uiteindelijk af gaan slijten en zijn functie verliezen. Bij chondromatosis wordt het aangedane slijmvlies verwijderd, waardoor de vele kraakbeenstukjes ook verdwijnen. De kans op terugkeer is groot, daarom zal een volgende operatie vaak wel nodig zijn.