Weerpijn bij kies of gebit

Pijn wil niemand hebben, maar pijn geeft wel aan waar er precies sprake is van schade of een aandoening. Maar soms komt de informatie in de hersenen verkeerd binnen en wordt er op een andere plaats pijn gevoeld dan waar de oorzaak ligt. We spreken dan van weerpijn. Vormen van weerpijn zijn onder andere implantaatpijn en fantoompijn. Weerpijn komt vee voor bij het gebit: kiezen of tanden waar iets mis mee is, maar waar de pijn ergens anders in het gebot gevoeld wordt. Dit maakt diagnose vaak lastig. Ook angina pectoris kent weerpijn. De oorzaak is bij het hart te vinden, maar de pijn is voelbaar aan de schouder, de arm, het achterhoofd of de rug.

Wat is weerpijn?

Weerpijn wordt ook wel reffered pain of gerefereerde pijn genoemd. Het gaat hier om pijn die voorkomt op een andere plaats dan de oorzaak. Hiermee wordt bedoeld:een ziekte, aandoening of beschadiging zou ter plaatse pijn moeten veroorzaken, maar de pijn wordt op een geheel andere locatie gevoeld. Dit maakt het vaak lastig om een diagnose te stellen, omdat de arts specifiek op de aangewezen plaats zoekt naar een aandoening of beschadiging. Pas bij nader onderzoek blijkt het dan om weerpijn te gaan.

Weerpijn ontstaat doordat gevoelszenuwen informatie naar de hersenen vervoeren, maar deze informatie vaak van verschillende gebieden afkomstig is. De hersenen kunnen dan niet precies uitmaken waar de pijn gelokaliseerd is en zetten dit om in pijn afkomstig van een ander gebied. Vaak gaat dit om een gebied dat vlak naast de bewuste zenuwvezels liggen die de eigenlijk informatie doorgeven.

Voorbeelden

Het meeste bekend voorbeeld is angina pectoris. Hierbij wordt de hartspier onvoldoende van bloed voorzien. Het gevolg is een slechter werkend hart. Vaak is een bloedstolsel die de kransslagader afsluit de oorzaak. Wanneer een slagader volledig wordt afgesloten, treedt een hartaanval op. Dit heeft soms dodelijke gevolgen. Mensen met angina pectoris hebben een grotere kans op een hartaanval.

De pijn die gevoeld wordt bij angina pectoris is aanwezig midden op de borst, maar straalt vaak uit naar de schouder, hals, armen, rug en onderkaak. Ook ontstaan er klachten als zweten en misselijkheid. We spreken hier van weerpijn omdat de pijn vaak gevoeld wordt in de arm of schouder, maar ook in de rug. Dit terwijl het eigenlijk gebied het hart betreft.

Een ontsteking tussen het middenrif en de lever geeft pijn in de schouder. Een vastzittende nek (nekspieren of wervel) zorgt voor hoofdpijn. Dit is ook het geval bij indrukkende beha-bandjes. Veel vrouwen klagen over hoofdpijn zonder te weten dat dit door te strak zittende beha-bandjes wordt veroorzaakt.

Nog een bekend fenomeen is fantoompijn. Dit ontstaat wanneer een lichaamsdeel geamputeerd is, maar de patiënt pijn voelt in het geamputeerde lichaamsdeel. Ook hier kunnen we van weerpijn spreken: er wordt pijn gevoeld aan een lichaamsdeel dat er niet is.

Het gebit: tanden en kiezen

Veel mensen krijgen ermee te maken: kiespijn of tandpijn. Dit kan bij één enkel element (tand of kies) voorkomen, maar ook bij het hele gebit. Vaak is er sprake van weerpijn wanneer een enkele tand of kies aangedaan is. Een aangedane kies geeft pijn wanneer er sprake is van een ontsteking. Denk bijvoorbeeld aan een tandvleesontsteking (gingivitis of parodontitis, de meer ernstige vorm), cariës (gaatjes), rottende tand of kies (ontstaat door gaatjes), een wortelpuntontsteking of een andere ontsteking. Als gevolg hiervan ontstaat er pijn.

Weerpijn bij tanden en kiezen komt, zoals eerder gezegd, best vaak voor. Dit komt doordat de gevoelszenuwen in de kaak groot zijn en in de kaak vertakken. Hierdoor wordt er soms informatie verkeerd doorgegeven naar de hersenen toe. Deze signaleert dan pijn in een ander gebied dan waar het daadwerkelijke probleem ligt.

Vaak zien we dit bij een kies in de bovenkaak, die pijn geeft aan een kies in de onderkaak. Het vervelende hieraan is dat de tandarts specifiek in de onderkaak zoekt maar niks vindt. De patiënt wordt dan vaak weer naar huis gestuurd. Er is niks aan de hand. Het probleem hieraan is dat bijvoorbeeld bij een wortelpuntontsteking de zenuw afgestorven kan raken. Hierdoor wordt de pijn een tijd niet meer gevoeld. De patiënt onderneemt dan geen actie meer, omdat deze denkt dat het probleem uit zichzelf verholpen is. In een later stadium, wanneer de ontsteking zich verder uitbreidt, ontstaan er dan weer pijnklachten. De tand of kies kan uiteindelijk verloren gaan, maar ook buurtanden of kiezen kunnen ontstoken raken.

Toch een goede diagnose stellen

Weerpijn wordt niet altijd herkent of erkent. Dit is problematisch, omdat hierdoor veel klachten niet goed behandeld worden. Weerpijn kan in de tegenover gelegen tand of kies ontstaan, maar ook in een buurtand of kies. We spreken dan ook wel van uitstralende pijn. Niet altijd doet de aangedane kies of tand zelf pijn. Soms is deze gevoelloos of geeft geen pijnklachten. Bij aan houdende klachten is het altijd raadzaam om de tandarts nog eens te bezoeken en te vragen om een controle van het gehele gebit. Soms is het nodig om foto's te maken. Dit zijn rentogenfoto's die vaak een probleem kunnen opsporen.

Een wortelpuntontsteking is helaas niet altijd goed te vinden, zelfs niet via een röntgenfoto. De tandarts zal dan moeten blijven zoeken naar de oorzaak. Som sis het nodig om de kies of tand toch te openen. In ernstige gevallen kan de kies of tand ook getrokken worden.

Implantaatpijn

Ook een vorm van weerpijn: implantaatpijn. Dit komt voor bij patiënten die een implantaat in de kaak hebben laten zetten. Dit implantaat vervangt de tandwortel. Hierop kan een kroon of een klikgebit geplaatst worden. Het kaakbot zelf bevat geen zenuwen en zou dan geen pijn moeten doen. Toch ervaren veel patiënten met een implantaat, vooral het eerste half jaar na de ingreep, implantaatpijn of weerpijn. Deze pijn straalt soms uit naar andere gebieden.

In ernstige gevallen is de pijn zo hevig aanwezig, dat de patiënt besluit het implantaat te laten verwijderen. Hiermee verdwijnt in veel gevallen ook weer de pijn. Bij implantaatpijn helpt het ook om dagelijks te spoelen met melk. Veel patiënten hebben hier baat bij. Ook speciale 'melk' tandpasta, speciaal voor implantaten, helpt.