Haarverlies bij vrouwen na gebruik van pil

In Nederland en België is de anticonceptiepil, ook wel de pil genoemd, het meestgebruikte anticonceptiemiddel. Miljoenen vrouwen krijgen deze jaarlijks voorgeschreven, waarvan een groot deel onbekend is met de bijwerkingen. Een bijwerking waar maar weinigen van gehoord hebben is het optreden van haarverlies. De pil onderdrukt de ovulatie door de gecombineerde actie van de hormonen estrogeen en progestine. Vrouwen die een genetische aanleg hebben voor hormoongerelateerd haarverlies kunnen ernstige of minder ernstige vormen van kaalheid ontwikkelen na het nemen van de pil. Ook vrouwen die extreem gevoelig zijn voor hormonale schommelingen in het lichaam, kunnen last krijgen van kale plekken en haaruitval.

De twee oorzaken van haarverlies door de pil

Een medicijn met een hoge androgene dosis kan haar van de groeifase (ook wel anagene fase genoemd) naar de rustfase (telogene fase) brengen. Na deze telogene fase, die normaal gesproken ongeveer een kwartaal duurt, valt het haar spontaan uit alvorens deze een nieuwe groeifase ingaat. Normaal gesproken is ongeveer een op de tien haren in de telogene fase, maar dit kan oplopen tot meer dan de helft van je haar. Problematisch voor de anticonceptiepil is dat deze een verhoging van de telogene fase tot stand kan brengen. Wanneer gestopt wordt met de pil zal het haar uiteindelijk terug groeien.

Wanneer je een genetische aanleg voor kaalheid hebt, is het het progesteron uit de pil dat de boosdoener is. Deze bron van exogene androgenen zorgen ervoor dat het kaalheidsproces versneld, en onomkeerbaar, in gang wordt gezet. Daarnaast is het ook de kwaliteit van het haar die aan wordt getast: het haar wordt dunner.

Voor verreweg de meeste vrouwen is de anticonceptiepil een veilige en effectieve manier van anticonceptie. De hormoonhuishouding van iemand die deze pil inneemt verandert echter, en het is belangrijk om te weten dat dit een oorzaak kan zijn van haaruitval. Er is sprake van een verhoogde kans, als vrouwelijke familieleden al last hebben van (al dan niet genetische) haaruitval.

Welk type pil kan ik wel nemen als ik last heb van haaruitval?

Vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken doen er goed aan om een type te kiezen met een lage androgene hoeveelheid. Te denken valt aan norgestimaat, ethynodiol diacetaat en norethindroon als actieve bestanddelen. Wanneer er sprake is van een sterke aanleg voor kaalheid in de familie, is het aan te raden over te stappen op een andere vorm van anticonceptie.

Anticonceptiemiddelen met een verhoogde kans op vrouwelijke kaalheid

• Progestine-implantaten, zoals Norplant. Dit is een staafje of capsule dat voor een aantal jaren onderhuids, zoals in de arm, wordt ingebracht. Een langzame, continue dosis progesteen zorgt voor een in principe langdurige en veilige anticonceptie.
• Vaginale ringen, zoals de NuvaRing. Dit is een dunne, flexibele kunststof ring met een doorsnede van ongeveer vijf centimeter. Het laat een continue dosis van progestine en estrogeen los in het lichaam.
• Hormooninjecties van progestine, die over het algemeen in de bilspier wordt ingebracht, gaat de ovulatie tegen.

Positieve effecten van anticonceptiepillen op haaruitval

Bij erfelijke kaalheid kunnen bepaalde soorten anticonceptie juist een positieve uitwerking op haaruitval hebben. Diane-35 is een bekend voorbeeld en wordt door huisartsen voorgeschreven om deze erfelijke vorm van kaalheid bij vrouwen tegen te gaan. Hoewel het een cliché is, mag het in dit geval met recht gezegd worden: elk lichaam is anders. Probeer in samenspraak met de huisarts middelen met een verschillend hormonaal effect, en houd altijd in het achterhoofd dat haaruitval door hormonen gereguleerd wordt.

De pil hoeft de boosdoener niet te zijn!

Het ligt voor de hand dat de anticonceptiepil een oorzakelijk verband houdt met haaruitval, wanneer direct of enige tijd na het nemen van de pil haaruitval geconstateerd wordt. Wanneer haarverlies optreedt na al geruime tijd dezelfde pil gebruikt te hebben, zou eerst naar andere oorzaken gekeken moeten worden. Het voert voor dit artikel te ver om alle oorzaken van haarverlies op te sommen. Twee veelvoorkomende oorzaken zijn in ieder geval (de hormonale gevolgen van) stress en storingen van het immuunsysteem.