Tandkaskneuzing en tandenknarsen

Je geniet lekker van je eten en bij de volgende hap die je neemt voel je ineens een ontzettende pijnscheut door je kies gaan. De pijn is vlijmscherp. Je hebt het vermoeden dat je op zijn minst een scheur in je kies hebt. Eten en drinken is erg gevoelig en zodra je de kiezen weer op elkaar zet, kun je wel door de grond zakken van de pijn. Na een bezoek aan de tandarts weet je wat er aan de hand is: een kneuzing van de tandkas.

Inhoud

• Eerst iets over het gebit
• Tanden
• Kiezen
• Diagnose kneuzing van de tandkas door de tandarts
• Onderzoek
• Verder verloop
• Bruxisme (tandenknarsen)
• Oorzaak
• Klachten
• Eventuele oplossingen

Eerst iets over het gebit

Ons gebit bestaat uit een onder- en bovenkaak met daarin tanden en kiezen. Normaal gesproken heeft een volwassen iemand in totaal 32 tand-/kiesonderdelen in zijn mond. Zestien hiervan zitten in de bovenkaak (maxilla) en zestien in de onderkaak (mandibula). In zowel de boven- als onderkaak zitten acht tanden en acht kiezen. Vaak breken er in de leeftijd 17-21 jaar nog vier verstandskiezen door, maar dat gebeurt niet bij iedereen. Deze kiezen worden meestal getrokken, omdat ze klachten kunnen veroorzaken. Alle tanden en kiezen zitten in een holte, de tandkas genaamd.

Tanden

We hebben acht snijtanden en vier hoektanden. Onze tanden zijn niet alleen erg handig voor het fijnmalen en kauwen van eten. Tanden zorgen er namelijk ook voor dat iemand goed kan articuleren. Dit is bijvoorbeeld erg handig bij woorden die met een S of een T beginnen. Dit is erg duidelijk te horen bij kinderen waarvan de voortanden aan het wisselen zijn!
Zonder tanden ziet een gebit er vreemd uit. Dus naast het goed kunnen eten en duidelijk kunnen praten, hebben onze tanden nog een "doel". En dat is de uitstraling van een persoon. Iemand met gave en witte tanden is een stuk aantrekkelijker dan iemand waarvan de tanden geel/bruin zijn of waarvan de tanden deels afgebroken of helemaal verdwenen zijn.

Kiezen

We hebben acht valse kiezen (praemolaren) en twaalf echte kiezen (molaren). Kiezen van kinderen worden tegenwoordig vaak geseald. Er wordt dan een dun laagje kunsthars of fluoride-houdend cement op de kies aangebracht. Dit heet een sealant. Hierdoor worden groeven en putjes afgedekt, waardoor er geen etensresten in kunnen blijven zitten. Dit wordt gedaan zodra een kies volledig is doorgekomen.

Sealen van kiezen
Eerst wordt een kies goed met een borstel met daarop polijstpasta gereinigd. Daarna wordt het kauwoppervlak met een zuur ruw gemaakt. Dit zuur hoeft maar kort in te werken - 15 tot 20 seconden - en dan wordt de kies met water schoongespoeld en drooggemaakt. Als laatste wordt de sealant met een penseeltje op het kauwvlak van de kies aangebracht. Om het harden te versnellen, gebruikt de assistente of tandarts (maar net wie het sealen verricht) een blauwe lamp die ze op de kies laten schijnen. Na een kleine check of de sealant goed zit, is het klaar.

Diagnose kneuzing van de tandkas door de tandarts

Als je tijdens het eten van iets ineens een erg pijnscheut door je kies voelt gaan, kun je het beste voor de zekerheid de tandarts raadplegen. Je weet nooit wat er aan de hand is. Het kan zijn dat je kies (deels) is afgebroken of dat er scheurtjes in je kies zijn ontstaan. Het kan ook zo zijn dat van dit alles geen sprake is, maar dat de tandkas gekneusd is. Dit kan ontstaan door het eten van iets hards, maar ook als je tijdens het eten de kaken te hard op elkaar klemt. Mensen die tandenknarsen hebben vaak deze neiging.

Onderzoek

De tandarts zal eerst vragen wat er precies is gebeurd en zal aan de hand van onderzoeken tot de juiste diagnose komen. Deze onderzoeken kunnen bestaan uit:

• kloppen en tikken met een hard voorwerp op de pijnlijke kies
• duwen in de kies
• kijken of er scheurtjes aanwezig zijn
• maken van röntgenfoto's
• kijken hoe je kiezen op elkaar sluiten

Bij een kneuzing van de tandkas zal veelal alleen het op elkaar bijten van de kiezen pijn doen. Aan de hand hiervan en door het uitsluiten van andere problemen, zal de tandarts tot de diagnose komen.

Verder verloop

Gelukkig is er niets "ernstigs" aan de hand. Zo'n kneuzing is erg vervelend. Je voelt de pijn bij eten en drinken en tijdens het op elkaar klemmen van de kaken. Je zult het een beetje met een gekneusde enkel moeten vergelijken. Eerst zoveel mogelijk ontzien, dus aan de andere kant eten. Na verloop van tijd merk je dat de pijn nagenoeg of geheel weg is. Het kan wel een aantal weken aanhouden.

Bruxisme (tandenknarsen)

Tandenknarsen is naast cariës en tandvleesproblemen nu ook een serieus gebitsprobleem aan het worden. Door het tandenknarsen kunnen de tanden en kiezen namelijk beschadigd raken. Naast het tandenknarsen kunnen mensen hun kaken ook erg hard en lang op elkaar klemmen. Dit wordt ook wel kaakklemmen genoemd. Tandenknarsen gebeurt eigenlijk alleen 's nachts in de slaap. Zelf merk je hier weinig van. Je partner des temeer.

Oorzaak

Er kunnen verschillende dingen de oorzaak zijn waardoor een mens gaat tandenknarsen c.q. kaakklemmen. Iemand die erg gestrest is zal dit vaak sneller doen. Daarnaast kan het ook komen door:

• gebit dat niet goed past
• slaapproblemen
• roken
• overmatig alcoholgebruik
• het gebruik van drugs en medicijnen
• door de bepaalde ziektes zoals ziekte van Parkinson en ziekte van Huntington

Meestal is er een combinatie van meerdere factoren.

Klachten

Vaak weet iemand in eerste instantie niet dat hij/zij tandenknarst. Pas als er klachten ontstaan kan er een verband met het tandenknarsen en/of kaakklemmen worden gelegd. Klachten kunnen uiteenlopen van:

• een gevoelig gebit
• spieren van kaken en gezicht voelen gespannen en pijnlijk aan
• hoofdpijn
• nekpijn
• schouderpijn
• vermoeidheid

Eventuele oplossingen

Het dragen van een splint kan een oplossing zijn om zo in ieder geval 's nachts niet tanden te knarsen. Een splint is gemaakt van doorzichtig kunsthars en is ongeveer 2-3 mm dik. De tandarts kan deze geheel op maat maken. Een splint wordt trouwens ook wel voor het snurken gebruikt. Via het internet zijn ze dan ook te bestellen, maar moet men het zelf nog op maat maken en of het dan goed passend is, is nog maar de vraag. Een splint wordt deels door de zorgverzekeraar vergoed. Hoeveel dit precies is, hangt van de dekking af.

Psycholoog
Daarnaast kan een psycholoog helpen om te leren hoe met stress om te gaan. Dit kan door middel van het geven van ontspanningsoefeningen. Ook kan hij/zij tips geven om beter te kunnen slapen.

Fysiotherapeut
Een fysiotherapeut kan bij pijn in de kaakspieren verlichting geven door middel van massage. Ook kan hij/zij ontspanningsoefeningen geven.