Dysartrie, onduidelijk spreken

Goede communicatie is belangrijk in onze hedendaagse samenleving. De taal gebruiken we voor onze verbale communicatie. Wanneer woorden niet goed kunnen worden uitgesproken kan er een taalbarrière ontstaan. Bij dysartrie is dit het geval. De spraakspieren kunnen niet voldoende aangestuurd worden of verliezen hun kracht. Hierdoor is het vormen van woorden moeilijk. Oorzaak is vaak een onderliggende ziekte zoals de ziekte van Parkinson of MS. Ook een beroerte kan hiervoor zorgen. Symptomen zijn vaak duidelijk: moeite met het vormen van woorden en stotteren. Behandeling kan in de vorm van spraaktherapie.

Wat is dysartrie?

Dysartrie betekent onduidelijk spreken. We noemen dit ook wel een spraakstoornis. Hierdoor is de patiënt niet goed te verstaan door zijn omgeving. Dit kan problemen met zich meebrengen, want de communicatie verloopt niet goed. Het gaat hier voornamelijk om de articulatie, dus de beweging van de mond en de keel.

Oorzaken

De oorzaak voor dysartrie is soms aan aandoening van de klein hersenen of de ziekte van Parkinson. Ook bij een beroerte of MS zien we dysartrie vaker optreden. Hierbij ontstaat er een aantasting van het perifere zenuwstelsel. Dit is een deel van het zenuwstelsel dat buiten het centrale zenuwstelsel ligt. Er ontstaat een stoornis in de motorische zenuwen. Ook kan het zijn dat de spieren niet meer goed worden aangestuurd door zenuwen. De beheersing van de spraakspieren is onvoldoende of er is sprake van krachtverlies van de spraakspieren. Wat de onderliggende oorzaak ook is, er ontstaan symptomen die in verband gebracht kunnen worden met dysartrie.

Bij wie komt het voor?

Jonge mensen krijgen over het algemeen minder snel te maken met dysartrie dan ouderen. Dit heeft mede te maken met het feit dat de veroorzaker vaker een ziekte is die met het ouder worden opspeelt. Toch kunnen ook jonge mensen dysartrie krijgen. Dit is vooraf niet te voorspellen. Over het algemeen kan gezegd worden dat mensen met bepaalde ziekten zoals Parkinson, MS of een beroerte een verhoogde kans hebben op het ontstaan van dysartrie.

Symptomen

De symptomen of verschijnselen zijn moeite met het vormen van woorden en stotteren. Bij stotteren worden de woorden of de begindelen hiervan vaker achter elkaar herhaald. Dit moet niet verward worden met andere aandoeningen waarbij men vaak niet op woorden kan komen. Bij mensen met de ziekte van Parkinson ontstaat er vaak een monotoon stemgeluid. Vaak gaat dysartie gepaard met een onderliggende ziekte en is daar dan ook het gevolg van, zoals de ziekte van Parkinson of MS. In deze gevallen zijn er nog andere symptomen zichtbaar die bij de veroorzakende ziekte horen.

Doordat de spraakspieren niet goed kunnen worden aangestuurd kan er ook afwijkend mondgedrag voorkomen. Dit hoeft niet altijd het geval te zijn. Voor buitenstaanders is het soms moeilijk om een gesprek te volgen wanneer iemand dysartie heeft. De woorden kunnen onduidelijk zijn en ook klanken zullen vaak anders of monotoon klinken. Vaak komen de symptomen geleidelijk aan en worden langzaam erger. Mensen in de directe omgeving kunnen hierdoor beter omgaan met de patiënt dan vreemden.

Gevolgen

Communicatie is belangrijk. We onderscheiden de non-verbale en de verbale communicatie. Non-verbale communicatie is datgene wat we met ons lichaam en gebaren aanduiden. Bijvoorbeeld het kom-hier-gebaar of nee schudden. Maar ook de schouders laten hangen of glimlachen. Verbale communicatie bevat de gesproken taal, maar ook klanken of uitroepen. Wanneer de verbale communicatie niet goed verloopt kan dit voor problemen zorgen. Zo kunnen we wel nee schudden (non-verbaal), maar kunnen we alleen uitleggen wat we met nee bedoelen wanneer we dit uitspreken. Mensen met dysartie komen wel op hun woorden maar kunnen deze niet goed uitspreken. Hierdoor verloopt een gesprek zeer moeizaam en dit kan stuiten op onbegrip of boosheid.

Daarnaast zijn veel mensen geneigd een gesprek af te kappen of niet te luisteren wanneer dit niet goed te volgen is. Erg frustrerend voor de patiënt, want deze kan zich daardoor steeds meer terug gaan trekken en onzeker gaan voelen. Dit kan weer psychische gevolgen met zich meebrengen.

Behandeling

Er is geen gerichte behandeling, dat wil zeggen dat dysartie niet te genezen is met medicijnen of therapie. De onderliggende oorzaak moet zo goed mogelijk aangepakt worden. Dit kan vaak wel met behulp van medicatie of gerichte therapie. Dysartrie zelf kan verlicht worden door middel van logopedie. Dit zijn spraakoefeningen waarbij de spraakspieren zoveel mogelijk versterkt worden. Ook leert de patiënt om op een andere manier te spreken, zodat dit duidelijk wordt. De logopedist kijkt vooraf wat de beste therapie is, en zal de behandeling op de individuele patiënt afstemmen. Om in aanmerking te komen voor vergoeding van logopedie is een doorverwijzing van de huisarts noodzakelijk.