Shigellose: Bacteriële infectie met diarree
Shigellose is een zeer besmettelijke vorm van diarree die wordt veroorzaakt door een groep bacteriën genaamd Shigella. Deze infectie wordt meestal opgelopen door contact met besmette ontlasting, wat kan gebeuren op verschillende plaatsen. Hoewel de symptomen van shigellose doorgaans mild zijn en gezonde patiënten vaak snel zonder behandeling herstellen, zijn er behandelingsopties beschikbaar voor ernstigere gevallen of voor patiënten bij wie de symptomen langer aanhouden. De prognose voor de meeste patiënten is over het algemeen goed. Het voorkomen van de verspreiding van Shigella kan effectief worden bereikt door regelmatig en grondig de handen te wassen met zeep en door andere hygiënische maatregelen te nemen, vooral na het eten en het gebruik van het toilet.- Synoniemen van shigellose
- Epidemiologie van de bacteriële infectie
- Mechanisme
- Infectieproces
- Virulentie van Shigella
- Immuunrespons en ontsteking
- Oorzaken: Shigella (groep bacteriën)
- Risicofactoren
- Slechte hygiëne en sanitatie
- Reizen naar endemische gebieden
- Verzwakt immuunsysteem
- Risicogroepen
- Kinderen onder de vijf jaar
- Ouderen en verzwakte patiënten
- Reizigers naar endemische gebieden
- Symptomen: Diarree
- Alarmsymptomen
- Diarree en bloed in de ontlasting
- Koorts en algemene malaise
- Dehydratie
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose van de ziekte
- Complicaties
- Preventie
- Hygiëne en sanitaire voorzieningen
- Vaccinatie en medische preventie
- Reizigersadvies
- Praktische tips voor het omgaan met shigellose
- Herken de symptomen van shigellose
- Behandel de infectie tijdig
- Voorkom uitdroging door vochtinname
- Zorg voor goede hygiëne om verspreiding te voorkomen
- Volg de controleafspraken met je arts
- Zorg voor rust en herstel
- Misvattingen rond shigellose
- Shigellose is een zeldzame ziekte
- De infectie blijft beperkt tot de darmen
- Shigellose veroorzaakt alleen milde diarree
- Antibiotica zijn altijd nodig voor de behandeling
- Preventie is alleen mogelijk door vaccinatie
- Shigellose is geen probleem in ontwikkelde landen
Synoniemen van shigellose
Shigellose staat ook bekend onder de volgende synoniemen:- enteritis veroorzaakt door Shigella
- gastro-enteritis door Shigella
- shigella enteritis
- shigella gastro-enteritis
- shigellosis
Epidemiologie van de bacteriële infectie
Kinderen tussen de zes maanden en vijf jaar oud zijn het vaakst getroffen door een Shigella-infectie. Zuigelingen onder de zes maanden zijn zelden aangetast door shigellose. De infectie komt het vaakst voor in de zomermaanden. Shigellose vertoont geen raciale of seksuele voorkeur en komt wereldwijd voor. Volgens recente gegevens zijn er jaarlijks wereldwijd ongeveer 165 miljoen gevallen van diarree door Shigella, waarbij jaarlijks ongeveer 1 miljoen mensen overlijden aan Shigella-infecties.Mechanisme
Shigellose wordt veroorzaakt door bacteriën van het geslacht Shigella. De ziekte wordt overgedragen via fecaal-orale besmetting, waarbij de bacteriën het maagdarmkanaal infecteren en ontsteking veroorzaken. De infectie kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van het type Shigella en de gezondheidstoestand van de patiënt.Infectieproces
De infectie begint wanneer Shigella via besmet voedsel, water of contact met besmette oppervlakken het lichaam binnendringt. De bacterie hecht zich aan de darmwand en vermenigvuldigt zich daar. De immuunrespons veroorzaakt ontsteking, wat leidt tot symptomen zoals diarree, buikpijn en koorts.Virulentie van Shigella
Er zijn verschillende soorten Shigella die de ziekte kunnen veroorzaken: Shigella dysenteriae, Shigella flexneri, Shigella boydii en Shigella sonnei. Shigella dysenteriae is de meest virulente stam en kan leiden tot ernstige complicaties zoals de dood. De virulentie van de bacterie hangt af van de mate waarin deze in staat is om de darmwand te doordringen en immuunreacties te veroorzaken.Immuunrespons en ontsteking
De ontsteking veroorzaakt door de infectie leidt tot schade aan de darmwand, wat resulteert in symptomen zoals bloederige diarree, ernstige buikpijn en koorts. In sommige gevallen kunnen de bacteriën de bloedbaan binnendringen, wat kan leiden tot sepsis, vooral bij kwetsbare patiënten.Oorzaken: Shigella (groep bacteriën)
Soorten ShigellaShigellose wordt veroorzaakt door een groep bacteriën genaamd Shigella. Deze bacteriën zijn verantwoordelijk voor dysenterie, een infectie die gekenmerkt wordt door bloederige diarree. De belangrijkste soorten Shigella zijn:
- Shigella sonnei, ook bekend als "groep D", is de meest voorkomende veroorzaker van shigellose.
- Shigella flexneri, of "groep B", is verantwoordelijk voor bijna alle overige gevallen van de aandoening.
- Shigella dysenteriae, of "groep A", is zeldzamer maar kan leiden tot ernstige uitbraken, vooral in ontwikkelingslanden.
- Shigella boydii, of "groep C", is het minst voorkomend.
Besmetting
De Shigella-bacteriën produceren toxines die het slijmvlies van de dikke darm aanvallen, wat leidt tot ontsteking, zweertjes en bloederige diarree. Besmette patiënten scheiden de bacteriën uit via hun ontlasting, die vervolgens kan worden verspreid naar voedsel of water, of direct naar andere mensen. Zelfs een besmette vlieg kan de bacteriën verspreiden. Uitbraken van shigellose worden vaak geassocieerd met slechte sanitaire omstandigheden, besmet voedsel en water, en dichtbevolkte leefomstandigheden. De infectie komt daarom vaak voor in ontwikkelingslanden, vluchtelingenkampen, kinderdagverblijven, verpleegtehuizen, zwembaden, gevangenissen, en kazernes. Shigellose is ook een veelvoorkomende oorzaak van reizigersdiarree (acute diarree en koorts bij reizigers).
Risicofactoren
Er zijn verschillende factoren die de kans op besmetting met Shigella vergroten. Deze risicofactoren variëren van slechte sanitaire omstandigheden tot onderliggende gezondheidsproblemen die het immuunsysteem verzwakken.Slechte hygiëne en sanitatie
In ontwikkelingslanden zonder toegang tot schoon water of goede sanitaire voorzieningen is de kans op besmetting veel groter. Onvoldoende handen wassen na toiletgebruik en het consumeren van besmet voedsel of water zijn belangrijke risicofactoren.Reizen naar endemische gebieden
Reizigers naar gebieden waar shigellose endemisch is, lopen een verhoogd risico. Dit geldt vooral voor mensen die niet gewend zijn aan de lokale hygiënische omstandigheden of die onveilig voedsel en water consumeren.Verzwakt immuunsysteem
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv/aids of andere immunosuppressieve aandoeningen, hebben een verhoogd risico op ernstige infecties en complicaties door Shigella. Ook ouderen en jonge kinderen kunnen kwetsbaarder zijn voor de ernst van de ziekte.Risicogroepen
Bepaalde groepen patiënten hebben een verhoogd risico om shigellose te ontwikkelen of ernstige complicaties te ervaren. Deze risicogroepen omvatten zowel jonge kinderen als kwetsbare volwassenen.Kinderen onder de vijf jaar
Kinderen, vooral die onder de vijf jaar, vormen een van de belangrijkste risicogroepen voor shigellose. Dit komt doordat jonge kinderen vaak een minder goed ontwikkeld immuunsysteem hebben en vatbaar zijn voor infecties, vooral in omstandigheden met beperkte toegang tot hygiëne.Ouderen en verzwakte patiënten
Ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals die met hiv/aids of die die immunosuppressieve medicatie gebruiken, lopen ook een hoger risico op ernstige vormen van shigellose en complicaties zoals sepsis of uitdroging.Reizigers naar endemische gebieden
Mensen die naar gebieden reizen waar Shigella endemisch is, lopen een verhoogd risico op besmetting. Dit geldt vooral voor reizigers die in contact komen met onbehandeld water of besmet voedsel en voor hen die niet gewend zijn aan de lokale hygiëneomstandigheden.Symptomen: Diarree
De symptomen van shigellose verschijnen meestal één tot zeven dagen na blootstelling aan de bacteriën, met een gemiddelde incubatietijd van drie dagen. Patiënten ervaren vaak acute buikpijn of krampen, koorts, krampachtige rectale pijn, en diarree die bloed, slijm of pus bevat. Bij kinderen begint de diarree vaak groot en waterig, gevolgd door kleinere hoeveelheden bloederige en slijmerige ontlasting (bloed in de ontlasting, slijm in de ontlasting). Patiënten kunnen ook misselijk zijn en braken. Soms hebben patiënten last van tenesmen, een pijnlijke drang om te poepen ondanks een lege darm. Sommige patiënten kunnen asymptomatisch zijn, wat betekent dat ze geen symptomen vertonen maar nog steeds besmettelijk zijn. Shigellose is uiterst besmettelijk; zelfs een vlieg kan besmette ontlasting overbrengen naar andere personen.Alarmsymptomen
Shigellose kan zich manifesteren met een breed scala aan symptomen, variërend van mild tot ernstig. Alarmsymptomen die wijzen op een ernstiger verloop van de ziekte, zoals uitdroging of sepsis, vereisen onmiddellijke medische aandacht.Diarree en bloed in de ontlasting
Een van de meest kenmerkende symptomen van shigellose is diarree, die vaak bloederig is. De diarree kan ernstig zijn, met frequente stoelgang en buikpijn, en kan leiden tot uitdroging.Koorts en algemene malaise
Koorts, vaak gepaard met rillingen en een algemeen gevoel van ziekte (malaise), is een veelvoorkomend symptoom van shigellose. Het komt voor als reactie op de infectie en de ontstekingsrespons van het lichaam.Dehydratie
Door de frequente diarree kunnen patiënten snel uitdrogen, wat leidt tot symptomen zoals droge mond, verminderde urinelozing en duizeligheid. Ernstige dehydratie kan levensbedreigend zijn en vereist onmiddellijke medische behandeling.Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit en verzamelt een gedetailleerde medische geschiedenis. Tijdens het onderzoek kan de arts tekenen van een gevoelige buik en uitdrogingsverschijnselen (dehydratie) opmerken. Patiënten kunnen ook een snelle hartslag (tachycardie) en een lage bloeddruk vertonen.
Diagnostische onderzoeken
Verdere diagnostische tests zijn noodzakelijk om shigellose te bevestigen en andere aandoeningen uit te sluiten:
- Bloedonderzoek toont vaak een verhoogd aantal witte bloedcellen aan.
- Ontlastingsonderzoek is essentieel om de aanwezigheid van Shigella te bevestigen en andere oorzaken van de symptomen uit te sluiten.
Differentiële diagnose
Shigellose kan soms worden verward met andere aandoeningen, waaronder:
- Amoebiasis (darminfectie door een parasiet)
- Bacteriële gastro-enteritis (buikgriep)
- Campylobacter-infecties
- [ARTIKEL=170413]Cholera
- Clostridium difficile colitis (bacteriële ontsteking van de dikke darm)
- Darmkanker
- De ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies)
- Cryptosporidiose
- Escherichia coli-infecties
- [ARTIKEL=190330]Pseudomembraneuze colitis (ontsteking van de dikke darm, vaak door antibioticagebruik)
- Salmonellose (infectie met Salmonella-bacteriën, leidend tot diarree en buikpijn)
- Lassa-koorts (virale infectie met koorts en bloedingen)
- Colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang)
- Virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door een virus)
- Yersinia enterocolitica (bacteriële infectie met diarree, koorts en huidproblemen)
Behandeling
Patiënten wordt aangeraden om voldoende elektrolytendranken te drinken om het verloren vocht door diarree aan te vullen. Bij ernstige uitdroging kan intraveneuze vochttoediening nodig zijn, vooral bij kleine kinderen of als de patiënt te misselijk is om vocht via de mond op te nemen. Rust is ook belangrijk voor herstel. Een antibioticakuur van vijf tot zeven dagen kan de duur van de ziekte verkorten en verdere verspreiding voorkomen. Antibiotica zijn vooral nuttig voor patiënten met ernstige symptomen. Omdat Shigella bacteriën mogelijk resistent zijn tegen sommige antibiotica, kan een ontlastingsonderzoek nodig zijn om te bepalen welke antibiotica effectief zijn. Het is ook belangrijk om met de arts te overleggen over huidig medicatiegebruik, aangezien bepaalde medicijnen mogelijk moeten worden aangepast of stopgezet.Prognose van de ziekte
De prognose voor shigellose varieert afhankelijk van de ernst en uitgebreidheid van de infectie. Bij patiënten met een gezond immuunsysteem duren de milde symptomen meestal ongeveer vijf tot zeven dagen. De meeste patiënten herstellen volledig, hoewel het soms enkele maanden kan duren voordat de stoelgang weer normaal is. Eenmaal geïnfecteerd met een type Shigella, heeft de patiënt voor ten minste enkele jaren immuniteit tegen dat specifieke type, maar kan nog steeds besmet raken met andere soorten. Bij ondervoede patiënten en mensen met een verzwakt immuunsysteem kan de prognose minder gunstig zijn, en kunnen complicaties optreden.Complicaties
Shigellose kan leiden tot verschillende ernstige complicaties:- Ernstige uitdroging
- Hemolytisch-uremisch syndroom (uremie) (een vorm van nierfalen met anemie en stollingsproblemen)
- Nierfalen
- Een rectale prolaps (verzakking van de endeldarm)
- Epileptische aanvallen of een toxisch megacolon (ernstige ontsteking en uitbreiding van de dikke darm)
- Neuroloogische problemen zoals koortsconvulsies of een hersenaandoening (encefalopathie), wat kan leiden tot hoofdpijn, lethargie (slaapzucht), verwardheid, en een stijve nek.
Een goede handhygiëne is essentieel om de verspreiding van Shigella te voorkomen. / Bron: Gentle07, Pixabay
