Kabuki-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Het Kabuki-syndroom is een zeldzame, multisystemische aandoening waarbij de patiënt afwijkingen heeft aan het gezicht, de hersenen en het skelet. Groeivertragingen, oogproblemen, een verstandelijke handicap en een kort gestalte zijn slechts enkele van de vele mogelijke symptomen van dit syndroom dat bovendien vaak meerdere orgaansystemen aantast. De behandeling verloopt ondersteunend en symptomatisch want het Kabuki-syndroom is niet te genezen. De vooruitzichten voor patiënten zijn relatief goed. De ziekte werd voor het eerst in de medische literatuur beschreven door de Japanse artsen Niikawa-Kuroki in 1981. De naam is afkomstig van Kabuki, een vorm van Japans theater waarbij de acteurs make-up op het gezicht gebruiken. De typische gelaatstrekken van het syndroom doen hieraan denken.

• Synoniemen Kabuki-syndroom
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken en erfelijkheid
• Symptomen: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose is goed
• Netwerk Kabuki-syndroom

Synoniemen Kabuki-syndroom

Het Kabuki-syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Kabuki makeup syndrome
• Kabuki make-up-syndroom
• KMS
• Niikawa-Kuroki syndroom

Epidemiologie aandoening

Het Kabuki-syndroom komt voor bij ongeveer 1 op 30.000-86.000 pasgeborenen. Mogelijk is de werkelijke frequentie hoger maar door de grote variëteit van de symptomen krijgen veel patiënten geen of een foute diagnose. Sinds het beschrijven van de aandoening zijn enkele honderden patiënten gerapporteerd. De ziekte komt wereldwijd in verschillende etnische groepen voor. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen.

Oorzaken en erfelijkheid

Genmutatie

Het Kabuki-syndroom is meestal het gevolg van mutaties (wijzigingen) in het KMT2D-gen (ook bekend als het MLL2-gen). Een klein percentage van patiënten heeft mutaties in het KDM6A-gen. De KMT2D en KDM6A-genmutaties geassocieerd met het Kabuki-syndroom leiden tot de afwezigheid van het overeenkomstige functionele enzym. Een gebrek van de enzymen afkomstig van deze genen schaadt vele organen en weefsels van het lichaam. Sommige patiënten met het Kabuki-syndroom hebben geen geïdentificeerde KMT2D- of KDM6A-genmutatie. De oorzaak van de ziekte bij deze patiënten is onbekend.

Overervingspatroon

Wanneer sprake is van mutaties in het in het KMT2D-gen, verloopt de overerving op een autosomaal dominant patroon. Dan is één kopie van het gewijzigde gen voldoende om de aandoening te veroorzaken. Wanneer het Kabuki-syndroom het gevolg is van mutaties in het KDM6A-gen, kent de overervingswijze een X-gebonden dominant patroon. Het KDM6A-gen is gelokaliseerd op het X-chromosoom. Bij vrouwen (die twee X-chromosomen bezitten) is een mutatie in één van de twee kopieën van het gen in elke cel voldoende om de aandoening te veroorzaken. Bij mannen (die slechts één X-chromosoom hebben), veroorzaakt een mutatie in de enige kopie van het gen in elke cel de aandoening.

Bij de meeste patiënten met het Kabuki-syndroom ontstaat het syndroom spontaan (de novo) waardoor geen familiale geschiedenis van het syndroom bekend is.

Symptomen: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Patiënten met het Kabuki-syndroom hebben afwijkingen aan het gezicht, de hersenen en het skelet. De ernst en uitgebreidheid van de symptomen is zeer variabel onder patiënten. Ook komen niet altijd en bij iedereen alle symptomen tot uiting. Veel symptomen zijn reeds zichtbaar bij de geboorte maar anderen komen pas op latere leeftijd tot uiting.

Gezicht

Het Kabuki-syndroom kenmerkt zich door karakteristieke gelaatstrekken, waaronder een ongewoon kleine grootte van het hoofd (microcefalie), gebogen wenkbrauwen, lange en dikke wimpers, lange openingen van de oogleden (lange palpebrale kloven = wijde oogspleten), een platte, verbrede neuspunt, en grote uitstekende oorlellen. Verder is een gespleten gehemelte (schisis) of een te hoog en gebogen gehemelte mogelijk in combinatie met een dikkere onderlip dan bovenlip. Hierbij komen vaak tandafwijkingen voor. Sommige patiënten hebben tot slot oogproblemen zoals omgedraaid oogslijmvlies met hierdoor snel ooginfecties, snelle, onwillekeurige oogbewegingen (nystagmus), iriscoloboom, scheelzien (strabisme) of hangende oogleden (ptosis).

Hersenen

Patiënten met een het Kabuki-syndroom hebben een ontwikkelingsachterstand en een verstandelijke handicap die varieert van mild tot ernstig. Getroffen patiënten ervaren eveneens epileptische aanvallen of een zwakke spierspanning (hypotonie).

Skelet

Andere karakteristieke kenmerken van het Kabuki-syndroom omvatten een kort gestalte en skeletafwijkingen zoals abnormale zijdelingse kromming van de wervelkolom (scoliose), korte vijfde vingers, of problemen met de heup en de kniegewrichten.

Bijkomende symptomen

Een groot aantal andere gezondheidsproblemen zijn mogelijk bij sommige patiënten met het Kabuki-syndroom waaronder:

• afwijkingen aan de plasbuis
• een liesbreuk (uitstulping of zwelling in lies of balzak)
• een navelbreuk (uitstulping van buikwand rond navel)
• een taalachterstand
• een verstopping van de darmen
• een vroeg begin van de puberteit
• gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar slokdarm)
• geelzucht (medische term: icterus) (dat lang aanhoudt na de geboorte)
• gehoorverlies
• huidafwijkingen
• hartafwijkingen
• kenmerken van een autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag)
• kwijlen
• lage suikerwaarden in het bloed (na de geboorte)
• luchtwegproblemen
• nierafwijkingen
• overgevoelig voor prikkels
• slaapproblemen
• vatbaar voor het ontwikkelen van een auto-immuunaandoening zoals suikerziekte (diabetes mellitus) en coeliakie (maag- en darmproblemen na het eten van gluten)
• vatbaar voor infecties zoals frequente oorinfecties (otitis media)
• veel gewichtsverlies (na de geboorte)
• voedingsproblemen

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit, bevraagt de patiënt en/of diens begeleiders en noteert de symptomen. Vele aandoeningen wijzen in de richting van dit syndroom dus vele bijkomende onderzoeken zijn nodig voor de diagnose van deze ziekte.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert de volgende onderzoeken uit:

• een bloedonderzoek
• een echografie van de buik
• een elektro-encefalografie (EEG: hersenfilmpje) van de hersenen
• een gehooronderzoek
• een genetisch onderzoek
• een hartonderzoek
• een MRI-scan van de hersenen
• een röntgenfoto van het bekken
• een tandheelkundig onderzoek
• een uitgebreid oogonderzoek
• een urogenitaal onderzoek

Differentiële diagnose

Symptomen van de volgende aandoeningen lijken op deze van het Kabuki-syndroom. Deze vergelijkingen zijn nuttig voor een differentiële diagnose:

• het CHARGE-syndroom
• het FG-syndroom
• het Fryns-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, ledematen en middenrif
• het KGB-syndroom
• het Robinow-Syndroom: Afwijkingen aan gestalte, gezicht, skelet en genitaliën
• het Rubinstein-Taybi syndroom: Skeletaandoening
• het Turner-syndroom: Een kort gestalte en geen seksuele ontwikkeling in de puberteit, een korte nek met zwemvliesuiterlijk, hartafwijkingen, nierafwijkingen en mogelijk nog andere afwijkingen.
• het Van der Woude-syndroom: Afwijkingen aan gezicht
• het velocardiiofaciaal syndroom
• het Weaver-syndroom: Neurologische aandoening

Behandeling aandoening

De behandeling is ondersteunend en symptomatisch gericht want het Kabuki-syndroom is niet te genezen. Kinderartsen, chirurgen, cardiologen, oogartsen, tandheelkundige specialisten, logopedisten, audiologen (gehoorspecialisten) en andere zorgverstrekkers werken samen bij de behandeling. Anti-epileptica bestrijden epilepsieaanvallen. Speciale voeding, medicijnen, sondevoeding en/of een operatie helpen bij voedingsproblemen en reflux. Ook is medicatie voorhanden voor een verstopping van de darmen en voor het kwijlen. Bij terugkerende infecties zijn antibiotica nuttig. De patiënt met gehoorproblemen krijgt hoorapparaten. Verder krijgt de patiënt indien nodig tandheelkundige zorg. Een gipskorset of operatie helpt bij de skeletafwijkingen. Tot slot krijgt de patiënt fysiotherapie, ergotherapie en/of logopedie.

Prognose is goed

De patiënten hebben veelal een normale levensverwachting. Wel heeft de patiënt veelal blijvende beperkingen in het dagelijks leven. Overgewicht komt ook vaak voor op oudere leeftijd.

Netwerk Kabuki-syndroom

Het Kabuki-syndroom kent een netwerk in Nederland waar vooral ouders terecht kunnen. Deze organisatie organiseert jaarlijks een bijeenkomst waar ouders welkom zijn en ervaringen kunnen uitwisselen. Op deze bijeenkomsten zijn vaak professionals aanwezig. De organisatie geeft voorts een nieuwsbrief uit. Het netwerk geeft tot slot op haar website mee dat het MUMC+ (Maastricht UMC+) sinds juni 2015 erkend is als expertisecentrum voor het Kabuki-syndroom.