Kabuki-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Het Kabuki-syndroom is een zeldzame, multisystemische aandoening waarbij de patiënt afwijkingen heeft aan het gezicht, de hersenen en het skelet. Groeivertragingen, oogproblemen, een verstandelijke handicap en een kort gestalte zijn slechts enkele van de vele mogelijke symptomen van dit syndroom dat bovendien vaak meerdere orgaansystemen aantast. De behandeling verloopt ondersteunend en symptomatisch, want het Kabuki-syndroom is niet te genezen. De vooruitzichten voor patiënten zijn relatief goed. De ziekte werd voor het eerst in de medische literatuur beschreven door de Japanse artsen Niikawa en Kuroki in 1981. De naam is afkomstig van Kabuki, een vorm van Japans theater waarbij de acteurs make-up op het gezicht gebruiken. De typische gelaatstrekken van het syndroom doen hieraan denken.

• Synoniemen Kabuki-syndroom
• Epidemiologie van de aandoening
• Prevalentie van Kabuki-syndroom
• Oorzaken van Kabuki-syndroom
• Mechanisme
• Genetische mutaties en verstoring van de ontwikkeling
• Fysiologische effecten op lichaamsstructuren
• Oorzaken en erfelijkheid
• Risicofactoren
• Genetische achtergrond
• Erfelijke factoren
• Risicogroepen
• Personen met familieleden die het syndroom hebben
• Zeldzame genetische aandoeningen
• Symptomen: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet
• Alarmsymptomen
• Typische gezichtskenmerken
• Cognitieve en motorische vertragingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Kabuki-syndroom
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met het Kabuki-syndroom
• Volg regelmatige controleafspraken
• Zorg voor een gezonde en evenwichtige voeding
• Neem goede zorg van het immuunsysteem
• Fysieke therapie voor ontwikkelingsondersteuning
• Begeleiding bij psychische gezondheid
• Let op hartgezondheid
• Houd rekening met de visuele en gehoorproblemen
• Overweeg genetisch advies
• Misvattingen rond Kabuki-syndroom
• Kabuki-syndroom is altijd erfelijk
• Alle patiënten met Kabuki-syndroom hebben dezelfde uiterlijke kenmerken
• Het Kabuki-syndroom veroorzaakt alleen uiterlijke afwijkingen
• Kinderen met Kabuki-syndroom ontwikkelen zich mentaal normaal
• Het Kabuki-syndroom veroorzaakt geen medische complicaties op volwassen leeftijd
• Er bestaat een genezende behandeling voor Kabuki-syndroom
• Kabuki-syndroom beperkt de levensverwachting sterk

Synoniemen Kabuki-syndroom

Het Kabuki-syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Kabuki makeup syndrome
• Kabuki make-up-syndroom
• KMS
• Niikawa-Kuroki-syndroom

Epidemiologie van de aandoening

Het Kabuki-syndroom komt voor bij ongeveer 1 op 30.000-86.000 pasgeborenen. Mogelijk is de werkelijke frequentie hoger, maar door de grote variëteit van de symptomen krijgen veel patiënten geen of een foute diagnose. Sinds het beschrijven van de aandoening zijn enkele honderden patiënten gerapporteerd. De ziekte komt wereldwijd in verschillende etnische groepen voor. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen.

Prevalentie van Kabuki-syndroom

Kabuki-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die wordt gekarakteriseerd door een combinatie van fysieke en neurologische symptomen. De prevalentie van Kabuki-syndroom wordt geschat op 1 op 32.000 tot 1 op 86.000 geboorten.

Oorzaken van Kabuki-syndroom

Kabuki-syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in de KMT2D- of KDM6A-genen, die betrokken zijn bij de normale ontwikkeling van het gezicht, de hersenen en het skelet.

Mechanisme

Genetische mutaties en verstoring van de ontwikkeling

De mutaties in de KMT2D- en KDM6A-genen verstoren de normale genexpressie die nodig is voor de ontwikkeling van het gezicht, de hersenen en het skelet. Deze verstoring leidt tot de typische kenmerken van Kabuki-syndroom.

Fysiologische effecten op lichaamsstructuren

De afwijkingen in het gezichtsvermogen, de spierspanning en het skelet kunnen leiden tot een breed scala aan lichamelijke en neurologische symptomen, waaronder een gelaatskenmerk, cognitieve vertraging en skeletafwijkingen.

Oorzaken en erfelijkheid

Genmutatie

Het Kabuki-syndroom is meestal het gevolg van mutaties (wijzigingen) in het KMT2D-gen (ook bekend als het MLL2-gen). Een klein percentage van de patiënten heeft mutaties in het KDM6A-gen. De KMT2D- en KDM6A-genmutaties geassocieerd met het Kabuki-syndroom leiden tot de afwezigheid van het overeenkomstige functionele enzym. Een gebrek aan de enzymen afkomstig van deze genen schaadt vele organen en weefsels van het lichaam. Sommige patiënten met het Kabuki-syndroom hebben geen geïdentificeerde KMT2D- of KDM6A-genmutatie. De oorzaak van de ziekte bij deze patiënten is onbekend.

Overervingspatroon

Wanneer sprake is van mutaties in het KMT2D-gen, verloopt de overerving op een autosomaal dominant patroon. Dan is één kopie van het gewijzigde gen voldoende om de aandoening te veroorzaken. Wanneer het Kabuki-syndroom het gevolg is van mutaties in het KDM6A-gen, kent de overervingswijze een X-gebonden dominant patroon. Het KDM6A-gen is gelokaliseerd op het X-chromosoom. Bij vrouwen (die twee X-chromosomen bezitten) is een mutatie in één van de twee kopieën van het gen in elke cel voldoende om de aandoening te veroorzaken. Bij mannen (die slechts één X-chromosoom hebben), veroorzaakt een mutatie in de enige kopie van het gen in elke cel de aandoening.

Bij de meeste patiënten met het Kabuki-syndroom ontstaat het syndroom spontaan (de novo), waardoor geen familiale geschiedenis van het syndroom bekend is.

Risicofactoren

Genetische achtergrond

Aangezien Kabuki-syndroom autosomaal dominant overerft, hebben mensen met een familiegeschiedenis van de aandoening een verhoogd risico. Het syndroom kan ook spontaan ontstaan door nieuwe genetische mutaties.

Erfelijke factoren

Mensen met een ouder die het gen defect draagt, hebben 50% kans om de aandoening door te geven aan hun kinderen.

Risicogroepen

Personen met familieleden die het syndroom hebben

Gezinnen met een voorgeschiedenis van Kabuki-syndroom lopen een verhoogd risico, aangezien de aandoening vaak erfelijk is.

Zeldzame genetische aandoeningen

Kabuki-syndroom komt vaak voor bij kinderen die andere genetische aandoeningen vertonen, wat kan wijzen op een grotere aanleg voor erfelijke afwijkingen.

Symptomen: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Patiënten met het Kabuki-syndroom hebben afwijkingen aan het gezicht, de hersenen en het skelet. De ernst en uitgebreidheid van de symptomen is zeer variabel onder patiënten. Ook komen niet altijd en bij iedereen alle symptomen tot uiting. Veel symptomen zijn reeds zichtbaar bij de geboorte, maar anderen komen pas op latere leeftijd tot uiting.

Gezicht

Het Kabuki-syndroom kenmerkt zich door karakteristieke gelaatstrekken, waaronder een ongewoon kleine grootte van het hoofd (microcefalie), gebogen wenkbrauwen, lange en dikke wimpers, lange openingen van de oogleden (lange palpebrale kloven = wijde oogspleten), een platte, verbrede neuspunt en grote uitstekende oorlellen. Verder is een gespleten gehemelte (schisis) of een te hoog en gebogen gehemelte mogelijk in combinatie met een dikkere onderlip dan bovenlip. Hierbij komen vaak tandafwijkingen voor. Sommige patiënten hebben tot slot oogproblemen zoals omgedraaid oogslijmvlies met hierdoor snel ooginfecties, snelle, onwillekeurige oogbewegingen (nystagmus), iriscoloboom, scheelzien (strabisme) of hangende oogleden (ptosis).

Hersenen

Patiënten met het Kabuki-syndroom hebben een ontwikkelingsachterstand en een verstandelijke handicap die varieert van mild tot ernstig. Getroffen patiënten ervaren eveneens epileptische aanvallen of een zwakke spierspanning (hypotonie).

Skelet

Andere karakteristieke kenmerken van het Kabuki-syndroom omvatten een kort gestalte en skeletafwijkingen zoals abnormale zijdelingse kromming van de wervelkolom (scoliose), korte vijfde vingers, of problemen met de heup en de kniegewrichten.

Bijkomende symptomen
Een groot aantal andere gezondheidsproblemen zijn mogelijk bij sommige patiënten met het Kabuki-syndroom, waaronder:

• afwijkingen aan de plasbuis
• een liesbreuk (uitstulping of zwelling in lies of balzak)
• een navelbreuk (uitstulping van buikwand rond navel)
• een taalachterstand
• een verstopping van de darmen
• een vroeg begin van de puberteit
• gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar slokdarm)
• geelzucht (medische term: icterus) (dat lang aanhoudt na de geboorte)
• gehoorverlies
• huidafwijkingen
• hartafwijkingen
• kenmerken van een autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag)
• kwijlen
• lage suikerwaarden in het bloed (na de geboorte)
• luchtwegproblemen
• nierafwijkingen
• overgevoeligheid voor prikkels
• slaapproblemen
• vatbaarheid voor het ontwikkelen van een auto-immuunaandoening zoals suikerziekte (diabetes mellitus) en coeliakie (maag- en darmproblemen na het eten van gluten)
• vatbaarheid voor infecties zoals frequente oorinfecties (otitis media)
• veel gewichtsverlies (na de geboorte)
• voedingsproblemen

Alarmsymptomen

Typische gezichtskenmerken

Kinderen met Kabuki-syndroom vertonen vaak karakteristieke gezichtskenmerken, zoals opstaande oogleden, een prominente voorhoofd en brede, rechte wenkbrauwen.

Cognitieve en motorische vertragingen

Veel kinderen met Kabuki-syndroom vertonen vertraagde motorische en cognitieve ontwikkeling, wat kan variëren van milde tot ernstige beperkingen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit, bevraagt de patiënt en/of diens begeleiders en noteert de symptomen. Vele aandoeningen wijzen in de richting van dit syndroom, dus vele bijkomende onderzoeken zijn nodig voor de diagnose van deze ziekte.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een genetisch onderzoek uit om te zoeken naar een mutatie in het KMT2D-gen of het KDM6A-gen. Hij werkt hiervoor vaak samen met een geneticus. Is de mutatie aanwezig, dan bevestigt dit de diagnose. Evenwel is bij een aantal patiënten geen mutatie aanwezig, en dan moet de arts naar andere afwijkingen speuren via ander diagnostisch onderzoek, zoals:

• een abdominale echografie (echografie van de buik)
• een echocardiografie (onderzoek van het hart via geluidsgolven)
• een electro-encefalografie (EEG: hersenfilmpje met behulp van elektroden)
• MRI-onderzoek (gedetailleerde beeldvorming van inwendige lichaamsstructuren door magnetische straling)
• een röntgenfoto van de wervelkolom
• onderzoek van de ogen
• urineonderzoek
• zenuwgeleidingsonderzoek (onderzoek waarbij de snelheid gemeten wordt waarmee zenuwen elektrische signalen doorgeven)

Behandeling van Kabuki-syndroom

De behandeling van het Kabuki-syndroom is ondersteunend en symptomatisch. Een multidisciplinair team van specialisten is nodig, dat samenwerkt met de patiënt en/of diens begeleiders, om de levenskwaliteit van de patiënt te verbeteren. Zo nodig krijgen ouders advies over hoe ze een kind met het Kabuki-syndroom het best opvoeden. Dit team bestaat uit onder meer een audioloog, cardioloog, geneticus, nefroloog, neuroloog, orthopedisch chirurg, plastisch chirurg en tandarts. Andere betrokkenen zijn een diëtist, ergotherapeut, logopedist en een psycholoog.

Prognose

De levensverwachting van patiënten met het Kabuki-syndroom is normaal, tenzij patiënten kampen met ernstige hartafwijkingen of ernstige andere medische problemen. Gehoorverlies, epileptische aanvallen en een verstandelijke handicap beïnvloeden de levenskwaliteit.

Complicaties

Patiënten met het Kabuki-syndroom kunnen te maken krijgen met diverse complicaties die variëren in ernst en aard. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Auto-immuunaandoeningen zoals diabetes mellitus en coeliakie
• Gehoorverlies
• Hartafwijkingen die levensbedreigend kunnen zijn
• Slaapproblemen die leiden tot chronische vermoeidheid
• Ernstige epileptische aanvallen
• Verhoogde vatbaarheid voor infecties, zoals frequente oorinfecties (otitis media)
• Voedingsproblemen die kunnen leiden tot ondervoeding
• Skeletafwijkingen zoals scoliose, wat kan leiden tot pijn en mobiliteitsproblemen

Preventie

Er is geen manier om het Kabuki-syndroom te voorkomen, aangezien het meestal het gevolg is van spontane genetische mutaties. Preventieve maatregelen richten zich voornamelijk op het vroegtijdig herkennen en behandelen van de symptomen en complicaties om de levenskwaliteit van de patiënt te verbeteren. Enkele preventieve aanbevelingen zijn:

• Vroegtijdige genetische expertise voor gezinnen met een voorgeschiedenis van het Kabuki-syndroom
• Regelmatige medische controles om hartafwijkingen, epilepsie, en gehoorverlies vroegtijdig op te sporen en te behandelen
• Een multidisciplinaire aanpak om skeletafwijkingen, voedingsproblemen, en andere gezondheidsproblemen tijdig aan te pakken
• Adequate behandeling van infecties om complicaties zoals gehoorverlies te voorkomen
• Vroege interventie en begeleiding voor ontwikkelingsachterstanden en leerproblemen

Praktische tips voor het omgaan met het Kabuki-syndroom

Het Kabuki-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die verschillende lichamelijke en cognitieve symptomen kan veroorzaken. Hoewel de symptomen per persoon kunnen variëren, kunnen kinderen met het Kabuki-syndroom vaak baat hebben bij een zorgvuldige opvolging en gerichte zorg om hun kwaliteit van leven te verbeteren. Hier zijn enkele praktische tips om je te helpen omgaan met deze aandoening.

Volg regelmatige controleafspraken

Vanwege de uiteenlopende symptomen van het Kabuki-syndroom is het belangrijk om regelmatig beeldvormende onderzoeken te ondergaan en bloedonderzoeken te laten doen om de gezondheid van verschillende organen te monitoren. Je arts zal ook andere controles uitvoeren om de voortgang van de aandoening te volgen en complicaties vroegtijdig op te sporen.

Zorg voor een gezonde en evenwichtige voeding

Een evenwichtig voedingspatroon is belangrijk voor iedereen, maar vooral voor mensen met het Kabuki-syndroom, omdat ze vaak een verhoogd risico op alvleesklier- en kankerproblemen kunnen hebben. Focus op een dieet dat rijk is aan vitaminen, mineralen en vezels, en raadpleeg een diëtist om te zorgen voor een geschikte voedingsaanpak.

Neem goede zorg van het immuunsysteem

Het immuunsysteem van mensen met het Kabuki-syndroom kan soms verzwakt zijn, waardoor ze gevoeliger kunnen zijn voor infecties. Zorg ervoor dat je de EHBO bij de hand hebt en wees alert op tekenen van infecties, zoals koorts of onverklaarbare pijn.

Fysieke therapie voor ontwikkelingsondersteuning

Fysieke therapie kan nuttig zijn om de motorische vaardigheden te verbeteren, aangezien sommige mensen met het Kabuki-syndroom moeite hebben met coördinatie en beweging. Overleg met een fysiotherapeut om een programma te creëren dat past bij de specifieke behoeften van de persoon en kan helpen bij het ontwikkelen van de fysieke vaardigheden.

Begeleiding bij psychische gezondheid

Vanwege de cognitieve en sociale uitdagingen die het Kabuki-syndroom met zich meebrengt, kan psychotherapie of andere vormen van mentale gezondheidzorg nuttig zijn. Het bieden van emotionele en psychologische ondersteuning kan de algehele welzijn van de persoon verbeteren.

Let op hartgezondheid

Mensen met het Kabuki-syndroom kunnen een verhoogd risico hebben op hartproblemen. Het is belangrijk om regelmatig je hart te laten controleren door een arts en maatregelen te nemen om de gezondheid van het hart te behouden. Dit kan inhouden dat je gezonde gewoonten aanleert, zoals het vermijden van overgewicht en het controleren van je bloeddruk.

Houd rekening met de visuele en gehoorproblemen

Mensen met het Kabuki-syndroom kunnen visuele en gehoorproblemen hebben. Zorg ervoor dat je regelmatig oog- en ooronderzoeken ondergaat om eventuele problemen vroegtijdig te identificeren en aan te pakken. Het dragen van een bril of gehoorapparaten kan soms nodig zijn om het dagelijks functioneren te vergemakkelijken.

Overweeg genetisch advies

Genetisch advies kan nuttig zijn voor het begrijpen van het Kabuki-syndroom en de kans op het doorgeven van de aandoening aan toekomstige kinderen. Een genetisch consulent kan je informeren over de genetische oorzaken van de aandoening en helpen bij het plannen van de zorg en ondersteuning voor zowel de patiënt als het gezin.

Misvattingen rond Kabuki-syndroom

Het Kabuki-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die invloed heeft op verschillende lichaamsfuncties en kenmerken. Door de complexiteit van deze aandoening bestaan er veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandelingsmogelijkheden. Het is belangrijk om correcte informatie te verspreiden om misverstanden en onjuiste verwachtingen te voorkomen.

Kabuki-syndroom is altijd erfelijk

Hoewel het Kabuki-syndroom in sommige gevallen erfelijk kan zijn, ontstaan de meeste gevallen door een spontane genetische mutatie. Dit betekent dat ouders zonder enige familiegeschiedenis van de aandoening alsnog een kind met het syndroom kunnen krijgen. De mutaties in de KMT2D- of KDM6A-genen spelen hierbij een grote rol. Erfelijkheidsonderzoek kan in bepaalde situaties duidelijkheid bieden, maar in veel gevallen is er geen voorafgaande genetische aanleg binnen de familie.

Alle patiënten met Kabuki-syndroom hebben dezelfde uiterlijke kenmerken

Hoewel bepaalde gelaatskenmerken vaak geassocieerd worden met het Kabuki-syndroom, zoals een brede neus, gebogen wenkbrauwen en grote ogen, kunnen deze uiterlijke kenmerken sterk variëren per individu. Daarnaast kunnen andere factoren, zoals beharing en gezichtsstructuur, per patiënt verschillen. Niet iedere patiënt heeft dezelfde fysieke kenmerken, en diagnose gebeurt op basis van een combinatie van genetisch onderzoek en klinische observatie.

Het Kabuki-syndroom veroorzaakt alleen uiterlijke afwijkingen

Naast uiterlijke kenmerken heeft het Kabuki-syndroom invloed op meerdere organen en lichaamsfuncties. Veel patiënten hebben bijvoorbeeld last van spierzwakte, gewrichtsproblemen en een verhoogde kans op hartafwijkingen. Daarnaast kunnen er problemen optreden met de darmen, de nieren en het immuunsysteem, waardoor medische zorg op verschillende gebieden noodzakelijk is.

Kinderen met Kabuki-syndroom ontwikkelen zich mentaal normaal

Veel kinderen met Kabuki-syndroom ervaren leer- en ontwikkelingsachterstanden. Hoewel de ernst hiervan verschilt, hebben veel patiënten ondersteuning nodig bij cognitieve en sociale vaardigheden. Problemen met taalontwikkeling en fijne motoriek komen vaak voor. Daarnaast kunnen er ook aspecten van psychische stoornissen aanwezig zijn, zoals autisme-gerelateerde kenmerken of aandachtsproblemen. Vroege interventie met therapieën kan helpen bij het maximaliseren van de ontwikkelingsmogelijkheden.

Het Kabuki-syndroom veroorzaakt geen medische complicaties op volwassen leeftijd

De misvatting dat het Kabuki-syndroom enkel een kinderziekte is, is onjuist. Ook op volwassen leeftijd kunnen er gezondheidsproblemen optreden. Patiënten hebben vaak een verhoogd risico op bloeddrukafwijkingen, gehoorverlies en problemen met de bijnieren. Daarnaast kunnen gewrichtsproblemen verergeren en is regelmatige medische opvolging noodzakelijk om nieuwe symptomen of complicaties tijdig op te sporen.

Er bestaat een genezende behandeling voor Kabuki-syndroom

Op dit moment is er geen genezende behandeling voor het Kabuki-syndroom. De medische zorg richt zich op symptoomverlichting en het verbeteren van de levenskwaliteit. Dit kan onder andere gebeuren door kinesitherapie, logopedie en aangepaste voedingsadviezen om onderliggende problemen zoals ondervoeding aan te pakken. Daarnaast wordt er wereldwijd onderzoek gedaan naar mogelijke therapieën die bepaalde symptomen kunnen verminderen.

Kabuki-syndroom beperkt de levensverwachting sterk

Hoewel sommige patiënten ernstige medische problemen kunnen ervaren, hebben velen een normale levensverwachting, mits ze de juiste medische zorg krijgen. De ernst van de symptomen en bijkomende aandoeningen spelen een grote rol in de prognose. Regelmatige controle van vitale functies, zoals de werking van de hartspier en het endocriene systeem, is essentieel voor een goede levenskwaliteit. Dankzij medische vooruitgang is de ondersteuning voor patiënten met het Kabuki-syndroom de laatste jaren sterk verbeterd.