Leveradenoom: symptomen, oorzaak, behandeling en verwijderen
Een leveradenoom is een goedaardig levergezwel en dus geen kanker. Een leveradenoom of adenoom in de lever groeit onder invloed van het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Hoewel een leveradenoom een goedaardige leverafwijking betreft, kunnen sommige adenomen ontaarden en kwaadaardig worden. Ook kan een wat grotere leveradenoom aanleiding geven tot een leverbloeding, wat klachten geeft als hevige buikpijn, een plotselinge lage bloeddruk, hartkloppingen en duizeligheid of flauw vallen. De diagnose wordt gesteld op basis van lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek, beeldvormende onderzoek en/of een biopsie. Een kleinere tumor die geen klachten geeft, hoeft vaak niet te worden verwijderd. Bij klachten of bij leveradenomen die groter zijn dan 5 cm, moet het leveradenoom operatief worden verwijderd. De prognose van een leveradenoom is gunstig. Slechts zelden ontaardt het in kanker.- Wat zijn leveradenomen?
- Is een leveradenoom kwaadaardig?
- Epidemiologie van adenoom in de lever
- Wereldwijde en regionale incidentie: leveradenomen in cijfers
- Leeftijds- en geslachtsverschillen: jonge vrouwen als risicogroep
- Genetische factoren en syndromen
- Klimaatinvloeden en levensstijl
- Samenvatting en opvallende verschillen
- Anatomie en fysiologie
- Oorzaak van een leveradenoom
- Hormonale invloeden: de kracht van de pil en zwangerschap
- Genetische predispositie: de rol van specifieke mutaties
- Anabole steroïden en levensstijl
- Risicofactoren en -groepen
- Symptomen van leveradenoom
- Verschijnselen
- Omschrijving
- Complicaties en bijzondere symptomen
- Onderzoek en diagnose
- Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
- Bloedonderzoek
- Beeldvormend onderzoek
- Leverbiopsie
- Differentiële diagnose
- Behandeling van ene leveradenoom
- Stoppen met pilgebruik
- Zwangerschap uitstellen
- Medicamenteuze behandeling
- Leveradenoom verwijderen
- Minimaal-invasieve interventies
- Langetermijnmonitoring en follow-up
- Levensstijl en dieetadvies
- Afvallen bij overgewicht
- Controle
- Leveradenoom: praktische tips en zelfzorgmaatregelen
- Focus op een levervriendelijk dieet
- Let op je medicatiegebruik
- Energieke zelfzorg: blijf in beweging
- Beperk alcohol en ongewenste stoffen
- Ondersteun je hormoonbalans
- Luister naar je lichaam
- Kijk vooruit: maak een plan
- Prognose
- Complicaties van een adenoom in de lever
- Interne bloeding
- Kwaadaardige transformatie
- Druk op omliggende structuren
- Torsie (draaiing van het adenoom)
- Infectie of abcesvorming
- Leverfalen bij uitzonderlijk grote adenomen
- Preventie
Wat zijn leveradenomen?
Een jonge vrouw, Lise, kwam met vage buikklachten bij de huisarts. Na een reeks onderzoeken volgde een onverwachte diagnose: leveradenoom, een zeldzame levertumor, meestal goedaardig maar niet zonder risico’s. De arts vertelde haar over de mogelijke oorzaken: jarenlang gebruik van hormonale anticonceptie kan dit type tumor soms veroorzaken. Lise was geschokt – ze had jarenlang gedacht dat de pil veilig was en geen blijvende impact zou hebben. Door deze diagnose besefte ze dat zelfs routineuze keuzes onvoorziene gevolgen konden hebben. Na overleg met een specialist besloot ze om haar levensstijl aan te passen en de pil te stoppen. Lise is nu onder controle en leeft gezonder, vastberaden om het risico van verdere groei te beperken. Haar verhaal doet nog steeds de ronde onder medisch personeel als een reminder: zelfs alledaagse behandelingen kunnen zeldzame, maar ingrijpende effecten hebben.
Ligging van de lever / Bron: Nerthuz/Shutterstock.comEen leveradenoom wordt voornamelijk gezien bij jonge vrouwen (20 tot 44 jaar oud). In ongeveer 90% van de gevallen doet het zich voor bij vrouwen, vooral bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, en het wordt sterk geassocieerd met het gebruik van orale anticonceptiva
Is een leveradenoom kwaadaardig?
Leveradenomen worden in de meeste gevallen beschouwd als goedaardige levertumoren, maar in zeldzame situaties kan een kwaadaardige transformatie plaatsvinden. De kans dat een leveradenoom zich ontwikkelt tot een hepatocellulair carcinoom (HCC) – een type leverkanker – is klein, maar aanwezig, vooral bij specifieke genetische mutaties en in bepaalde patiëntengroepen. Naar schatting ondergaat minder dan 10% van de leveradenomen ooit een kwaadaardige verandering, maar dit risico neemt toe wanneer het adenoom groter wordt of specifieke kenmerken vertoont.Studies tonen aan dat leveradenomen groter dan 5 cm meer risico dragen op complicaties, waaronder bloeding en zeldzaam maligne transformatie. Daarnaast speelt de genetische component een rol: mutaties in het CTNNB1-gen (dat coderingen voor β-catenine bevat) zijn in ongeveer 10-15% van alle leveradenomen aanwezig en verhogen het risico op een kwaadaardige transformatie aanzienlijk, soms tot wel 50% voor die specifieke adenomen. De aanwezigheid van CTNNB1-mutaties maakt deze tumoren meer gevoelig voor maligne ontwikkeling, vooral bij langdurige hormonale blootstelling, zoals het gebruik van de anticonceptiepil of hormonale therapieën.
Ook andere genetische factoren kunnen een rol spelen. Adenomen die een mutatie vertonen in het HNF1A-gen – vaak gevonden bij mensen met MODY3-diabetes – vertonen meestal geen kwaadaardige eigenschappen, maar blijven onder controle bij grotere tumoren om mogelijke complicaties te vermijden.
Met deze cijfers in gedachten volgen artsen leveradenomen nauwkeurig op. Wanneer een adenoom de 5 cm overschrijdt of wanneer risicofactoren zoals CTNNB1-mutaties aanwezig zijn, kan chirurgische verwijdering worden overwogen om de kans op kwaadaardige transformatie te minimaliseren en ernstige gezondheidsrisico's te voorkomen. Deze aanpak helpt om het risico van een zeldzame kwaadaardige transformatie proactief te beheersen, terwijl de meeste patiënten met kleinere adenomen volstaan met regelmatige beeldvorming en controle.
Epidemiologie van adenoom in de lever
Leveradenomen zijn zeldzame, goedaardige levertumoren die een complex beeld van epidemiologische patronen en risicofactoren vertonen, variërend naar geslacht, leeftijd, genetische factoren, en omgevingsinvloeden. In deze uitgebreide analyse gaan we in op de geografische verschillen in Nederland, de overzeese Nederlandse gebiedsdelen, België, en wereldwijd, met extra aandacht voor gender- en leeftijdspatronen, klimaatinvloeden, en genetische predisposities.Wereldwijde en regionale incidentie: leveradenomen in cijfers
Wereldwijd wordt het leveradenoom als een relatief zeldzame aandoening gezien, met een geschatte incidentie van 3-4 per 100.000 vrouwen in Westerse landen. Deze cijfers tonen echter aanzienlijke variatie, afhankelijk van de prevalentie van risicofactoren zoals orale anticonceptiva en andere hormonale behandelingen.Europa: Nederland en België
In Nederland en België ligt de incidentie dicht bij het wereldwijde gemiddelde, maar de cijfers kunnen hoger zijn door het uitgebreide gebruik van hormonale anticonceptie in de bevolking. Geschat wordt dat in Nederland jaarlijks zo'n 150 tot 200 nieuwe gevallen van leveradenoom worden gediagnosticeerd, waarbij vrouwen tussen de 20 en 40 jaar de grootste groep vormen. In België ligt dit aantal iets lager, rond de 100 tot 150 gevallen per jaar, waarbij ook hier jonge vrouwen oververtegenwoordigd zijn.
Overzeese Nederlandse gebiedsdelen
In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, zoals de Caraïben, ontbreken gedetailleerde epidemiologische gegevens. Toch zou door genetische en omgevingsfactoren (zoals dieet en verminderde toegang tot medische screenings) de incidentie licht kunnen afwijken van die in Nederland. Klimatologische invloeden, zoals zonblootstelling, spelen echter geen prominente rol in de ontwikkeling van leveradenomen.
Wereldwijd
In niet-Westerse landen ligt de prevalentie van leveradenomen doorgaans lager, vermoedelijk door minder gebruik van hormonale anticonceptie. In Aziatische landen, waar andere leverafwijkingen (zoals hepatocellulaire carcinomen) vaker voorkomen, worden leveradenomen minder vaak geregistreerd. Vergelijkende cijfers tonen dat Aziatische landen vaak een incidentie onder de 1 per 100.000 hebben. In landen waar hormonale anticonceptiegebruik laag is, is het leveradenoom daardoor zeldzamer.
Leeftijds- en geslachtsverschillen: jonge vrouwen als risicogroep
Leveradenomen treffen voornamelijk vrouwen in de vruchtbare leeftijd (20-40 jaar), met een sterke oververtegenwoordiging van vrouwelijke patiënten. De ratio vrouw-man ligt doorgaans rond de 10:1, maar kan oplopen tot 20:1, vooral bij vrouwen die langdurig hormonale anticonceptiva hebben gebruikt. De leeftijdsgroep van 20 tot 30 jaar loopt het hoogste risico vanwege de wijdverspreide anticonceptiegebruik in deze groep.Bij kinderen zijn leveradenomen uiterst zeldzaam, en als ze voorkomen, dan wordt vaak gedacht aan onderliggende genetische syndromen zoals glycogeenstapelingsziekte. Mannen kunnen ook leveradenomen ontwikkelen, maar dit is aanzienlijk zeldzamer en wordt vaak in verband gebracht met anabole steroïdengebruik of een familiaire predispositie.
Genetische factoren en syndromen
Hoewel de meeste leveradenomen niet erfelijk zijn, zijn er enkele genetische aandoeningen en syndromen waarbij leveradenomen vaker voorkomen. Patiënten met glycogeenstapelingsziekte type I en III hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op het ontwikkelen van leveradenomen. Mutaties in het HNF1A-gen, betrokken bij MODY3 (Maturity Onset Diabetes of the Young), zijn ook gelinkt aan een verhoogd risico op leveradenomen. Daarnaast kan een mutatie in het CTNNB1-gen bij sommige adenomen zorgen voor een transformatie naar kwaadaardige tumoren, hoewel deze transformatie bij minder dan 10% van de gevallen voorkomt.
Overgewicht is een risicofactor van het ontwikkelen van leveradenomen / Bron: Nevit Dilmen, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Klimaatinvloeden en levensstijl
Klimaat en levensstijl hebben beperkte invloed op de ontwikkeling van leveradenomen. Leefstijlfactoren, zoals dieet, lichaamsgewicht, en het gebruik van hormonale middelen, spelen daarentegen een grotere rol. Overgewicht en obesitas worden gezien als risicofactoren, mede doordat ze gepaard gaan met verhoogde oestrogeenspiegels, wat mogelijk het risico op leveradenomen kan verhogen. In westerse landen, waar hormonale anticonceptiva vaker gebruikt worden, zijn leveradenomen ook vaker aanwezig.Samenvatting en opvallende verschillen
Leveradenomen blijven zeldzaam maar significant in Westerse landen, vooral bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. In Nederland en België zien we vergelijkbare incidentiecijfers, hoewel lokale variaties in overzeese gebieden onvoldoende onderzocht zijn. Genetische predisposities spelen bij een minderheid van de gevallen een rol, met bijzondere risico's voor mensen met specifieke mutaties en syndromen.Met deze inzichten is duidelijk dat leveradenomen een aandoening zijn die sterk afhankelijk is van hormoongebruik en, in mindere mate, genetische factoren.
Anatomie en fysiologie
De lever, het grootste interne orgaan in het menselijk lichaam, is een indrukwekkend stukje anatomie. Dit orgaan, dat gemiddeld zo’n 1,5 kg weegt bij een volwassene, vervult meer dan 500 essentiële functies, van het filteren van toxines tot het afbreken van voedingsstoffen en het reguleren van hormonen. Elk van de miljarden levercellen – hepatocyten – werkt als een soort chemische fabriek, continu bezig met de aanmaak, verwerking, en opslag van stoffen die nodig zijn voor een gezond lichaam. Maar ondanks deze wonderlijke veelzijdigheid, is de lever niet onkwetsbaar. Onder invloed van bepaalde risicofactoren kan zich in dit complexe systeem een leveradenoom vormen: een goedaardige levertumor met een bijzondere ontstaanswijze.
Anatomie van de lever / Bron: BlueRingMedia/Shutterstock.comDe lever bevindt zich in het rechterbovenkwadrant van de buikholte, beschermd door de ribben. Anatomisch gezien is de lever verdeeld in twee kwabben, de rechter- en linkerkwab, en talrijke functionele eenheden die leverlobuli worden genoemd. Elke lobulus is opgebouwd uit een ingewikkeld netwerk van hepatocyten, bloedvaten, en galwegen, die samen een perfect gecoördineerd systeem vormen. Door de lever stroomt dagelijks ongeveer 1,5 liter bloed, dat afkomstig is van zowel de poortader (70%) als de leverslagader (30%). Dit bloed wordt gefilterd en verrijkt met stoffen die vervolgens naar het hele lichaam worden gestuurd.
Hoe een leveradenoom ontstaat
Een leveradenoom begint vaak als een afwijking in de hepatocyten, die door genetische of hormonale invloeden ongecontroleerd beginnen te groeien. Hoewel leveradenomen zeldzaam zijn, met een incidentie van ongeveer 3-4 per 100.000 vrouwen in Westerse landen, komen ze vaker voor bij vrouwen tussen de 20 en 40 jaar, met hormonale factoren zoals de anticonceptiepil als belangrijkste risicofactor. Studies tonen aan dat langdurig gebruik van hormonale anticonceptiva het risico op leveradenomen met een factor 20 kan verhogen. Ook hormonale veranderingen zoals zwangerschap kunnen de groei van deze tumoren versnellen.
In de cellen van een leveradenoom kunnen bepaalde genetische mutaties worden aangetroffen, zoals in het CTNNB1-gen of het HNF1A-gen. Deze mutaties zijn mogelijk verantwoordelijk voor het snelle celgroeiproces dat de levercellen transformeert tot een adenoom. Mutaties in CTNNB1 komen bijvoorbeeld in 10-15% van de leveradenomen voor en verhogen het risico op kwaadaardige transformatie.
Feiten en cijfers: een blik op leveradenomen
- Leveradenomen treffen hoofdzakelijk vrouwen, waarbij de vrouw-man-verhouding rond 10:1 ligt.
- Grotere adenomen (>5 cm) dragen een verhoogd risico op bloeding en kwaadaardige transformatie, wat deze tumoren regelmatig onder medische controle brengt.
- Bij patiënten met MODY3-diabetes (geassocieerd met het HNF1A-gen) bestaat een lichte toename van het risico op leveradenomen, hoewel deze mutatie minder vaak kwaadaardig gedrag vertoont.
Anticonceptiepil[ is de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van ene leveradenoom / Bron: BruceBlaus, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Oorzaak van een leveradenoom
Een leveradenoom ontstaat niet zomaar; deze goedaardige levertumor is vaak het resultaat van een subtiel samenspel tussen hormonale invloeden, genetische aanleg en levensstijl. Leveradenomen zijn zeldzaam, met een incidentie van ongeveer 3-4 per 100.000 vrouwen in Westerse landen, maar specifieke factoren spelen een belangrijke rol in het ontstaan ervan. Hier zijn de belangrijkste oorzaken die de aanzet kunnen geven tot een leveradenoom, met enkele fascinerende cijfers en voorbeelden.Hormonale invloeden: de kracht van de pil en zwangerschap
Het gebruik van hormonale anticonceptiva is veruit de grootste risicofactor voor leveradenomen. Langdurige pilgebruikers (meer dan vijf jaar) lopen een 20 keer hoger risico op het ontwikkelen van een leveradenoom vergeleken met vrouwen die de pil niet gebruiken. Het hoge gehalte aan oestrogenen in de meeste anticonceptiva stimuleert de groei van levercellen, waardoor abnormale celgroei mogelijk wordt. Een fascinerend weetje: leveradenomen worden tegenwoordig minder vaak gediagnosticeerd dan in de jaren ’70 en ’80, toen de hormoondoseringen in de pil nog hoger waren.
Zwangerschap kan de groei van een bestaande leveradenoom versnellen / Bron: Greyerbaby, PixabayGenetische predispositie: de rol van specifieke mutaties
Naast hormonale factoren speelt genetica een verborgen rol in het ontstaan van leveradenomen. Mutaties in bepaalde genen, zoals het HNF1A-gen en het CTNNB1-gen, verhogen het risico op leveradenomen. Het HNF1A-gen, dat vaak betrokken is bij MODY3-diabetes (een zeldzame vorm van erfelijke diabetes), verhoogt de kans op het ontwikkelen van leveradenomen, en deze adenomen blijven meestal goedaardig. In zo’n 10-15% van de adenomen wordt een mutatie in het CTNNB1-gen gevonden, die het risico op kwaadaardige transformatie kan verhogen.Een voorbeeld hiervan is een jonge vrouw met MODY3-diabetes, die onder controle stond voor haar leveradenoom. De genetische mutatie in haar HNF1A-gen werd opgemerkt, en extra controles toonden een lichte groei, die door medische begeleiding goed onder controle bleef.
Anabole steroïden en levensstijl
Leveradenomen zijn bij mannen zeldzaam, maar het gebruik van anabole steroïden vormt een belangrijke risicofactor in deze groep. Mannen die anabole steroïden gebruiken om spiergroei te bevorderen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van leveradenomen, doordat deze middelen de levercellen stimuleren tot ongecontroleerde groei. Voorbeelden zijn mannelijke sporters die regelmatig anabole steroïden gebruikten en leveradenomen ontwikkelden, die soms zo groot werden dat operatieve verwijdering nodig was.Zo zijn leveradenomen een zeldzame maar intrigerende aandoening die ontstaat door een mix van factoren, van hormonale invloeden tot genetische afwijkingen en levensstijlkeuzes. Het toont hoe subtiele aanpassingen in ons lichaam, of het nu genetisch, hormonaal of door leefstijl is, soms grote gevolgen kunnen hebben – met een leveradenoom als verrassend eindresultaat.
Risicofactoren en -groepen
Leveradenomen zijn complexe levertumoren waarvan het ontstaan vaak gekoppeld is aan specifieke risicofactoren en groepen. Achter deze aandoening schuilen echter verrassende verbanden die verder gaan dan de meest bekende risico’s. Van hormonen tot genetische invloeden en lifestyle-factoren, elk draagt zijn eigen nuance bij aan het ontstaan van deze zeldzame tumor. Hier volgt een uitgebreide verkenning van risicofactoren en -groepen, met enkele minder bekende feiten die extra inzicht geven in de subtiele en soms verrassende invloeden op het ontstaan van leveradenomen.De hormonale dans: een subtiel spel van oestrogeen en levercellen
Een van de belangrijkste risicofactoren voor leveradenomen is het gebruik van hormonale anticonceptiva. De relatie tussen deze middelen en leveradenomen werd in de jaren ’60 en ’70 ontdekt toen de incidentie van leveradenomen aanzienlijk toenam bij vrouwen die de pil gebruikten. Wat weinig mensen weten, is dat de toenmalige hormonale anticonceptiva hoge oestrogeendoseringen bevatten, wat leidde tot een stijging van het aantal leveradenomen bij vrouwen tussen de 20 en 40 jaar. Toen de dosering later werd aangepast, zakte ook het aantal gevallen van leveradenomen. Toch blijft het risico bij langdurig pilgebruik verhoogd: vrouwen die vijf jaar of langer hormonale anticonceptie gebruiken, hebben nog altijd een 20 keer hoger risico op het ontwikkelen van een leveradenoom.
Zwangerschap en groeispurt van adenomen
Bij vrouwen kan zwangerschap een onverwachte impact hebben op de groei van een bestaand leveradenoom. Tijdens de zwangerschap neemt de hormoonproductie aanzienlijk toe, wat bij sommige vrouwen een groei van het adenoom kan veroorzaken. Deze groei kan zelfs bij relatief kleine adenomen optreden. Er zijn gevallen beschreven waarin vrouwen, zonder eerdere klachten, tijdens hun zwangerschap ineens ernstige pijnklachten kregen door een bloeding in het adenoom. Daarom wordt bij vrouwen met een gediagnosticeerd leveradenoom soms geadviseerd om de tumor vóór de zwangerschap te laten verwijderen, vooral wanneer de tumor groter is dan 5 cm.
Genetische schakels: zeldzame mutaties en erfelijke aandoeningen
Genetica speelt een verrassend grotere rol in het ontstaan van leveradenomen dan vaak gedacht. Een bijzondere risicogroep vormen mensen met de zeldzame genetische aandoening MODY3 (Maturity-Onset Diabetes of the Young), een vorm van erfelijke diabetes die samenhangt met mutaties in het HNF1A-gen. Patiënten met MODY3 hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van leveradenomen. Een minder bekende factor is dat deze adenomen bij mensen met MODY3 in de meeste gevallen goedaardig blijven, waardoor regelmatig beeldvormend onderzoek vaak voldoende is om de tumorgroei te volgen.
Ook mutaties in het CTNNB1-gen – een gen dat betrokken is bij de regulatie van de celcyclus – zijn een sterke risicofactor. Adenomen met een CTNNB1-mutatie komen bij ongeveer 10-15% van de patiënten voor en dragen een verhoogd risico op kwaadaardige transformatie naar hepatocellulair carcinoom. Interessant is dat sommige studies suggereren dat deze mutatie ook gevoelig is voor hormonen, wat mogelijk verklaart waarom adenomen met CTNNB1-mutatie vaker voorkomen bij vrouwen die langdurig hormonale anticonceptiva gebruiken.
Lifestyle-factoren: verborgen invloeden van lichaam en voeding
Overgewicht of obesitas blijken eveneens een onverwachte rol te spelen in het risico op leveradenomen. Doordat vetweefsel bijdraagt aan een verhoogde oestrogeenproductie, kan overgewicht mogelijk het risico op adenomen verhogen, met name bij vrouwen. Dit verklaart waarom leveradenomen vaker voorkomen in Westerse landen waar overgewicht en obesitas veelvoorkomend zijn. De toename van leveradenomen is daarom niet alleen te wijten aan hormonale anticonceptiva, maar ook aan veranderingen in eetgewoonten en levensstijl.
Verder is er een link met anabole steroïden, vooral bij mannen. Mannen vormen een kleine risicogroep voor leveradenomen, maar bij gebruik van anabole steroïden neemt dit risico drastisch toe. Deze steroïden stimuleren de levercellen en kunnen abnormale groei veroorzaken. Sommige sporters en bodybuilders die anabole steroïden gebruiken, hebben aanzienlijke leveradenomen ontwikkeld die soms chirurgische ingrepen vereisen om ernstige complicaties, zoals inwendige bloedingen, te voorkomen.
Leveradenomen treffen vooral jonge vrouwen in de vruchtbare leeftijd / Bron: Clker Free Vector Images, PixabayLeveradenomen treffen vooral jonge vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Studies wijzen uit dat vrouwen tussen de 20 en 40 jaar verreweg de grootste risicogroep vormen, en dat leveradenomen bij vrouwen gemiddeld 10 tot 20 keer vaker voorkomen dan bij mannen. De verhouding tussen vrouwen en mannen onder patiënten met leveradenomen ligt rond de 10:1. Dit verschil kan grotendeels worden toegeschreven aan hormonale invloeden, maar ook genetische en lifestyle-factoren versterken dit patroon.
Een opvallend weetje is dat leveradenomen zeldzaam blijven bij kinderen, en meestal voorkomen bij kinderen met onderliggende genetische aandoeningen zoals glycogeenstapelingsziekten (type I en III). Deze aandoeningen verstoren de opslag en het metabolisme van glycogeen in de lever, wat soms leidt tot adenoomvorming. Dit maakt pediatrische leveradenomen tot een specifiek onderzoeksgebied waarin genetische factoren sterker naar voren komen dan hormonale of lifestyle-invloeden.
Geelzucht kan ontstaan als de leveradenoom tegen de galwegen drukt / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Symptomen van leveradenoom
Verschijnselen
Leveradenomen kunnen een breed scala aan symptomen veroorzaken, afhankelijk van de grootte en locatie van de tumor. Deze tumoren variëren van kleine, onopvallende gezwellen tot grote massa’s van wel 30 cm. Vaak veroorzaken ze vage symptomen of zelfs helemaal geen klachten. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende symptomen:- Verschillende groottes: Leveradenomen kunnen variëren van slechts 1 cm tot wel 30 cm, waarbij grotere adenomen meer kans hebben op klachten.
- Buikpijn: Vage, zeurende buikpijn of ongemak, vaak in de rechter bovenbuik.
- Opgeblazen gevoel: Een gevoel van volheid of een opgeblazen gevoel in de buik, dat kan toenemen bij groei van de tumor.
- Voelbare massa: Soms is een leveradenoom voelbaar als een massa in de buik of kan het een vergrote lever veroorzaken.
- Geelzucht: Bij sommige patiënten veroorzaakt het adenoom geelzucht door druk op de kleine galwegen in de lever, wat leidt tot een verstoring van de galafvoer en ophoping van bilirubine.
Omschrijving
Leveradenomen zijn vaak asymptomatisch en worden per toeval ontdekt, meestal tijdens beeldvormend onderzoek zoals een echo of CT-scan die wordt uitgevoerd voor andere klachten. Toch kunnen ze, vooral als ze groter worden, klachten veroorzaken. Patiënten ervaren meestal vage pijnklachten in de rechterbovenbuik en soms een opgeblazen gevoel. Grotere adenomen hebben een hogere kans op symptomen, omdat zij druk kunnen uitoefenen op omliggende structuren.In ongeveer 70 tot 80 procent van de gevallen bevindt het adenoom zich in de rechter leverkwab, en in de meeste gevallen is het adenoom solitair (één tumor). Bij bepaalde risicogroepen kunnen echter meerdere adenomen voorkomen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij patiënten die langdurig hormonale anticonceptie gebruiken, evenals bij mensen met erfelijke aandoeningen zoals glycogeenstapelingsziekte en hepatische adenomatose. Deze laatste aandoening gaat gepaard met een genetische predispositie, waarbij meerdere adenomen zich verspreid over de lever kunnen ontwikkelen.
Complicaties en bijzondere symptomen
Bij grote adenomen (>5 cm) is er een verhoogd risico op complicaties, waaronder:- Inwendige bloeding: Door een scheur in het adenoom, wat plotselinge en intense buikpijn kan veroorzaken. Deze bloeding kan ernstig zijn en leidt soms tot een acute medische noodsituatie.
- Kwaadaardige transformatie: In zeldzame gevallen, vooral bij adenomen met een CTNNB1-mutatie, kan een leveradenoom transformeren naar hepatocellulair carcinoom, een vorm van leverkanker. Dit gebeurt in minder dan 10% van de gevallen maar komt vaker voor bij grotere adenomen.
Kortom, leveradenomen vormen dus een aandoening die variabel kan verlopen, van asymptomatisch tot complex met ernstige complicaties. Dit onderstreept het belang van regelmatige controle, vooral bij grote adenomen of wanneer de patiënt tot een risicogroep behoort.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Bij klachten zoals vage buikpijn of een opgeblazen gevoel zal de arts doorgaans beginnen met een grondig vraaggesprek (anamnese) en lichamelijk onderzoek. Hierbij wordt de medische voorgeschiedenis van de patiënt besproken, en vooral hormoongebruik, eerdere leverproblemen en familiegeschiedenis zijn hierbij belangrijk. Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts soms voelen dat de lever vergroot of stevig aanvoelt, wat een aanwijzing kan zijn voor een leveradenoom. De patiënt kan daarbij ook pijn ervaren als de arts druk uitoefent op de plek waar het adenoom zich bevindt.Bloedonderzoek
Bloedonderzoek wordt vaak uitgevoerd om de leverfuncties te controleren. Hoewel leveradenomen vaak geen afwijkende leverwaarden veroorzaken, kan bloedonderzoek helpen om andere mogelijke oorzaken van de klachten uit te sluiten, zoals leverontstekingen of infecties. Voorbeelden van relevante bloedwaarden zijn ALT, AST, ALP en bilirubine, die verhoogd kunnen zijn bij andere leveraandoeningen. Bij leveradenomen blijven deze waarden echter meestal normaal, tenzij er sprake is van druk op galwegen, wat een verhoogde bilirubinespiegel kan geven.Beeldvormend onderzoek
Wanneer een leveradenoom wordt vermoed, zal de arts beeldvormend onderzoek laten uitvoeren. De eerste stap is vaak een echo van de lever. Met echografie kan de grootte, vorm en structuur van het adenoom zichtbaar worden gemaakt. Om nog meer details te verkrijgen, kan een contrastmiddel worden toegediend, dat de tumor beter zichtbaar maakt op de beelden.In veel gevallen biedt een echo niet genoeg informatie, en daarom wordt vaak een CT-scan of MRI-scan gedaan. Deze technieken bieden een gedetailleerder beeld van de lever en zijn bij uitstek geschikt om onderscheid te maken tussen verschillende typen levertumoren. Een MRI-scan is vooral effectief om afwijkingen in het weefsel te detecteren en kan specifieke kenmerken van het adenoom in kaart brengen. Wist je dat bij een MRI-scan leveradenomen in specifieke patronen oplichten, die vaak uniek zijn voor deze aandoening? Met deze technieken kan de arts de grootte, locatie en mogelijke risicofactoren van de tumor vaststellen.
Leverbiopsie
In sommige gevallen is een leverbiopsie nodig. Hierbij wordt een klein stukje weefsel van de lever verwijderd, wat onder de microscoop wordt onderzocht om de diagnose te bevestigen. Een biopsie wordt meestal pas overwogen wanneer andere onderzoeken geen eenduidige resultaten opleveren. Voor patiënten kan een biopsie soms spannend zijn, maar het biedt de arts waardevolle informatie over de celstructuur en eventuele genetische mutaties, zoals die in het CTNNB1-gen, die het risico op kwaadaardige transformatie kunnen verhogen.Differentiële diagnose
Het stellen van een correcte diagnose is van groot belang, omdat er andere aandoeningen bestaan die qua symptomen en beeldvorming op een leveradenoom kunnen lijken. De differentiële diagnose omvat andere leverafwijkingen zoals:- Leverhemangiomen: Dit zijn goedaardige bloedvatgezwellen in de lever, die vaak per toeval worden ontdekt en in de meeste gevallen geen klachten veroorzaken.
- Focale nodulaire hyperplasie (FNH): Een goedaardige leverafwijking die door bloedvaten wordt gevoed en soms op een leveradenoom kan lijken.
- Hepatocellulair carcinoom (HCC): Een type leverkanker dat soms qua beeldvorming op een leveradenoom kan lijken, vooral bij adenomen met een CTNNB1-mutatie.
- Levermetastasen.: Uitzaaiingen van kanker elders in het lichaam die zich in de lever kunnen vestigen en qua structuur lijken op een leveradenoom. Deze mogelijkheid wordt vaak onderzocht bij patiënten met een voorgeschiedenis van kanker.
De differentiatie tussen deze aandoeningen is belangrijk, omdat de behandeling en prognose sterk verschillen. Wist je dat sommige patiënten aanvankelijk denken dat een leveradenoom kwaadaardig is, omdat het vaak bij toeval wordt ontdekt tijdens onderzoek voor andere klachten? Dit benadrukt het belang van een gedetailleerde diagnostische aanpak om patiënten gerust te stellen en te voorzien van de juiste behandelopties.
Behandeling van ene leveradenoom
Stoppen met pilgebruik
Bij de diagnose leveradenoom is het stoppen met hormonale anticonceptiva, zoals 'de pil', een belangrijke eerste stap in de behandeling. Hormonale anticonceptiva verhogen namelijk de kans op tumorgroei. Wanneer patiënten stoppen met de pil, kan het adenoom in veel gevallen kleiner worden of zelfs stabiliseren. Interessant is dat het effect van hormoongebruik op leveradenomen een van de redenen was voor de aanpassing van hormoondoseringen in anticonceptiemiddelen sinds de jaren ’80. Een hormoonspiraal kan echter veilig gebruikt worden, omdat dit minder systemische hormoonafgifte veroorzaakt.Zwangerschap uitstellen
Vrouwen met een leveradenoom wordt vaak geadviseerd om een zwangerschap uit te stellen totdat de tumor is verwijderd. Zwangerschap kan namelijk de hormoonspiegels sterk verhogen, wat bijdraagt aan de groei en een mogelijk scheuren van de tumor. Vooral adenomen van 5 cm of groter kunnen gaan bloeden tijdens of kort na een zwangerschap, wat ernstige complicaties kan veroorzaken. Vrouwen met een kleiner adenoom (minder dan 5 cm) kunnen veilig zwanger worden volgens de huidige richtlijnen (2024), maar overleg met een behandelaar is cruciaal. Artsen maken deze inschatting individueel, waarbij echografie regelmatig wordt ingezet om het adenoom tijdens de zwangerschap goed in de gaten te houden.Medicamenteuze behandeling
Hoewel leveradenomen meestal niet direct met medicatie worden behandeld, kunnen sommige artsen hormoonremmers overwegen bij patiënten die niet in aanmerking komen voor chirurgische verwijdering en bij wie de tumor duidelijk gevoelig is voor hormonen. Deze remmers, zoals anti-oestrogenen of GnRH-agonisten, kunnen de hormoonspiegels in het lichaam verlagen, wat in sommige gevallen kan helpen om de groei van het adenoom te stabiliseren. Dergelijke behandelingen worden meestal alleen toegepast onder strikt medisch toezicht, en de effectiviteit is variabel en afhankelijk van de individuele hormoongevoeligheid van het adenoom.Leveradenoom verwijderen
Het verwijderen van een leveradenoom hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte, klachten en risico’s op complicaties. Kleinere adenomen die asymptomatisch zijn (minder dan 5 cm) hoeven vaak niet verwijderd te worden en worden slechts gecontroleerd. Bij symptomatische tumoren, of adenomen van 5 cm of groter, kan een operatie noodzakelijk zijn vanwege het verhoogde risico op een spontane, levensbedreigende bloeding. Dit risico geldt vooral voor mannen en bij tumoren die geen vet bevatten. Interessant weetje: leveradenomen die vet bevatten, hebben over het algemeen een lager risico op kwaadaardige transformatie. Wanneer er echter een verhoogd risico is op maligne transformatie (vooral bij CTNNB1-mutatie) of andere complicaties, kan chirurgische verwijdering van het adenoom de beste optie zijn. Chirurgen gebruiken vaak laparoscopische technieken om de tumor te verwijderen, een minimaal-invasieve methode die het herstel voor patiënten versnelt.Minimaal-invasieve interventies
Voor patiënten die geen geschikte kandidaten zijn voor volledige chirurgische verwijdering, bestaan er ook minimaal-invasieve technieken om leveradenomen te behandelen. Deze behandelingen richten zich vaak op het verminderen van de bloedtoevoer naar het adenoom of het vernietigen van tumorcellen, wat de tumor kan verkleinen en complicaties kan verminderen:- Arteriële embolisatie: Hierbij wordt de bloedtoevoer naar het adenoom afgesloten door een speciale substantie in de bloedvaten te injecteren. Dit beperkt de voedingsbron van de tumor en kan ervoor zorgen dat deze krimpt. Het is een veelgebruikte techniek bij grotere adenomen met verhoogd bloedingsrisico, die niet operatief verwijderd kunnen worden.
- Radiofrequente ablatie (RFA): Bij deze techniek wordt een naald in het adenoom ingebracht, waarna met behulp van radiogolven warmte wordt gegenereerd om de tumorcellen te vernietigen. RFA wordt meestal toegepast bij kleinere adenomen en is vooral nuttig bij patiënten met verhoogde operatierisico’s.
Beide technieken kunnen de groei van het adenoom onder controle houden, maar zijn niet altijd permanent effectief, en regelmatige controles blijven noodzakelijk.
Langetermijnmonitoring en follow-up
Langetermijnmonitoring is cruciaal bij patiënten met leveradenomen, vooral bij degenen die niet direct operatief behandeld worden of bij wie de tumor kleiner is dan 5 cm. Artsen adviseren meestal een controle-echografie of MRI elke 6 tot 12 maanden, afhankelijk van de grootte en groeisnelheid van het adenoom. Dit helpt om potentiële groei of veranderingen snel op te sporen. Bij vrouwen wordt regelmatig ook gekeken naar hormoonniveaus om eventuele hormonale invloeden op de tumorgroei in te schatten, vooral als de patiënt in de toekomst een zwangerschap overweegt.Levensstijl en dieetadvies
Ofschoon dieet en levensstijl geen directe behandeling zijn voor leveradenomen, kunnen ze wel bijdragen aan een verbeterde levergezondheid en mogelijk de progressie van de tumor vertragen. Gezonde gewichtsbeheersing, een evenwichtig dieet rijk aan groenten, vezels en weinig verzadigde vetten wordt aanbevolen. Studies tonen aan dat levervriendelijke voedingskeuzes, zoals het vermijden van overmatige alcoholinname en het beperken van suiker en verzadigde vetten, een positieve impact hebben op de algehele gezondheid van de lever. Veel patiënten merken dat dit niet alleen de gezondheid ondersteunt, maar ook bijdraagt aan hun herstel en welzijn na eventuele behandelingen.Afvallen bij overgewicht
Overgewicht verhoogt het risico op leveradenomen door de verhoogde oestrogeenproductie in vetweefsel, die mogelijk de tumorgroei kan stimuleren. Het verminderen van lichaamsgewicht, berekend aan de hand van je BMI, kan een positieve impact hebben op de gezondheid van de lever en helpt de kans op verdere groei van het adenoom te verkleinen. Afvallen is vooral belangrijk bij leveradenomen van 5 cm of groter. Onderzoek wijst uit dat gewichtsverlies bij patiënten met leveradenomen een stabiliserend effect kan hebben op de tumorgrootte.Controle
Regelmatige controles zijn essentieel om de groei van een leveradenoom te monitoren. Beeldvormend onderzoek, vaak middels echografie of MRI, wordt op regelmatige basis geadviseerd, afhankelijk van de grootte en groei van het adenoom. Dit onderzoek helpt bij het opsporen van eventuele veranderingen in grootte of structuur, wat vooral belangrijk is bij patiënten met adenomen die mogelijk een verhoogd risico op kwaadaardige transformatie dragen.Leveradenoom: praktische tips en zelfzorgmaatregelen
Een leveradenoom klinkt misschien als iets waar je weinig grip op hebt, maar er zijn verrassend veel dingen die je zelf kunt doen om jouw lever in de watten te leggen. Laat je niet ontmoedigen, want met een beetje aandacht voor je levensstijl kun je al een wereld van verschil maken. Hier komen praktische en innovatieve tips om je lever gezond te houden.
Avocado / Bron: Marco.Finke, Wikimedia Commons (Publiek domein)Focus op een levervriendelijk dieet
Je lever is de grote schoonmaker van je lichaam, dus wat je eet maakt écht uit. Zorg voor voeding die je lever niet te zwaar belast:👉 Vermijd ultrabewerkte voedingsmiddelen: kant-en-klare maaltijden, snacks vol transvetten en overbodige toevoegingen doen je lever geen plezier.
👉 Kies voor gezonde vetten: denk aan avocado,, olijfolie en vette vis. Deze ondersteunen je leverfunctie zonder hem te overbelasten.
👉 Extra tip: artisjok en mariadistel: deze twee zijn als een spa-dag voor je lever. Voeg artisjok toe aan je maaltijd en overweeg een supplement met mariadistel na overleg met een arts.
👉 Drink veel water: hydratatie helpt je lever om afvalstoffen efficiënter af te voeren. Doe een schijfje citroen in je water voor een extra detoxboost.
Let op je medicatiegebruik
Sommige medicijnen zijn echte boosdoeners voor je lever. Gebruik je medicatie, zelfs paracetamol, nooit langer dan nodig en bespreek altijd met je arts of het tijd is om te minderen of over te stappen op een alternatief.👉 Innovatief idee: gebruik een medicatie-tracker-app. Zo houd je precies bij hoeveel en hoe vaak je medicatie gebruikt. Handig én inzichtelijk!
Energieke zelfzorg: blijf in beweging
Beweging houdt je bloedcirculatie op gang en geeft je lever de kans om optimaal te functioneren. Kies activiteiten die leuk én haalbaar zijn:👉 Maak dagelijks een stevige wandeling. Goed voor je lijf en je hoofd.
👉 Pak de fiets voor korte afstanden in plaats van de auto. Goed voor je lever én het milieu!
Matig je alcoholgebruik / Bron: Istock.com/karelnoppeBeperk alcohol en ongewenste stoffen
Alcohol is een zware belasting voor je lever, en dat geldt ook voor blootstelling aan schadelijke chemicaliën, zoals oplosmiddelen en schoonmaakmiddelen.👉 Slimme vervangers: als je schoonmaakt, gebruik natuurlijke producten zoals azijn of baking soda. Dat scheelt voor je lever én je longen.
👉 Mocktails!: Wil je toch iets feestelijks drinken? Maak alcoholvrije cocktails met vers fruit en bruiswater.
Ondersteun je hormoonbalans
Leveradenomen kunnen in verband staan met hormonale veranderingen, bijvoorbeeld door anticonceptie. Laat je adviseren over alternatieven als je denkt dat hormonen een rol spelen.👉 Overweeg niet-hormonale anticonceptiemethoden, zoals een koperspiraal, na overleg met je arts.
Luister naar je lichaam
Misschien wel de belangrijkste tip: je lichaam geeft vaak subtiele signalen als er iets mis is. Negeer ze niet.👉 Houd een gezondheidsdagboek bij: noteer hoe je je voelt, wat je eet, hoeveel je beweegt en eventuele klachten. Dit kan je arts waardevolle inzichten geven.
👉 Let op vermoeidheid, buikklachten en ongewone huidverkleuringen. Dit kunnen signalen zijn dat je lever wat extra liefde nodig heeft.
Kijk vooruit: maak een plan
Zelfzorg betekent niet dat je alles meteen perfect moet doen. Zet kleine stappen, maar wees wel consistent.👉 Stel haalbare doelen, zoals één ongezonde snack per dag vervangen door een gezonde optie.
👉 Plan jaarlijks een check-up bij je huisarts of specialist om de status van je lever te monitoren.
Prognose
De prognose van een leveradenoom is over het algemeen gunstig, vooral wanneer de tumor vroegtijdig wordt ontdekt en goed wordt opgevolgd. Leveradenomen zijn meestal goedaardig en vertonen zelden kwaadaardige transformatie, wat betekent dat de meeste patiënten een normaal en gezond leven kunnen leiden na een goede monitoring en eventuele behandeling. Toch zijn er enkele factoren die de prognose kunnen beïnvloeden, en deze nuances bieden een fascinerend beeld van de uiteenlopende uitkomsten.Goede prognose met lage kans op complicaties
Bij kleine leveradenomen (<5 cm) is het risico op complicaties laag en blijven de meeste patiënten klachtenvrij, vooral als zij risicofactoren vermijden, zoals hormonale anticonceptiva en anabole steroïden. Ongeveer 80% van de leveradenomen zijn solitair en veroorzaken geen ernstige problemen. Uit statistieken blijkt dat slechts 10-15% van de leveradenomen complicaties vertoont, zoals bloeding of groei tijdens de zwangerschap, waardoor de overgrote meerderheid van patiënten een goede prognose heeft.
Vergroting en risico op bloeding
Bij grotere adenomen (>5 cm) nemen de risico’s toe, en daarmee de noodzaak voor intensievere monitoring of zelfs chirurgische ingrepen. Studies tonen aan dat ongeveer 30% van de grote leveradenomen een verhoogd risico op bloeding heeft, wat vooral voorkomt bij tumoren die geen vet bevatten of bij mannen. In zulke gevallen biedt chirurgische verwijdering doorgaans een duurzame oplossing, en na een succesvolle operatie is de prognose zeer goed.
Een intrigerend weetje: het risico op bloeding is aanzienlijk hoger bij adenomen die in korte tijd snel groeien. Daarom benadrukken artsen regelmatig dat zelfs bij asymptomatische tumoren, regelmatige controles nodig zijn om de groei te volgen en complicaties vroegtijdig op te sporen.
Maligne transformatie: zeldzaam maar mogelijk
Kwaadaardige transformatie naar hepatocellulair carcinoom (HCC) blijft een zeldzame complicatie, voorkomend in minder dan 10% van de gevallen. Het risico is het hoogst bij adenomen met een CTNNB1-mutatie of bij tumoren groter dan 5 cm die bij mannen voorkomen. Het komt vaker voor in gevallen waarbij de patiënt ook blootgesteld is aan hormonen, zoals langdurig gebruik van de pil. Gelukkig is de kans op maligne transformatie bij kleinere, vetbevattende adenomen aanzienlijk lager, en patiënten kunnen hier vaak gerustgesteld over worden.
Levenskwaliteit en lange termijn
Dankzij vooruitgang in diagnostische beeldvorming en chirurgische technieken is de prognose voor patiënten met een leveradenoom de laatste decennia verbeterd. Voor vrouwen die de pil hebben gebruikt en zwanger willen worden, biedt een nauwkeurige medische begeleiding een veilige weg. Uit studies blijkt dat vrouwen met een leveradenoom van minder dan 5 cm zonder complicaties een succesvolle zwangerschap kunnen doorlopen, onder regelmatige controle.
Wist je dat: Bij sommige patiënten kan een leveradenoom zelfs spontaan krimpen, vooral nadat hormonale anticonceptiva zijn gestopt. Dit zelfherstellende vermogen van de lever zorgt ervoor dat bij een deel van de patiënten geen verdere behandeling nodig is.
Acute hevige buikpijn door een bloeding van de leveradenoom / Bron: Leszek Glasner/Shutterstock.comComplicaties van een adenoom in de lever
Interne bloeding
Van alle complicaties die geassocieerd zijn met een leveradenoom, is bloeding het meest voorkomend. Adenomen zijn vatbaar voor bloedingen. Dit zorgt ervoor dat de lever opzwelt. Slechts zelden scheurt het adenoom, wat kan leiden tot ernstige inwendige bloedingen. Dit komt vooral voor bij de wat grotere adenomen. Klachten die hierbij kunnen ontstaan, zijn:- hevige buikpijn;
- plotselinge lage bloeddruk;
- hartkloppingen;
- duizeligheid;
- shock en flauwvallen.
Bloedingen zijn in de meeste gevallen goed onder controle te brengen.
Flauwvallen / Bron: Andrey_Popov/Shutterstock.comKwaadaardige transformatie
Het precieze risico dat een leveradenoom transformeert in een carcinoom (kanker) is anno 2025 nog niet goed bekend. Hoe dan ook, soms transformeert een goedaardig leveradenoom naar een hepatocellulair carcinoom, een vaak voorkomende vorm van leverkanker.Druk op omliggende structuren
Grote leveradenomen kunnen druk uitoefenen op omliggende organen en structuren, zoals de galwegen, maag, of darmen. Deze druk kan leiden tot symptomen zoals misselijkheid, een opgeblazen gevoel en spijsverteringsproblemen. Vooral bij adenomen van 10 cm of groter is dit een risico. Druk op de galwegen kan ook leiden tot obstructie van de galafvoer, wat vervolgens kan resulteren in geelzucht. Geelzucht is te herkennen aan het geel worden van de huid en ogen en kan gepaard gaan met jeuk, donkere urine en ontkleurde ontlasting.Weetje: Drukklachten door grote adenomen komen vaker voor in de rechterbovenbuik, waar de lever zich bevindt, en kunnen uitstralen naar de schouder of rug. Dit kan soms worden verward met galstenen of andere buikklachten.
Torsie (draaiing van het adenoom)
In zeldzame gevallen kan een leveradenoom op een “steel” groeien, wat een verhoogd risico geeft op torsie, waarbij het adenoom draait en zo de bloedtoevoer blokkeert. Deze torsie veroorzaakt plotselinge en hevige pijnklachten, vergelijkbaar met de symptomen van een inwendige bloeding. Deze situatie is zeldzaam maar vereist directe medische interventie om necrose (weefselafsterving) van het adenoom te voorkomen, wat anders tot verdere complicaties kan leiden.Infectie of abcesvorming
Een zeldzame maar serieuze complicatie is infectie van het adenoom, wat kan leiden tot abcesvorming. Abcessen kunnen ontstaan wanneer bacteriën het adenoom infecteren, wat leidt tot zwelling, pijn, en soms koorts. Infecties kunnen zich verder verspreiden in het lichaam als ze onbehandeld blijven. Abcesvorming wordt meestal behandeld met antibiotica en soms drainage om de geïnfecteerde vloeistof te verwijderen. Dit is vooral relevant bij patiënten die eerder medische interventies hebben ondergaan waarbij bacteriële besmetting kon plaatsvinden, zoals een biopsie.Wist je dat: Hoewel infectie en abcesvorming zeldzaam zijn, worden patiënten na een biopsie soms nauwlettend gemonitord om tekenen van infectie tijdig te signaleren. Koorts, aanhoudende buikpijn, en een plotselinge toename van zwelling kunnen waarschuwingssignalen zijn.
Leverfalen bij uitzonderlijk grote adenomen
Zeer grote leveradenomen (groter dan 15-20 cm) kunnen in zeldzame gevallen zo veel ruimte in de lever innemen dat de normale leverfunctie wordt belemmerd. Dit leidt tot een situatie waarbij de lever moeite heeft om alle essentiële functies uit te voeren, zoals het filteren van afvalstoffen en het produceren van essentiële eiwitten. Hoewel dit slechts voorkomt bij een klein percentage van de patiënten met leveradenomen, kan het leiden tot symptomen van leverfalen, zoals ernstige vermoeidheid, misselijkheid, zwelling in de buik (ascites), en geelzucht. Leverfalen door een adenoom vraagt vaak om directe chirurgische interventie om verdere achteruitgang te voorkomen.Weetje: Leverfalen door leveradenomen komt het meest voor bij patiënten met meerdere grote adenomen, zoals bij mensen met hepatische adenomatose, waarbij zich meerdere adenomen door de lever verspreiden.
Preventie
Preventie van leveradenomen richt zich voornamelijk op het vermijden van risicofactoren en het ondersteunen van een gezonde leverfunctie. Hoewel leveradenomen niet altijd te voorkomen zijn, kunnen bepaalde maatregelen het risico verlagen en complicaties beperken. Hier volgt een uitgebreide kijk op preventieve maatregelen, met enkele interessante weetjes, cijfers en voorbeelden.Hormonale controle: kies bewust bij anticonceptie
Een van de belangrijkste preventieve maatregelen bij vrouwen is het vermijden van langdurig gebruik van hormonale anticonceptiva, zoals de pil. Onderzoek toont aan dat het risico op leveradenomen bij vrouwen die vijf jaar of langer hormonale anticonceptiva gebruiken 20 keer hoger is dan bij vrouwen die deze middelen niet gebruiken. Het vermijden van de pil of overstappen op een hormoonspiraal, die minder systemische hormoonafgifte veroorzaakt, kan de kans op een leveradenoom aanzienlijk verlagen.
Weetje: In de jaren ‘70 werd ontdekt dat de toen hoge hormoondoseringen in anticonceptiva de incidentie van leveradenomen flink verhoogden. Na aanpassingen in de dosering in de jaren ‘80 nam het aantal gevallen van leveradenomen bij vrouwen af. Deze geschiedenis maakt hormonale dosering tot een belangrijk aandachtspunt in de preventie.
Een gezond gewicht is belangrijk / Bron: Istock.com/VladimirFLoydEen gezond gewicht is ontzettend belangrijk. Overgewicht en obesitas verhogen het risico op leveradenomen, deels door de verhoogde oestrogeenproductie in vetweefsel, wat de tumorgroei kan stimuleren. Gewicht verliezen bij overgewicht kan een preventieve maatregel zijn, zeker bij vrouwen die de pil gebruiken of overwegen te gebruiken. Uit onderzoek blijkt dat afvallen en een gezond BMI behouden niet alleen de kans op adenomen kan verkleinen, maar ook andere leveraandoeningen helpt voorkomen, zoals leververvetting en levercirrose.
Cijfer: Mensen met een BMI boven de 30 hebben een aanzienlijk hogere kans op leveradenomen en andere leverproblemen.
Vermijd anabole steroïden
Bij mannen is het gebruik van anabole steroïden een belangrijke risicofactor voor leveradenomen. Steroïden worden vaak gebruikt in sport en bodybuilding om spiermassa te vergroten, maar verhogen ook het risico op abnormale celgroei in de lever. Mannen die overwegen om anabole steroïden te gebruiken, moeten zich bewust zijn van de kans op leveradenomen en andere leveraandoeningen. Voor bodybuilders en sporters die prestaties willen verbeteren, is het belangrijk om veilige, legale alternatieven te overwegen en het gebruik van hormoonversterkers te vermijden.
Voor mensen met een genetische aanleg, zoals patiënten met glycogeenstapelingsziekte of MODY3 (een zeldzame vorm van erfelijke diabetes), is het belangrijk om de leverfunctie regelmatig te laten controleren. De genetische mutaties die deze aandoeningen veroorzaken, kunnen de kans op leveradenomen verhogen. Regelmatige echografieën of MRI-scans kunnen helpen om adenomen vroegtijdig op te sporen, zodat er tijdig ingegrepen kan worden.
Weetje: Sommige genetische mutaties, zoals in het HNF1A-gen en CTNNB1-gen, zijn sterk geassocieerd met een verhoogde kans op leveradenomen. In zeldzame gevallen worden leveradenomen bij deze genetische aandoeningen al in de kindertijd ontdekt, vooral bij patiënten met glycogeenstapelingsziekte.
Gezonde voeding / Bron: Oleksandra Naumenko/ShutterstockEen gezonde leefstijl kan bijdragen aan een betere levergezondheid en helpt mogelijk ook om leveradenomen te voorkomen. Een dieet rijk aan groenten, vezels, en weinig verzadigde vetten ondersteunt de leverfunctie en bevordert een gezond gewicht. Alcoholgebruik kan de lever extra belasten en wordt bij voorkeur beperkt tot matige hoeveelheden. Hoewel geen directe link is aangetoond tussen alcoholgebruik en leveradenomen, kan alcohol in combinatie met andere factoren de lever extra kwetsbaar maken.
Cijfer: Mensen die hun alcoholgebruik beperken tot maximaal één glas per dag hebben gemiddeld 25% minder kans op leverziekten vergeleken met zware drinkers. Dit cijfer geldt ook voor andere levergerelateerde aandoeningen, zoals leververvetting en levercirrose.
Regelmatige screening en monitoring
Voor vrouwen die langdurig de pil hebben gebruikt, mannen die steroïden hebben gebruikt, of mensen met genetische risicofactoren, is regelmatige screening belangrijk om vroege veranderingen in de lever op te sporen. Artsen raden vaak aan om om de 6 tot 12 maanden een echografie te laten maken bij risicogroepen. Dit kan helpen om een leveradenoom tijdig te ontdekken en te controleren op veranderingen in grootte en structuur.
