Depressieve klachten: denk ook aan een lichamelijke oorzaak

Bij depressieve klachten wordt allereerst gedacht aan een emotioneel probleem, maar dit hoeft niet het geval te zijn. Depressieve klachten kunnen ook (deels) een lichamelijke oorzaak hebben. Er is dan vaak sprake van een al aanwezige kwetsbaarheid op dit vlak, waarbij lichamelijke problemen een extra risico vormen voor het daadwerkelijk krijgen van een depressie. Het gaat hierbij onder andere om urineweginfecties, hartproblemen en schildklierproblemen.

Wat is een depressie?

Tijdens een depressie is er sprake van een neerslachtig, verdrietig gevoel, dat langer dan drie weken blijft bestaan zonder duidelijke oorzaak. Duurt dit gevoel korter dan drie maanden, dan spreekt men van een lichte depressie. Duurt dit gevoel langer dan drie maanden, dan is er sprake van een ernstige depressie.

Urinewegontsteking

Een verwaarloosde urinewegontsteking en daarbij niet goed kunnen plassen is niet alleen lichamelijk gevaarlijk. Je kan er niet alleen een nierbekkenontsteking van krijgen, maar ook geestelijke problemen. Zo komt een delier geregeld voor bij mensen met een verwaarloosde urinewegontsteking, vooral bij oudere mensen en mensen die een bepaalde psychische kwetsbaarheid hebben. Tijdens een delier is de patiënt verward en angstig. Er kan sprake zijn van wanen en hallucinaties.

Een andere bijwerking van een verwaarloosde urinewegontsteking kan een depressie zijn. Het lichaam is bezig een infectie te bevechten en hierdoor treedt vermoeidheid op. Vaak blijft iemand met een verwaarloosde blaasontsteking ondanks de vermoeidheid gewoon doorlopen. Door langdurige vermoeidheid word je futloos en ongeïnteresseerd, waarbij de kans tot het ontwikkelen van een depressie aanwezig is.

Depressies komen relatief vaak voor bij mensen met problemen van de urinewegen en andersom geldt ook dat depressieve klachten de kans op nierschade verdubbelen. Verwaarloos dus nooit een urinewegontsteking.

Diabetes

Een majeure depressie is een bekende risicofactor bij diabetespatiënten. De kans dat mensen met diabetes een depressie krijgen is 10 tot 30 procent hoger dan bij mensen zonder diabetes. Ook hier geldt een wisselwerking, mensen met diabetes hebben een hogere kans op een depressie, maar mensen met een depressie hebben ook een hogere kans op diabetes. Ontregelde diabetes kan leiden tot stemmingswisselingen en depressie, maar ook de last van de dagelijkse zelfzorg kan depressieve gevoelens in de hand werken.

Schildklierproblemen

Bij 10 tot 15 procent van de patiënten met depressieve klachten werkt de schildklier niet goed. Er is dan meestal sprake van hypothyreoïdie, een te traag werkende schildklier, maar soms ook van hyperthyreoïdie. Niet alleen depressieve klachten, maar ook stemmingswisselingen en paniekaanvallen kunnen veroorzaakt worden door een slecht werkende schildklier. Mensen met ernstig depressieve klachten die niet goed reageren op antidepressiva hebben in 52 procent van de gevallen een slecht werkende schildklier. Goed om dat dan eens te laten testen.

Premenstrueel syndroom (PMS)

Soms zijn depressieve klachten verbonden aan de menstruatiecyclus. Wanneer de klachten iedere keer tijdens de tweede helft van de menstruatiecyclus voorkomen en weer verdwijnen tijdens de menstruatie is er geen sprake van een depressie, maar van PMS. Deze klachten kunnen met medicamenten die de hormoonwisseling tegengaan of SSRI’s verminderen.

Dementie

Ook depressies en dementie gaan vaak hand in hand. Mensen die depressief zijn geweest lopen 20 procent meer kans om op latere leeftijd dement te worden en mensen met dementie worden vaker depressief. Ook blijkt dat terugkerende depressies vasculaire veranderingen opleveren, die de kans op vasculaire dementie verhogen. Vasculaire dementie is na Alzheimer de meest voorkomende vorm van dementie. Het ontstaat door het afsterven van hersengebieden door een tekort aan bloedtoevoer. Aan Alzheimer gaat vaak een periode van depressie vooraf en veel demente ouderen reageren tijdens de eerste en tweede fase van de ziekte opvallend goed op antidepressiva.

Hartproblemen

Ook hier is er sprake van een wisselwerking. Een depressie treedt vaak op als gevolg van een hartinfarct, maar is soms ook de oorzaak van dat infarct. Dat mensen depressief worden na een hartinfarct is niet zo vreemd. Je lichaam heeft je in de steek gelaten, je hebt een ernstige schok te verwerken gekregen, zowel lichamelijk als geestelijk. Het is dan niet zo vreemd dat je dan angstig en zelfs depressief wordt. Van het tegenovergestelde; mensen met depressieve gevoelens die een hartinfarct krijgen, is minder bekend. Depressieve patiënten zijn vaak minder actief en lopen hierdoor een grotere kans op een hartinfarct, maar dit lijkt niet het enige verband. Wat het verband dan wel is, valt anno 2016 nog niet te verklaren.

Darmflora

De melkzuurbacterie lactobacillus rhamnosus helpt om depressies te voorkomen. Deze bacteriën leven in onze maag en dunne darm en zorgen voor een gezonde darmflora. Een gezonde darmflora helpt om het stressniveau te verlagen en bij de aanmaak van serotonine (80 tot 90 procent van dit gelukshormoon wordt in de darmen geproduceerd). Het aminozuur GABA wordt door gezonde darmbacteriën geproduceerd en dit heeft een kalmerende invloed op de zenuwactiviteit. Het is dus ook voor je geestelijke stabiliteit belangrijk dat de darmen goed functioneren.

Longaandoeningen

Tuberculose, virale longontsteking, bronchitis en COPD zijn longaandoeningen die allemaal in verband worden gebracht met een hogere kans op depressiviteit. Het lijkt zo te zijn dat patiënten die behandeld zijn voor een longontsteking een twee keer zo grote kans hebben naderhand depressief te worden dan voor hun longontsteking. De reden hiervoor is onbekend. Longen en emoties lijken ook in de taal en in ons gedrag hand in hand te gaan. Denk maar aan je adem inhouden van schrik, hyperventileren van angst, een zucht van verlichting, stikken van woede en met ingehouden adem luisteren.

Er wordt steeds meer onderzoek verricht naar de vraag: wat was er eerder, de infectie of de depressie? Depressies en psychische stress veroorzaken een disbalans in het immuunsysteem, waardoor infecties kunnen toeslaan. Maar ook na een infectie lijkt de patiënt vatbaarder voor depressies. Lichamelijke en geestelijke gezondheid lijkt hierbij meer met elkaar verweven dan je wellicht zou denken. Sluit bij psychische klachten dan ook eerst een lichamelijke oorzaak uit.