Posturale orthostatische tachycardie syndroom (POTS)

Posturale orthostatische tachycardie syndroom, ook wel afgekort als POTS, is een aandoening die maakt dat de hartslag erg kan toenemen wanneer iemand vanuit een zittende of liggende positie opstaat. Het gevolg hiervan kan zijn dat je je licht in het hoofd voelt, wazig ziet, gaat transpireren en flauwvalt. Het kan veel invloed krijgen op je leven omdat het ook geassocieerd wordt met slaapproblemen, chronische vermoeidheid en migraine-achtige hoofdpijn. Gelukkig is de aandoening vaak goed onder controle te krijgen met een aanpassing van de levensstijl en ook is er medicatie die de symptomen kan bestrijden.

Inhoud

• Posturale orthostatische tachycardie syndroom (POTS) in het kort
• Symptomen
• Relatie met andere aandoeningen
• Oorzaken
• Behandeling

Posturale orthostatische tachycardie syndroom (POTS) in het kort

Posturale orthostatische tachycardie syndroom, ook wel bekend onder de naam posturale tachycardie syndroom en afgekort als POTS is een aandoening waarbij de overgang van een rugligging (bijvoorbeeld in bed) naar een rechtop zittende of staande positie kan zorgen voor een abnormale toename in de hartslag die hierdoor erg hoog wordt. Deze hoge frequentie in de hartslag heet wanneer het hart meer dan 100 slagen per minuut maakt tachycardie. Ondertussen stroomt er onvoldoende zuurstofrijk bloed naar het hart. Dit is slecht voor het hart en kan een bedreiging voor de gezondheid zijn wanneer de hartslag niet snel omlaag gebracht wordt.

Symptomen

Het voornaamste symptoom aan de hand waarvan POTS gediagnosticeerd wordt is een toename in de hartslag van tenminste 30 slagen per minuut binnen tien minuten nadat iemand van een liggende positie overeind is gekomen in een zittende of staande positie. Bij jongeren tussen de 12 en 19 moet de toename 40 slagen per minuut zijn om de aandoening vast te stellen.

Als gevolg van de aandoening treden vaak de volgende klachten op:

• Flauwvallen
• Vermoeidheid
• Slaapproblemen
• Hoofdpijn
• Wazig zien
• Transpiratie
• Angsten
• Moeite met ademhalen of slikken
• Licht in het hoofd voelen
• Kortademigheid
• Misselijkheid
• Algehele zwakte
• Moeite met lichamelijke inspanningen
• Overgevoeligheid voor warmte

De meeste patiënten ervaren slechts een aantal van bovengenoemde klachten. Ongeveer een derde van de patiënten valt regelmatig flauw bij het omhoog komen uit een liggende positie. Bijna de helft heeft last van slaapproblemen zoals slaaponderbrekingen.

Bij de hartslagverhoging hoort geen verlaging van de bloeddruk in het geval van POTS. Dit zou namelijk duiden op orthostatische hypotensie, wat een significant andere aandoening is. Medicijnen die soms worden voorgeschreven om POTS te bestrijden kunnen wel orthostatische hypotensie tot gevolg hebben.

Relatie met andere aandoeningen

POTS komt bovengemiddeld vaak voor in combinatie met de bindweefselaandoening syndroom van Ehlers-Danlos. Bij deze aandoening hebben patiënten last van hypermobiliteit van de gewrichten en bij sommige typen een erg rekbare huid. Daarnaast heeft een kwart van de patiënten met POTS ook last van vasovagale syncope, een vorm van flauwvallen waarbij een algehele bloedvatverwijding optreedt. Daarnaast heeft een kwart tot de helft van de POTS-patiënten tevens te maken met het chronischevermoeidheidssyndroom (CVS) en aanverwante inspanningsintolerantie.

Oorzaken

De oorzaak van posturale orthostatische tachycardie syndroom wordt gezocht in verschillende abnormaliteiten. Zo komt POTS relatief vaak voor bij mensen met een laag circulerend bloedvolume, ook wel hypovolemie of volumedepletie genoemd. Hierdoor is er minder bloedtoevoer richting het hart. Bij veel patiënten wordt tevens een hoog gehalte van het hormoon noradrenaline gemeten. Hiervan is bekend dat het kan leiden tot tachycardie.

Bij de aandoening speelt erfelijkheid een rol. Bij zeker één op de acht patiënten komt het in de familie voor. In sommige gevallen kan het tevens een gevolg zijn van een virale infectie of een periode van ziekte waarbij iemand lange tijd bedrust heeft gehad. Mogelijk wordt de orthostatische intolerantie dan veroorzaakt door gewenning aan een liggende positie waarvan het lichaam niet meer herstelt.

Behandeling

Een belangrijk advies aan patiënten met posturale orthostatische tachycardie syndroom is om veel water te drinken, vooral kort na het wakker worden. Dit om het bloedvolume te laten toenemen en de kans op het optreden van de symptomen daarmee te voorkomen. Daarnaast wordt ook vaak aangeraden om extra zouten en elektrolyten in te nemen met hetzelfde doel, maar enkel wanneer er geen problemen zijn met de bloeddruk. Bekend is dat het eten van grote maaltijden de kans op het optreden van de symptomen kan vergroten. Daarom wordt aangeraden meerdere kleinere maaltijden verspreid over de dag te consumeren. De inname van alcohol en cafeïne dient zoveel mogelijk vermeden te worden omdat dit de urineproductie stimuleert en er zodoende voor kan zorgen dat de hypovolemie opspeelt. Een goede fysieke gesteldheid kan een gunstige invloed hebben op de aandoening en daarom wordt met name de beoefening van duursporten aanbevolen, mits de fysieke gesteldheid dit toelaat.

Wanneer de aanpassingen aan de levensstijl onvoldoende effect hebben kan een behandeling met medicatie worden overwogen. Er bestaan tot 2019 geen medicijnen die specifiek bedoeld zijn voor de behandeling van POTS. Wel kan medicatie gebruikt worden die de zoutuitscheiding beperkt zoals fludrocortison of medicatie die de bloedvaten vernauwd zoals midodrine (een vasoconstrictor). Deze medicijnen kunnen alleen gebruikt worden door patiënten met een lage of gewone bloeddruk. Patiënten met een hoge bloeddruk kunnen gebaat zijn bij een bètablokker zoals propranolon om de hartslag te verlagen zonder dat dit de bloeddruk verder verhoogt.