Filariasis: Griepachtige symptomen en verstopte lymfevaten

Filariasis is een tropische infectieziekte veroorzaakt door één of meerdere draadvormige parasitaire rondwormen. De meest voorkomende parasieten zijn Wuchereria bancrofti en Brugia malayi. De infectie vindt plaats via de beet van een mug, die de larvale vorm van de parasiet in de mens injecteert. Symptomen treden op door een ontstekingsreactie op de volwassen wormen. In de vroege stadia kunnen griepachtige symptomen en huidletsels optreden. Zonder tijdige diagnose en behandeling kunnen bepaalde lichaamsdelen (voornamelijk de benen en genitaliën) opzwellen als gevolg van een verstopping van de lymfestroom. Wormdodende medicijnen zijn nodig om de infectie te behandelen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met filariasis
• Behandeling van filariasis
• Preventie van filariasis
• Misvattingen rond filariasis
• Filariasis komt alleen voor in tropische gebieden
• Filariasis veroorzaakt altijd elefantiasis
• De ziekte kan worden genezen met een korte antibioticakuur
• Alleen mensen met zichtbare zwellingen hebben behandeling nodig
• Filariasis wordt niet beïnvloed door muggenbestrijding
• Lymfatische filariasis tast alleen de benen aan

Epidemiologie

Lymfatische filariasis is een veelvoorkomende ziekte in tropische en subtropische gebieden. Wereldwijd zijn er naar schatting 120 miljoen mensen geïnfecteerd met deze parasiet. Wuchereria bancrofti is verspreid over heel Afrika, Azië en Zuid-Amerika, terwijl Brugia malayi voornamelijk voorkomt in Zuidoost-Azië. Het risico op besmetting is vooral hoog voor mensen die langere tijd in endemische gebieden verblijven en frequent worden blootgesteld aan muggen.

Filariasis komt vooral voor in ontwikkelingslanden met slechte hygiënische omstandigheden en beperkte toegang tot gezondheidszorg, wat het risico op complicaties vergroot. In sommige gebieden zijn grootschalige programma's opgezet om de verspreiding van filariasis te verminderen door massale toediening van medicijnen.

Oorzaken

Filariasis wordt veroorzaakt door draadvormige rondwormen van de superfamilie Filarioidea. De volwassen wormen, die in de lymfevaten leven, veroorzaken ontstekingen en obstructies in het lymfesysteem. Muggen, vooral van de geslachten Culex, Anopheles en Aedes, fungeren als tussengastheer. Deze muggen nemen de microfilariae (larven) op tijdens het bloedzuigen en verspreiden de parasiet door een nieuwe gastheer te steken.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor filariasis zijn:

• Langdurig verblijf in endemische gebieden, zoals delen van Afrika, Azië en Zuid-Amerika
• Blootstelling aan muggen, vooral in regio's met weinig gebruik van klamboes of insectenwerende middelen
• Slechte sanitaire voorzieningen die de aanwezigheid van muggen bevorderen
• Geen of onvoldoende preventieve medicatie bij reizen naar risicogebieden

Symptomen

De eerste symptomen van filariasis zijn vaak mild en kunnen lijken op griep, zoals koorts, hoofdpijn en spierpijn. Na verloop van tijd kunnen ernstigere symptomen optreden, waaronder:

• Gezwollen lymfeklieren
• Chronische ontsteking van de lymfevaten (lymfangitis)
• Episodische koortsaanvallen
• Ernstige zwelling van de benen (lymfoedeem), scrotum en borsten
• Elefantiasis, een verdikking van de huid en weefsels
• Chylurie (vette urine door lymfevloeistof in de urine)

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die wijzen op een ernstigere vorm van filariasis en onmiddellijke medische aandacht vereisen, zijn:

• Plotselinge en extreme zwelling van ledematen of genitaliën
• Pijn en roodheid in de aangetastte lichaamsdelen
• Chronische en terugkerende koorts
• Tekenen van secundaire infecties zoals cellulitis

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van filariasis wordt meestal gesteld op basis van klinische symptomen in combinatie met bloedonderzoek. Tijdens de acute fase van de infectie kan een verhoogd aantal eosinofielen worden gedetecteerd in het bloed. Specifieke testen zijn:

• Bloedonderzoek, bij voorkeur uitgevoerd 's nachts, om microfilariae in het bloed aan te tonen Antigeentesten om filariasis op te sporen Beeldvorming zoals echografie om de aanwezigheid van volwassen wormen in de lymfevaten te visualiseren

Behandeling

De behandeling van filariasis omvat het gebruik van wormdodende middelen zoals diethylcarbamazine (DEC) en ivermectine. Deze medicijnen doden de microfilariae en verminderen de ernst van de symptomen. In ernstige gevallen kan reconstructieve chirurgie nodig zijn om aangetaste weefsels te verwijderen. Bovendien is het belangrijk om bacteriële infecties die ontstaan door lymfatische obstructie snel te behandelen. Massale toediening van medicatie in endemische gebieden heeft bewezen effectief te zijn om de prevalentie van de ziekte te verminderen.

Prognose

De prognose voor filariasis hangt af van de tijdige behandeling en preventie van herinfecties. Met vroege behandeling kunnen veel van de symptomen worden verlicht, maar ernstige complicaties zoals elefantiasis zijn vaak onomkeerbaar. Herinfecties kunnen leiden tot progressieve schade aan het lymfesysteem, wat leidt tot chronische zwelling en invaliditeit.

Complicaties

Onbehandelde filariasis kan leiden tot ernstige complicaties zoals:

• Chronisch lymfoedeem en elefantiasis Secundaire bacteriële infecties van de huid en lymfevaten Fibrose van de lymfevaten Chylurie, wat kan leiden tot nierbeschadiging Longcomplicaties zoals tropische pulmonaire eosinofilie

Preventie

Preventie van filariasis richt zich op het voorkomen van muggenbeten in endemische gebieden. Dit kan worden bereikt door:

• Gebruik van insectenwerende middelen en klamboes Insecticide behandelingen in woongebieden Massale toediening van preventieve medicatie zoals ivermectine in risicogebieden Verbetering van sanitaire voorzieningen om de verspreiding van muggen tegen te gaan

Praktische tips voor het leven / omgaan met filariasis

Behandeling van filariasis

Filariasis is een parasitaire infectie die wordt veroorzaakt door draadwormen die zich in de lymfeklieren nestelen. De behandeling omvat het gebruik van antiparasitaire medicijnen, zoals diethylcarbamazine (DEC) of ivermectine, om de wormen te doden en de symptomen te verlichten. In sommige gevallen kan chirurgische behandeling noodzakelijk zijn om verstopte lymfevaten te verwijderen of om andere complicaties te behandelen. Het is belangrijk om filariasis vroegtijdig te behandelen om langdurige gevolgen zoals lymfoedeem of filariasis te voorkomen.

Preventie van filariasis

Filariasis wordt verspreid door muggenbeten, dus het dragen van insectenwerende middelen en het slapen onder een net kan helpen om besmetting te voorkomen, vooral in tropische gebieden waar de ziekte vaker voorkomt. In gebieden met een hoog risico op filariasis kunnen massale behandelingsprogramma's worden uitgevoerd om de prevalentie van de ziekte te verlagen. Goede hygiëne en het vermijden van contact met geïnfecteerde mensen kunnen ook bijdragen aan de preventie van deze aandoening.

Misvattingen rond filariasis

Filariasis is een door parasieten veroorzaakte infectie die wordt overgedragen door muggenbeten. De ziekte kan lymfatische filariasis veroorzaken, waarbij de lymfevaten worden aangetast, wat kan leiden tot ernstige zwellingen, ook bekend als elefantiasis. Hoewel de aandoening in sommige tropische en subtropische gebieden veel voorkomt, bestaan er nog veel misvattingen over de overdracht, symptomen en behandeling.

Filariasis komt alleen voor in tropische gebieden

Hoewel tropische aandoeningen zoals filariasis vaker voorkomen in gebieden met een warm en vochtig klimaat, betekent dit niet dat de ziekte uitsluitend in deze regio’s voorkomt. Door internationale reizen en klimaatverandering kunnen filariasisgevallen ook in andere delen van de wereld worden vastgesteld, vooral bij reizigers die besmet terugkeren.

Filariasis veroorzaakt altijd elefantiasis

Niet alle mensen die besmet raken met de filariaparasiet ontwikkelen elefantiasis. Veel besmette personen hebben milde of zelfs geen symptomen. Elefantiasis treedt op wanneer de parasiet langdurige schade aan het lymfestelsel veroorzaakt, wat leidt tot ophoping van vocht en extreme zwellingen in de ledematen of andere delen van het lichaam.

De ziekte kan worden genezen met een korte antibioticakuur

Filariasis wordt niet behandeld met standaard antibiotica. De primaire behandeling bestaat uit specifieke antiparasitaire medicijnen die de volwassen wormen en hun microfilariae doden. In sommige gevallen wordt aanvullende therapie gebruikt om secundaire infecties te voorkomen en de symptomen te verlichten.

Alleen mensen met zichtbare zwellingen hebben behandeling nodig

Zelfs mensen zonder zichtbare symptomen kunnen de parasiet bij zich dragen en bijdragen aan de verspreiding van de ziekte. Het is daarom belangrijk om ook asymptomatische dragers te behandelen om de ziekte te beheersen en verdere overdracht te voorkomen.

Filariasis wordt niet beïnvloed door muggenbestrijding

Omdat de ziekte wordt overgedragen door muggen, speelt vectorbestrijding een cruciale rol in de preventie. Het gebruik van insecticiden, muskietennetten en het verwijderen van stilstaand water helpt om de verspreiding van de infectie te verminderen. Grootschalige behandelingscampagnes in endemische gebieden zijn ook een effectieve strategie om de ziekte onder controle te krijgen.

Lymfatische filariasis tast alleen de benen aan

Hoewel de aandoening vaak zwellingen in de benen veroorzaakt, kan ze ook andere delen van het lichaam aantasten, waaronder de armen, geslachtsdelen en borsten. De ernst en locatie van de zwelling hangen af van de mate van schade aan het lymfevat en de reactie van het immuunsysteem op de infectie.

Lees verder

• Lymfoedeem: Aandoening met zwelling van ledematen