Gewrichtsklachten: gezond gewicht en een goede levensstijl

Een veelvoorkomende vraag van mensen met een gewrichtsaandoening, zoals reuma of artrose, is de vraag of de gewrichtsklachten die ze hebben ook veroorzaakt kunnen worden door voeding of overgewicht. Doordat de klachten soms per dag kunnen verschillen, lijkt het er soms op dat de klachten met het voedsel te maken hebben. Voeding en overgewicht gaan dan ook vaak hand in hand en een te zwaar gewicht is niet bevorderlijk voor mensen met gewrichtsklachten. Daarom zijn een aantal zaken belangrijk om te weten over een gezond gewicht en gezonde voeding als u reuma (reumatoïde artritis) of artritis heeft, zodat u er rekening mee kunt houden, zeker als u ook medicijnen gebruikt. De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum kan u helpen om een gezonde levensstijl te krijgen.

Inhoud

• Gezond eten bij gewrichtsklachten
• De voordelen van een gezond gewicht
• Bijkomende zaken die met voeding te maken hebben

Gezond eten bij gewrichtsklachten

Als u reuma of artritis heeft kan de manier waarop u voedingsmiddelen tot u neemt van invloed zijn op de kwaliteit van uw leven. Wanneer u last heeft van stijve of pijnlijke gewrichten, gaat het klaarmaken van het eten en koken waarschijnlijk niet zo eenvoudig. U kunt de neiging dan hebben om voor iets ‘makkelijks’ te gaan, in plaats van gezond eten. Dit kan echter gevolgen hebben voor uw gezondheid en dan met name voor uw gewrichten. Door een verkeerde voedingskeuze, heeft u kans dat uw gewicht toeneemt en dit is niet bevorderlijk voor uw gewrichten. Als u hierdoor nog minder beweeglijk wordt, kunnen uw gewrichtsklachten juist verergeren en zo ontstaat er een vicieuze cirkel. Met gezond eten wordt niet bedoeld dat u moet afvallen. Het is de bedoeling dat u gevarieerd eet en dat u voedingsmiddelen neemt die gunstig zijn voor uw gezondheid. In een gezond voedingspatroon zitten alle voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft om in een goede conditie te blijven. U kunt hierbij De Schijf van Vijf volgen.

De Schijf van Vijf
Deze methode van gezond eten, waarbij ervan wordt uitgegaan dat u elke dag een bepaalde hoeveelheid neemt uit elk vak, is wetenschappelijk onderbouwd. Het volgt hiermee de richtlijnen wat betreft gezonde voeding die door de Gezondheidsraad worden aangeraden. In 1981 werd de Schijf van Vijf afgeschaft, waarna het in 2004 weer vernieuwd en aangepast op de markt werd gebracht door het Voedingscentrum. In 2016 is de Schijf van Vijf wederom opnieuw aangepast.

De Schijf van Vijf bestaat uit 5 verschillende vakken, met in elk vak verschillende voedingsmiddelen. Deze combinatie van producten en voedingstoffen zorgt ervoor dat het lichaam alle belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt wat nodig is voor een optimale gezondheid. De richtlijnen voor het volgen van deze schijf zijn:

• Houd de producten van de Schijf van Vijf aan en matig het eten van producten die niet op de Schijf van Vijf staan.
• Houd u aan de aanbevolen hoeveelheden uit elk vak en varieer binnen elke groep voedingsmiddelen

Een eetpatroon volgens de Schijf van Vijf is volgens het Voedingscentrum de beste keus als het gaat om gezonde voeding. Maar eten volgens deze Schijf is helaas voor veel mensen in het dagelijkse leven niet haalbaar. Het kan zijn dat u veel pijn heeft of moeilijk kunt bewegen en hierdoor moeite heeft om te koken. U loopt dan het risico dat u belangrijke voedingsstoffen mist. De vijf groepen van de Schijf van Vijf zijn:

De voordelen van een gezond gewicht

Het is bekend dat gewrichtsklachten erger worden als er sprake is van overgewicht. Als u te zwaar bent worden uw gewrichten, zoals knieën, rug, heupen en voeten extra belast. Doordat de dragende gewrichten overbelast worden, wordt de pijn, stijfheid en ontsteking van de aangedane gewrichten alleen maar erger. Als u een gewrichtsvervangende operatie krijgt en u bent te zwaar, dan wordt het u zeer aangeraden om af te vallen. Overgewicht kan namelijk voor meer complicaties zorgen. Er zijn zelfs artsen en chirurgen die alleen patiënten met overgewicht willen opereren als de patiënt is afgevallen, ook al is dit slechts vijf of tien procent. Het verliezen van gewicht heeft een zeer positief effect op de geestelijke en lichamelijke kanten van een gewrichtsaandoening. De voordelen van gewichtsverlies en een gezond gewicht zijn:

• Pijnlijke klachten worden minder
• Beweeglijkheid wordt beter
• Meer energie
• Vermoeidheid wordt minder
• Positiever zelfbeeld
• Lichaamsbeweging wordt beter en soepeler
• Beter evenwicht, waardoor kans op vallen verkleind wordt

Calorieën

Het is heel belangrijk om goed op te letten wat u aan voedingsmiddelen binnenkrijgt, maar dit is niet het enige waar u op moet letten bij gezond eten en een gezond gewicht. Er zijn nog andere factoren die een grote rol spelen als u een gezond gewicht wilt krijgen of wilt behouden. De hoeveelheid eten en de hoeveelheid calorieën die u verbrandt spelen ook een grote rol. Ons lichaam heeft energie nodig en om energie te krijgen, heeft het calorieën nodig. De hoeveelheid calorieën die u inneemt en die uw lichaam daadwerkelijk nodig heeft voor energie, bepalen uw gewicht. Als u meer calorieën binnenkrijgt, dan dat uw lichaam echt nodig heeft voor energie, zult u zwaarder worden. Maar als u meer calorieën verbrandt, dan dat u tot u neemt, zult u gewicht verliezen. Daarom is het zo belangrijk om actief te blijven. Door in beweging te blijven verbrandt u namelijk calorieën en in combinatie met gezond eten, verliest u gewicht. U kunt dus voorkomen dat u te zwaar wordt door een combinatie van gezond eten en bewegen.

Spieren

Het verbranden van calorieën doet u met uw spieren. Hoe groter uw spiermassa wordt, hoe eenvoudiger het is om te voorkomen dat u overgewicht krijgt. Om een grotere spiermassa te krijgen is sporten de enige manier. Heeft u al overgewicht, dan kunt u beginnen om heel langzaam uw spiermassa te vergroten en te versterken. Ook als u last heeft van pijnlijke en stijve gewrichten. Er zijn veel vormen van lichaamsbeweging die u kunt uitoefenen, waarbij u calorieën verbrandt. In beweging gewrichtsziekten staan veel oefeningen beschreven, die u helpen bij het soepel houden van spieren en gewrichten, maar ook om ze sterker te maken, zoals krachtoefeningen. Deze oefeningen kunt u eenvoudig thuis doen.

Bijkomende zaken die met voeding te maken hebben

Er zijn een aantal bijkomende zaken die belangrijk zijn om te weten als het gaat over gezond eten en gewicht in combinatie met uw gewrichtsaandoening.

Calcium en vitamine D

Het kan gebeuren dat u door uw gewrichtsklachten regelmatig niet aan beweging kunt doen. Als dit het geval is, moet u rekening houden dat u wel voldoende calcium (kalk) tot u neemt. Te weinig beweging kan er namelijk toe leiden dat er calcium verloren gaat uit uw botten, waardoor deze brozer worden. Hierdoor kunnen de botten sneller breken bij een val. Botbreuken bij botontkalking (osteoporose) komt veel voor. Als u voldoende calcium binnenkrijgt, zal het botweefsel minder snel verloren gaan. Naast calcium heeft u lichaam ook vitamine D nodig, zodat uw botten voldoende calcium kunnen opnemen. Door zonlicht kan uw lichaam zelf vitamine D aanmaken, althans, een andere stof in het lichaam wordt door zonlicht omgezet in vitamine D. Als u te weinig beweegt en weinig buiten komt, is het aan te raden om extra calcium en vitamine D te gebruiken. Als u gezond eet, volgens de Schijf van Vijf, krijgt u voldoende vitaminen en mineralen binnen die uw lichaam nodig heeft en heeft u lichaam geen extra supplementen nodig.

Medicijnen

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de werking van medicijnen beïnvloeden, maar dat geld ook andersom. Sommige medicijnen hebben ook weer invloed op bepaalde voedingstoffen en hoe uw lichaam deze voedingstoffen tot zich neemt. Dit is per medicijn verschillend. Het kan dan zijn dat uw lichaam toch meer vitamine en mineralen nodig heeft, omdat het betreffende medicijn hier invloed op heeft. Het is dan ook belangrijk om nauwgezet de instructies op te volgen die op het medicijn vermeld staan of die de dokter en/of apotheek u vertelt. Sommige medicijnen moeten namelijk vóór de maaltijd worden ingenomen, andere medicijnen weer tijdens het eten. Weer andere medicijnen moeten ingenomen worden als de maag leeg is! Volg deze instructies dan ook nauwkeurig op. De meest voorkomende bijwerkingen van medicijnen bij gewrichtsziekten zijn maagklachten en brandend maagzuur. Een knagende pijn of een leeg gevoel van de maag zijn veelgehoorde klachten. Deze kunnen veroorzaakt worden door voedsel, medicijnen of een combinatie van beide. Heeft u deze klachten? Probeert u dan om ná het eten, niet direct te gaan zitten of te gaan liggen, maar probeer iets rond te lopen. Probeer dit 15 tot 30 minuten vol te houden. Ook is het aan te raden om een uur voor het slapen gaan niets meer te nuttigen.

Eetlust onder controle

Er zijn medicijnen die bij langdurig gebruik ervoor zorgen dat uw eetlust verhoogt. Probeer hier niet aan toe te geven en houd dit dus goed in de gaten, zodat uw gewicht niet omhoog gaat. Houd de volgende richtlijnen aan:

• Altijd ontbijten; een goed ontbijt van muesli, volkorenbrood en vers fruit zorgt ervoor dat u in de loop van de ochtend en tijdens de lunch minder honger heeft, hierdoor gaat u ook minder eten.
• Regelmaat; probeer zoveel mogelijk om op vaste tijden te eten.
• Meer voedingsvezels; als u meer vezels tot u neemt, krijgt u sneller een 'vol' gevoel. Kies dus liever voor volkorenbrood in plaats van wit brood, neem vers fruit in plaats van vruchtensap en ga voor rauwkost in plaats van gekookte groenten.
• Geef u niet over aan 'lekkere trek'; als u zich verveelt of gespannen bent, probeer dan iets te ondernemen, zoals lezen of sporten. Neem geen eten om dit gevoel te compenseren. Het gevoel van 'lekkere trek' gaat vaak vrij snel over, tenzij u er aan blijft denken. Zorgt u dus voor afleiding, als u dit gevoel herkent.
• Eet langzaam; geniet van elke hap die u neemt en neem hiervoor de tijd. De hersenen signaleren pas na 20 minuten dat u genoeg heeft gehad. Probeer dus om 20 minuten over uw maaltijd te doen.
• Neem kleine porties; Als u altijd uw hele bord leeg eet, probeer dan eens uw bord minder vol te scheppen.