Diabetesvoet: wat is er aan de hand met mijn voet?

Diabetes is een welzijnsziekte. Deze ziekte komt dan ook meer voor in de goed ontwikkelde landen dan in de ontwikkelingslanden. Als je diabetes hebt en deze goed behandeld wordt, hoef je je geen zorgen te maken. Wanneer je echter toch graag snoept, kan dit enkele jaren later voor problemen zorgen. Een diabetesvoet is dan ook een complicatie van slecht onderhouden diabetes.

Wat is een diabetesvoet?

Een diabetesvoet is een voet waarbij chronische wonden aanwezig zijn. Vaak zijn de wonden enkele centimeters diep. Ook bevat de wond afgestorven weefsel. De arts en verpleegkundige proberen via verschillende therapieën de wonden te herstellen zodat de voet gedeeltelijk of helemaal kan genezen. In uitzonderlijke gevallen is dit niet meer mogelijk en beslist de arts om te amputeren. De meeste amputaties die gebeuren zijn amputaties van een of meerdere tenen.

Symptomen van een diabetesvoet

Er zijn een aantal klachten die je kan ontwikkelen als je een diabetesvoet hebt, deze zijn:

• Koude voeten
• Oedeem, ook wel vochtophoping genoemd
• Geen pijn voelen in de voeten en tenen
• Verminderd gevoel in onderbenen en voeten, eventueel gevonden door middel van een monofilament
• Verminderde beharing op de onderbenen
• Wondjes die slecht genezen
• Voetafwijkingen zoals kloven, eelt, klauwtenen of verminderde spierkracht in de voet
• Geen arteriële pulsaties voelen ter hoogte van de voet. Dit wordt meestal onderzocht met een doppleronderzoek

Hoe krijg ik een diabetesvoet?

Je kan een diabetesvoet ontwikkelen als je diabetes hebt. Toch wil dit niet zeggen dat elke patiënt met diabetes een diabetesvoet zal ontwikkelen. Een diabetesvoet is namelijk een complicatie van diabetes. Als je heel erg je best doet om je suikergehalte op peil te houden en je bloedsuikerspiegel op tijd meet, is het risico vrij klein om een diabetesvoet te ontwikkelen.

Een diabetesvoet ontstaat meestal bij oudere mensen. Ook komt het meer voor bij mensen die niet echt letten op hun diabetes en veel suiker blijven eten. Na enkele jaren ontstaat er een probleem aan de zenuwen en zal je minder beginnen te voelen. Op zich merk je dit niet als patiënt. Toch heeft dit nadelen. Wanneer je een wondje onder je voet hebt, voel je dit niet. Daardoor blijft de patiënt op de wond lopen. Vaak wordt het pas na enkele weken tot maanden opgemerkt. Dan is de wond al ver gegroeid. Verder ontstaat ook een probleem met de bloedsomloop. Daardoor krijgen vooral de tenen minder bloed en dus ook minder zuurstof. Het gevaar bestaat dat als dit lang blijft duren dat een of meerdere tenen helemaal of in deeltjes van kleur veranderen. Als er dan niet onmiddellijk ingegrepen wordt kan de teen afsterven door de slechte doorbloeding en moet deze geamputeerd worden.

Hoe voorkom ik een diabetesvoet?

Een diabetesvoet kan gedeeltelijk voorkomen worden. Er wordt dan ook aangeraden om elke dag de voeten goed te controleren. Als het moeilijk is om te buigen en de onderkant van je voeten te bekijken, wordt aangeraden om een spiegeltje te gebruiken. Verder is het mogelijk dat een verpleegkundige een keer per week bij je thuis je voet komt testen. Ze zal met een speciaal instrument tegen je voet drukken. Dit instrument, ook wel monofilament genaamd, oefent elke keer dezelfde hoeveelheid druk uit op de huid onder je voet. Je zou elke keer dat de verpleegkundige dit doet de druk moeten voelen. Wanneer dit niet het geval is, is je gevoel achteruitgegaan. Het is de bedoeling dat zo vroegtijdig wordt opgemerkt dat je zenuwen aangetast zijn. Wanneer men opmerkt dat je de druk niet meer voelt, is men op de hoogte dat de patiënt risico loopt op een diabetesvoet, maar is er nog geen wond aanwezig. De patiënt is zich er dan wel van bewust dat hij veel meer risico heeft op een diabetesvoet en bij een wondje op de voet onmiddellijk de arts moet contacteren.

Classificatie van diabetesvoeten

Wagner

Er is een classificatiesysteem ontwikkeld die de ernst van de diabetesvoet indeelt. Dit wordt ook wel de classificatie van Wagner genoemd. Aan de hand van deze classificatie wordt bepaald hoe men de voet zal proberen te behandelen.
De classificatie wordt onderverdeeld in zes delen namelijk:

• Wagner 0: geen wond, maar wel een voet met hoog risico. De voet vertoont afwijkingen.
• Wagner 1: oppervlakkige wond, meestal ter hoogte van de voetzool of de tenen.
• Wagner 2: een diepere wond, maar geen botaantasting. Wel kunnen infecties aanwezig zijn.
• Wagner 3: abces of diepe wond met ontsteking van het bot.
• Wagner 4: gelokaliseerde afsterving van het weefsel. Dit is meestal een plekje op de hiel of op een of meerdere tenen.
• Wagner 5: plekken met afgestorven weefsel over heel de voet.

Armstrong

Omdat onderzoekers het classificatiesysteem van Wagner niet voldoende objectief vonden, is er een tweede classificatiesysteem ontstaan in 1996. Dit wordt het classificatiesysteem van Armstrong genoemd. Hierbij worden ook andere factoren die de wondgenezing kunnen beïnvloeden opgenoemd.

Graad 0
Bij graad 0 gaat het om een scheur in de huid waarbij de huid los is van de rest van het weefsel. Dit kan gepaard gaan met infectie, ischemie of beide. Ischemie is een medische term voor onvoldoende doorbloeding waardoor het lichaamsdeel voedingsstoffen en zuurstof te kort komt.

Graad 1
Bij graad 1 is de wond groter, maar nog oppervlakkig. Het gaat hier over een wond waarbij de pees niet is aangetast. Deze wond kan gepaard gaan met infectie, ischemie of beide.

Graad 2
Bij graad 2 is de wond enkele centimeters diep. Bij deze wond is de pees wel aangetast. Ook deze wond kan gepaard gaan met infectie, ischemie of beide.

Graad 3
Bij de derde graag van een wond is de wond heel diep. Verder is het gewricht en /of het bot aangetast in de wond. Ook hier is infectie, ischemie of beide mogelijk.

Diabetesvoet behandelen

Een diabetesvoet behandelen rust op verschillende technieken. Deze technieken dienen zorgvuldig te worden toegepast. Omdat elke voet in een ander stadium zit, is deze behandeling individueel per patiënt. Een verpleegkundige overlegt met de arts alvorens een behandeling te kiezen.

Preventie en drukontlasting

Bij een verhoogt risico is preventie heel belangrijk. Daarbij kan het helpen om je voeten door een professional te laten verzorgen. Verder is goed schoeisel belangrijk. Zorg er ook voor dat de zool niet opgerold is en er geen steentjes in je schoenen zitten. Controleer dit elke keer voor je de schoenen aandoet. Verder kan ook een diabetesverpleegkundige langskomen die je extra uitleg en tips geeft om je voeten goed in de gaten te houden en te verzorgen.

Daarnaast is het goed om te proberen je voeten te ontlasten. probeer je best om je voeten te ontlasten. Dit kan je doen door ’s avonds met je voeten omhoog te zitten zodat ze kunnen herstellen. Zorg er verder voor dat je de schoenen niet te lang aan houdt en ze nergens drukken op de voet.

Circulatieherstel

Als de voet er ernstiger aan toe is, gaat de arts kijken of er een probleem is met de circulatie en deze hersteld moet worden. In een beginstadium van een circulatieprobleem wordt vaak gekozen voor medicatie. Verder is het belangrijk om een gezonde levensstijl na te leven en te stoppen met roken. Ook beweging kan hier helpen. Wanneer men een lokale vernauwing in de arteriën opmerkt, wordt deze behandeld via een ballondilatatie. Wanneer er meer vernauwingen zichtbaar zijn, zal reconstructieve vaatchirurgie aangewezen zijn. Zo kan de wond nog hersteld worden. Het is wel zo dat weefsel dat al zwart gekleurd is niet opnieuw gezond kan worden. Het is beter om dit weefsel zo snel mogelijk te laten verwijderen. Zo kan je de rest van de voet te redden.

Infectie bestrijden

In een langer bestaande wond bevindt zich altijd een kolonisatie van micro-organismen. Bovendien is het wondvocht de ideale omgeving voor bacteriën. Als de infectie al enige tijd bestaat kan ook het bot aangetast zijn. Dit kan onderzocht worden met een MRI. Omdat bacteriën dood weefsel leuk vinden wordt dit eerst behandeld. Men zal het dood weefsel verwijderen door middel van een schaartje of mesje. Daarna zal men orale antibiotica voorschrijven. Dit wordt vaak verder genomen tot een paar maanden dat de wond gesloten is. Op die manier wordt ook vanbinnen het zwakke weefsel extra beschermd, ook al is de wond gesloten. Enkel op die manier kunnen alle bacteriën gedood worden en is de wond beschermd voor nieuwe bacteriën.

Systematische behandeling

Verder kiest men voor een systematische behandeling. Dit wil zeggen dat de behandeling voor diabetes opnieuw wordt bekeken en eventueel aangepast. Deze behandeling dient nauwkeurig te worden nageleefd. Deze behandeling bevat een goede suikerspiegel met eventueel insuline inspuitingen en goed voedingsadvies. Ook kan de arts via het bloed nakijken of je je wel aan het dieet houdt.

Wondverzorging

De wond zelf moet ook goed behandeld worden. Enkel met voorgaande interventies zal de wond niet goed genezen of terugkomen na verloop van tijd. Bovendien is het bewezen dat een combinatie van al deze behandelingen het beste effect creëren. Het bevuilde verband kan veel over de wond vertellen. Aan de hand van welke kleur en hoeveel vocht het bevat kan je merken in welke fase je wond zit. Verder wordt de wond behandeld volgens de graad van Wagner. Hierbij wordt nog eens onderscheid gemaakt tussen een droge, vochtige en natte wond.

Granulerende wond
Bij een granulerende wond wordt voor de oppervlakkige en diepe wond dezelfde methode toegepast. Bij een droge wond zal men de wond hydrateren zodat deze vochtiger wordt en beschermen. Wanneer de wond al vochtig is wordt enkel een bescherming voorzien. Wanneer de wond van zichzelf al vrij nat is, zal gekozen worden om een gedeelte van het vocht te absorberen en de wond voor de rest te beschermen. Bij een diepe wond zal men de wond ook opvullen. Dit is belangrijk zodat de wond van de bodem richting het oppervlak van groeien.

Geïnfecteerde wond
Bij geïnfecteerde wonden en wonden met afgestorven weefsel wordt een andere wondzorg toegepast. Ook hier worden voor de oppervlakkige en diepe wonden bijna dezelfde methode gebruikt. De diepere wonden zullen standaard opgevuld worden om de wondgroei te stimuleren. Bij een droge wond zal men debrideren. Dit wil zeggen het dode weefsel zo goed mogelijk verwijderen. Verder zal men de wond hydrateren. Hierdoor zal het afgestorven weefsel ook makkelijker loslaten. Bij een vochtige wond zal men enkel debrideren. De wond heeft van zichzelf juist voldoende vocht. Bij een natte wond zal men ook debrideren. Dit zal heel makkelijk gaan omdat de wond zoveel vocht bezit. Omdat de wond zo vochtig is, wordt ook gekozen voor een absorberend verband zodat het vocht wat teruggedrongen wordt en enkel het nodige wondvocht ter plaatsen blijft.

Lees verder

• De vier fasen van een genezende wonde