De algemene stadia van kanker en TNM-score

Wanneer iemand kanker krijgt, staat zijn wereld op zijn kop. Opeens worden toekomstplannen onzeker en weet de patiënt niet meer wat hij moet doen. Daarnaast krijgt hij op korte tijd veel info te verwerken. Veel van die info dringt nog niet door omdat de patiënt nog volop bezig is met het verwerken van de diagnose. Als de arts dan nog eens moeilijke termen gebruikt en vertelt om welk stadium of welke graad het gaat, is de patiënt vaak het noorden kwijt. Toch kan het als patiënt handig zijn om te weten in welk stadium en graad je je bevindt. Zo weet je beter waar je voor staat.

Stadia van kanker

Een tumor wordt verdeeld in vier verschillende stadia. Dit is makkelijker voor heel het oncologisch team om te weten over wat voor soort tumor het gaat en hoe ver de kanker al gevorderd is. Bovendien bepaalt de arts aan de hand van het stadium vaak de behandeling voor de tumor. Dit stadium wordt ook meegedeeld aan de patiënt al is het voor hem minder duidelijk wat hiermee bedoeld wordt.

Een moeilijkheid bij de verdeling in stadia is dat de verdeling verschilt per soort kanker. Iemand met darmkanker in stadium drie kan dus een tumor met dezelfde grootte hebben als iemand met borstkanker in stadium twee. Hieronder volgt een algemene uitleg over een tumor. Er kunnen dus individuele verschillen zijn per soort, al zullen deze meestal minimaal zijn. Voor meer uitleg kan je altijd terecht bij het verpleegkundig personeel op een oncologische setting of een behandelende arts.

Stadium één van kanker

Bij stadium één is er een primaire tumor. Dit wil zeggen de eerste tumor die in het lichaam te vinden is. Soms kan dit ook de enige tumor zijn. Bovendien zijn er nog geen andere weefsels aangetast. Deze tumor is nog relatief klein. We spreken hier over een tumor van enkele millimeters tot enkele centimeters. Bij de meeste gevallen is een tumor in stadium één goed geneesbaar. Meestal wordt er voor chirurgie gekozen om de tumor te verwijderen.

Stadium twee van kanker

Bij stadium twee is er een grotere primaire tumor. We spreken hier van een tumor van enkele centimeters. Bovendien is de tumor gegroeid tot in het omliggende weefsel zoals spieren. Deze tumor is meestal nog niet binnengedrongen in lymfeklieren of andere organen. Afhankelijk van het soort kanker is een tumor in stadium twee nog redelijk geneesbaar. Ook in dit stadium worden nog veel operaties uitgevoerd. Sommige oncologen kiezen eerst om de tumor te verkleinen door middel van een chemokuur al dan niet in combinatie met radiotherapie. Daarna volgt de chirurgie.

Stadium drie van kanker

Bij stadium drie is het gezwel dermate groot dat het door de spier is gegroeid. Het is ook mogelijk dat het omliggende weefsel kleine tumoren bevat of de lymfeklieren zijn aangetast. Vaak is het zo dat in stadium drie er nog geen uitzaaiingen zijn naar andere organen. Afhankelijk van het soort tumor is deze tumor nog geneesbaar. Een tumor van stadium drie is moeilijker te genezen dan de tumoren van de vorige stadia. Bij deze tumor wordt vaak chemotherapie en radiotherapie gegeven. In sommige gevallen is drastische chirurgie nog mogelijk.

Stadium vier van kanker

In stadium vier is de oorspronkelijke tumor zo groot dat de patiënt hier klachten van ondervindt. In vele gevallen is hij door een orgaan gegroeid. Verder zijn de lymfeklieren aangetast en zijn er uitzaaiingen naar andere organen. In dit stadium kunnen nog maar weinig patiënten genezen worden. Het gaat hier dan ook meestal over een palliatieve behandeling. Er wordt chemotherapie of radiotherapie gegeven om het leven van de patiënt zo draaglijk mogelijk te maken. Welke behandelingen juist nog gegeven worden, kiest de oncoloog in samenspraak met de patiënt.

De TNM-score van het gezwel

Naast de vier stadia wordt er ook telkens een TNM-score gegeven. Dit is een score individueel per patiënt. Deze score geeft heel duidelijk aan hoe ver de tumor zich verspreidt en hoe groot hij al is. Met de TNM-score kan ook heel nauwkeurig opgevolgd worden of de tumor verkleint of juist niet. Dit kan handig zijn voor de arts om de behandeling aan te passen of juist dezelfde behandeling aan te houden.

Tumor

De T in TNM-score staat voor tumor. Hierbij wordt bedoeld hoe groot de tumor is. Dit wordt aangeduid in verschillende scores:

• Tx of T0: bij deze score kan er geen tumor gevonden worden.
• T1: Bij een T1 is de tumor oppervlakkig en is enkel het slijmvlies aangetast. Hier gaat het over een tumor van enkele millimeters tot drie centimeter die ook makkelijk te verwijderen is.
• T2: Bij een T2 is de tumor door het slijmvlies gegroeid tot aan de spierlaag. Hij is nog niet door de spierlaag heen gegroeid.
• T3: Bij een T3 is de tumor door het slijmvlies en door de spierlaag heen gegroeid.
• T4: Bij een T4 is de tumor door het slijmvlies en door de spierlaag gegroeid. Vaak groeit hij ook tegen of door een orgaan.

Soms worden er nog extra scores doorgevoerd om meer details te geven over de tumor. Voorbeelden hiervan zijn T2a en T2b.

Nodes

De N in TNM-score staat voor nodes of lymfeklieren. Hiermee wordt bekeken of de lymfeklieren rondom de tumor zijn aangetast en hoeveel het er zijn. Deze scores zijn:

• Nx: Bij Nx zit het gezwel heel dicht bij lymfeklieren, maar kan er niet gemeten worden of deze zijn aangetast.
• N0: Bij N0 zijn er geen lymfeklieren aangetast.
• N1: Bij N1 zijn er heel weinig lymfeklieren aangetast. Meestal gaat het hier om een of twee klieren.
• N2: Bij N2 zijn er meerdere lymfeklieren aangetast. Hierbij gaat het om drie tot zeven lymfeklieren die cellen van het gezwel bevatten.
• N3: Bij N3 zijn er meer dan zeven lymfeklieren aangetast rondom het grote gezwel.

Metastase

De M in TNM-score staat voor metastase of uitzaaiingen. Hiermee weten we of er uitzaaiingen aanwezig zijn. Deze scores zijn:

• Mx: Bij Mx kunnen de uitzaaiingen niet gemeten worden.
• M0: Bij M0 zijn er nog geen uitzaaiingen gevonden.
• M1: bij M1 zijn er wel uitzaaiingen gevonden in andere organen. Hoeveel dit er zijn wordt niet verder aangeduid in de TNM-score.

Een voorbeeld van een TNM-score is T2N1M0. Hierbij weten we dat er een primaire tumor is die tot tegen de spierlaag zit. Er zijn één tot twee lymfeklieren aangetast, maar gelukkig zijn er nog geen uitzaaiingen.

Lees verder

• Kanker en seksualiteit, het taboe doorbreken
• Vermoeidheid bij chemotherapie