Herpetische fijt: Virale infectie aan vinger(s) door herpes

Herpetische fijt is een infectie veroorzaakt door het herpes simplex-virus (HSV). Deze aandoening resulteert in pijnlijke zweren op de vinger(s), bekend als fijt. Naast deze pijnlijke symptomen kunnen er ook andere tekenen optreden. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar voor herpetische fijt, en de vooruitzichten zijn over het algemeen positief, hoewel terugkerende infecties mogelijk zijn. De aandoening werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur in 1909 door de arts Adamson.

• Synoniemen
• Epidemiologie van virale infecties
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Infectie met herpes simplex-virus
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Pijn aan vinger(s)
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van de aandoening
• Prognose van herpetische fijt
• Complicaties
• Preventie van verspreiding van het virus

Synoniemen

De medische term voor herpetische fijt is 'panaritium'. Een andere veelgebruikte term is 'vingerfijt'. 'Herpesfijt' wordt ook af en toe in artikelen aangetroffen. De Engelse term 'herpetic whitlow' wordt sporadisch gebruikt in de medische literatuur.

Epidemiologie van virale infecties

Epidemiologie

Herpetische fijt, veroorzaakt door het herpes simplex-virus (HSV), is een relatief zeldzame infectie van de huid en weke delen, voornamelijk voorkomend aan de vingers. Deze infectie komt vaker voor bij mensen die herhaaldelijk worden blootgesteld aan het virus door direct contact met besmette lichaamsvloeistoffen. Wereldwijd varieert de prevalentie sterk en kan het risico op infectie verschillen afhankelijk van de mate van blootstelling en de aanwezigheid van immuunonderdrukkende factoren.

Verspreiding en prevalentie

Herpetische fijt wordt wereldwijd waargenomen, maar het komt het meest voor in omgevingen met een hoge mate van direct contact, zoals gezondheidsinstellingen. Gezondheidswerkers die regelmatig in contact komen met lichaamsvloeistoffen, zoals tandartsen en verpleegkundigen, lopen een verhoogd risico. Daarnaast kan de verspreiding variëren per geografische regio en populatie, afhankelijk van de lokale prevalentie van het herpes simplex-virus.

Rol van eerdere HSV-infecties

Een eerdere infectie met het herpes simplex-virus type 1 (HSV-1) of type 2 (HSV-2) verhoogt het risico op het ontwikkelen van herpetische fijt bij herhaalde blootstelling. Mensen die drager zijn van het virus, kunnen na herinfectie of heractivatie van het virus symptomen ontwikkelen aan de vingers en hand, afhankelijk van de locatie van het virus in het lichaam.

Mechanisme

Herpetische fijt ontstaat door een directe infectie van het herpes simplex-virus in de huid en onderliggende weefsels van de vingers. Het virus infecteert de cellen door zich te binden aan specifieke receptoren op het celoppervlak en dringt vervolgens binnen, waar het de replicatie van viraal DNA in gang zet. De infectie leidt tot celdood en lokale ontsteking, wat zich manifesteert als pijnlijke blaren en zwelling.

Virusreplicatie en celbeschadiging

Zodra het herpes simplex-virus in de cellen van de huid binnendringt, start het met replicatie. Deze replicatie leidt tot beschadiging van de geïnfecteerde cellen en veroorzaakt een lokale ontstekingsreactie. Dit resulteert in de vorming van blaren die gevuld zijn met virusdeeltjes en vocht, wat de pijn en zwelling van de aangedane vinger verklaart.

Verspreiding naar omliggende weefsels

Naast de lokale infectie in de huid kan het virus ook de omliggende zenuwen en weefsels binnendringen, wat leidt tot pijn die zich verspreidt langs de zenuwbanen. Deze verspreiding verklaart de intensiteit van de pijn die vaak gepaard gaat met herpetische fijt en kan ervoor zorgen dat de symptomen zich verder uitbreiden, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Herpetische fijt komt voor bij ongeveer 2,4 tot 5,0 per 100.000 inwoners. De aandoening kan mensen van alle leeftijden treffen, maar vooral kinderen en jongvolwassenen zijn kwetsbaar. Dit komt omdat zij vaak duimzuigen of de vingers in de mond steken. Artsen en tandartsen lopen een hoger risico op besmetting met het herpes simplex-virus vanwege hun frequent contact met patiënten.

Oorzaken: Infectie met herpes simplex-virus

Hoewel fijt meestal wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, zoals Staphylococcus aureus, is herpetische fijt het resultaat van een virale infectie door het herpes simplex-virus.

Virus

Het herpes simplex-virus is verantwoordelijk voor verschillende aandoeningen, waaronder koortsblaasjes (HSV-1) en genitale herpes (HSV-2). HSV-1 is de oorzaak van ongeveer 60% van de gevallen van herpetische fijt, terwijl HSV-2 de overige gevallen veroorzaakt.

Overdracht

Herpetische fijt is zeer besmettelijk. De verspreiding van de infectie vindt plaats door direct contact met de huidzweren of blaarvorming van een geïnfecteerde persoon. Daarnaast kan een persoon zichzelf besmetten door met een geïnfecteerde vinger in contact te komen met koortslippen of genitale herpeszweren. Nagelbijten kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van herpetische fijt.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van herpetische fijt vergroten. Deze omvatten frequente blootstelling aan het herpes simplex-virus, een verzwakt immuunsysteem, en bestaande huidaandoeningen die de integriteit van de huid verminderen. Herpetische fijt wordt vooral waargenomen bij mensen met beroepsmatige blootstelling en bij mensen met een verminderde afweer.

Beroepsmatige blootstelling

Gezondheidswerkers en mensen in beroepen waar zij regelmatig blootgesteld worden aan besmette lichaamsvloeistoffen lopen een hoger risico op het oplopen van herpetische fijt. Dit geldt in het bijzonder voor tandartsen, verpleegkundigen, en medisch personeel dat werkt met patiënten die drager zijn van het herpes simplex-virus.

Verminderde immuunfunctie

Personen met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door een medische aandoening of immunosuppressieve therapie, hebben een verhoogd risico op herpetische fijt. Een verzwakt immuunsysteem kan het lichaam minder effectief beschermen tegen virale infecties, waardoor het herpes simplex-virus zich gemakkelijker kan verspreiden in het weefsel van de vinger.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van herpetische fijt. Dit zijn voornamelijk mensen die vanwege hun beroep of medische conditie een grotere kans hebben op blootstelling aan het herpes simplex-virus. Mensen in risicogroepen worden vaak preventief geïnformeerd over het gebruik van beschermende maatregelen om infectie te voorkomen.

Gezondheidswerkers

Gezondheidswerkers, waaronder artsen, verpleegkundigen, en tandartsen, behoren tot de belangrijkste risicogroepen voor herpetische fijt. Zij kunnen tijdens hun werk blootgesteld worden aan het herpes simplex-virus door direct contact met patiënten die het virus dragen, wat hun risico op infectie verhoogt.

Mensen met atopische dermatitis

Mensen met huidaandoeningen zoals atopische dermatitis lopen ook een hoger risico op herpetische fijt, omdat hun huidbarrière vaak beschadigd is, waardoor virussen gemakkelijker binnen kunnen dringen. Deze risicogroep wordt extra geadviseerd om beschermende maatregelen te nemen en contact met infectieuze stoffen zoveel mogelijk te vermijden.

Symptomen: Pijn aan vinger(s)

Pijnlijke vinger(s)

Herpetische fijt is een bindweefselontsteking die vaak begint aan de binnenkant van de vingertop, meestal de wijsvinger of duim. Andere vingers en in zeldzame gevallen zelfs de tenen kunnen ook aangetast raken. De incubatietijd bedraagt meestal twee tot twintig dagen. De aanvankelijke symptomen omvatten branderigheid of tinteling, gevolgd door pijn, zwelling en roodheid (ontstoken vinger). Er ontstaan kleine, witte blaren gevuld met vloeistof of pus. Na verloop van tijd barsten deze blaren en vormen korsten. Zodra de korsten zijn genezen, kan de infectie in een slapende toestand verkeren.

Andere symptomen

Aanvullende symptomen kunnen optreden, waaronder:

• gezwollen lymfeklieren in de oksels of elleboog
• koorts
• rode vlekken rond of langs de fijt

Alarmsymptomen

Herpetische fijt kan zich presenteren met verschillende symptomen die wijzen op een ernstige infectie. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan deze alarmsymptomen, aangezien tijdige medische interventie noodzakelijk kan zijn om complicaties te voorkomen en om de infectie onder controle te houden.

Intense pijn en zwelling

Een van de meest voorkomende alarmsymptomen is een plotselinge, intense pijn en zwelling aan de vinger, vaak vergezeld van roodheid en warmte. Deze symptomen wijzen op een actieve infectie die mogelijk verergert en medische controle vereist om verdere verspreiding te voorkomen.

Vorming van pijnlijke blaren

Blaren gevuld met helder of geelachtig vocht zijn kenmerkend voor herpetische fijt en kunnen wijzen op een actieve virale infectie. Als deze blaren pijn doen en het omliggende weefsel ontstoken is, is het belangrijk om snel medisch advies in te winnen.

Koorts en malaise

Systemische symptomen zoals koorts, algehele malaise, en vermoeidheid kunnen optreden bij ernstige gevallen van herpetische fijt en wijzen vaak op een meer uitgebreide infectie. Deze alarmsymptomen kunnen erop wijzen dat het virus zich verder verspreidt in het lichaam en vereisen vaak onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van herpetische fijt wordt meestal klinisch gesteld op basis van de karakteristieke presentatie van de getroffen vinger(s). Een bloedonderzoek en cultuur van de blaren kunnen helpen om de diagnose te bevestigen. Paronychia (ontsteking van de nagelwal) en cellulitis (huidinfectie met roodheid en zwelling) zijn differentiële diagnoses, aangezien hun symptomen vergelijkbaar kunnen zijn met die van herpetische fijt.

Behandeling van de aandoening

Antivirale geneesmiddelen zijn effectief voor de behandeling van herpetische fijt. Deze medicijnen verminderen de symptomen van de infectie en kunnen helpen bij het voorkomen van verspreiding naar andere lichaamsdelen. De behandeling moet idealiter binnen de eerste 48 uur na het begin van de symptomen worden gestart. Antivirale middelen kunnen oraal (via de mond) of topisch (op de huid) worden toegediend. Hoewel de meeste patiënten zonder medicatie herstellen, kan het herstel zonder antivirale middelen langer duren, vaak enkele weken in plaats van dagen. Pijn kan verlicht worden met vrij verkrijgbare medicijnen zoals ibuprofen of paracetamol. Als er een secundaire bacteriële infectie optreedt, zijn antibiotica nodig. In zeldzame gevallen van ernstige, terugkerende infecties kan dagelijkse suppressieve medicatie vereist zijn. Antivirale middelen behandelen de symptomen en voorkomen de verspreiding, maar voorkomen geen toekomstige uitbraken, omdat ze de onderliggende infectie niet volledig elimineren.

Prognose van herpetische fijt

Het herpes simplex-virus kan lange tijd inactief blijven, zonder symptomen te veroorzaken. Sommige patiënten ervaren nooit een terugkeer van de fijt, terwijl anderen mogelijk last hebben van terugkerende infecties.

Complicaties

Herpetische fijt kan terugkeren, vaak op dezelfde plaats als de oorspronkelijke infectie, hoewel de symptomen dan meestal minder ernstig zijn. Risicofactoren voor een terugkeer zijn onder andere:

• chirurgische ingrepen
• fysiek, mentaal of emotioneel trauma
• hormonale onbalans
• langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen
• koorts of terugkerende ziekten
• overmatige stress

Onbehandelde herpetische fijt kan in zeldzame gevallen leiden tot superinfecties of ernstigere aandoeningen, zoals herpes encefalitis (ontsteking van de hersenen door herpes).

Preventie van verspreiding van het virus

Preventieve maatregelen kunnen helpen bij het voorkomen van de verspreiding van herpetische fijt:

Bescherming bij contactlensdragers
Contactlensdragers moeten een bril dragen om te voorkomen dat de infectie zich naar de ogen verspreidt (ooginfectie).

Bedekken van de fijt

Het is raadzaam om de fijt lichtjes te bedekken met een verband om verspreiding van het virus te voorkomen. Het is ook belangrijk om te voorkomen dat de blaren worden opengekrabt, aangezien dit kan leiden tot secundaire infecties of verdere verspreiding van het virus.

Hygiëne

Goede hygiëne is cruciaal. Handen moeten grondig gewassen worden na contact met de fijt. Het delen van handdoeken en andere persoonlijke voorwerpen moet vermeden worden.

Voorzorgsmaatregelen voor zorgverleners

Zorgverleners dienen bewust te zijn van herpetische fijt en passende voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals het dragen van handschoenen, om de verspreiding van de infectie te voorkomen.

Lees verder

• Herpes simplex-infecties: Types, verspreiding en symptomen