Larsen-syndroom: Symptomen aan gezicht, luchtwegen en skelet

Het Larsen-syndroom is een zeldzame, erfelijke skeletaandoening met zeer variabele symptomen. Meestal hebben de patiënten afwijkingen aan het skelet, het gezicht en de luchtwegen, al komen soms nog meerdere klachten voor. De behandeling is ondersteunend gericht waarbij diverse artsen en specialisten samenwerken. Bij het Larsen-syndroom zijn de vooruitzichten tot slot zeer goed; de levensverwachting is namelijk normaal al is een nauwkeurige medische opvolging noodzakelijk. Het Larsen-syndroom werd eerst in de medische literatuur beschreven door Dr. Loren J. Larsen in 1950.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met Larsen-syndroom
• Regelmatige controles van het skelet en gewrichten
• Ademhalings- en luchtwegtherapie
• Chirurgische correcties voor lichamelijke afwijkingen
• Misvattingen rond Larsen-syndroom
• Larsen-syndroom treft alleen de gewrichten
• Larsen-syndroom veroorzaakt geen pijn
• Mensen met Larsen-syndroom kunnen niet lopen
• De aandoening heeft geen invloed op de ademhaling
• Een operatie kan Larsen-syndroom genezen
• Larsen-syndroom heeft geen impact op de levenskwaliteit

Epidemiologie

Het Larsen-syndroom is aanwezig bij ongeveer 1 op 100.000 pasgeborenen. Mannen en vrouwen zijn even vaak getroffen door de skeletaandoening. Omdat het voor artsen erg moeilijk is om de ziekte te diagnosticeren, is het werkelijk aantal patiënten mogelijk hoger. De skeletaandoening is beschreven bij verschillende grote families op Réunion in de Indische Oceaan voor de oostkust van Afrika.

Oorzaken

Genetische mutatie

Mutaties (wijzigingen) in het FLNB-gen leiden tot het Larsen-syndroom. Dit gen is nodig om filamine B, een soort eiwit, aan te maken. Het eiwit is een bouwsteen voor de vorming van het cytoskelet, een soort structuur waarmee cellen in staat zijn om te bewegen en van vorm te wijzigen. Filamine B is vooral belangrijk in de ontwikkeling van het skelet voor de geboorte. Bij mutaties in het FLNB-gen ontstaat een abnormaal werkend eiwit. Dit eiwit veroorzaakt problemen met de kraakbeencellen en de botvorming, waardoor tekenen van het Larsen-syndroom tot stand komen.

Erfelijkheid

Het Larsen-syndroom kent voornamelijk een autosomaal dominant overervingspatroon, waardoor één kopie van het gewijzigde gen al voldoende is om de symptomenreeks van de botaandoening tot uiting te laten komen. Soms ontstaat de ziekte spontaan, waardoor geen voorgeschiedenis van het syndroom aanwezig. Zeer sporadisch zijn twee gewijzigde kopieën van het gen nodig om de ziekte te veroorzaken (recessieve overervingswijze).

Risicofactoren

De risicofactoren voor het Larsen-syndroom zijn voornamelijk genetisch van aard. Personen met een familiaire geschiedenis van het syndroom hebben een verhoogd risico om het syndroom door te geven aan hun kinderen. Spontane mutaties in het FLNB-gen kunnen ook optreden zonder familiegeschiedenis van de aandoening.

Symptomen

De klachten geassocieerd met het Larsen-syndroom lopen sterk uiteen, ook binnen dezelfde familie. Milde tot ernstige afwijkingen aan het gezicht, de luchtwegen en het skelet zijn kenmerkend. Deze afwijkingen, die niet allemaal aanwezig hoeven te zijn, komen al bij de geboorte tot stand.

Gezicht

Naast de skeletafwijkingen presenteert een patiënt zich met afwijkende gelaatstrekken, zoals een abnormaal groot en breed voorhoofd, een afvlakking van de neusbrug en van het midden van het gezicht (hypoplasie) en wijd uit elkaar staande ogen (oculair hypertelorisme). Sommige patiënten hebben een gespleten gehemelte (schisis). Ook ontstaat soms gehoorverlies als gevolg van afwijkingen in de kleine gehoorbeentjes (kleine botten in de oren).

Luchtwegen

De luchtwegen zijn soms ook verzwakt (tracheomalacie) waardoor ademhalingsproblemen ontstaan. Een soms gestopte ademhaling (apneu) en frequente luchtweginfecties zijn enkele gevolgen van de verzwakte luchtwegen.

Skelet

De meeste patiënten komen ter wereld met klompvoetjes en dislocaties (ontwrichtingen) van de heupen, de knieën en de ellebogen. Op de röntgenfoto zijn tevens meestal kleine bijkomende botten te zien in de polsen en enkels. De vingertoppen (vooral van de duim) zijn verder stomp en vierkantig, maar ook andere vingerafwijkingen zijn mogelijk. Voorts zijn de gewrichten bij patiënten met het syndroom erg zwak of los (hypermobiliteit) waardoor ze meer beweeglijk zijn. Een kort gestalte is eveneens kenmerkend. Andere skeletafwijkingen omvatten scoliose (abnormale zijdelingse kromming van de wervelkolom) en kyfose (abnormale achterwaartse kromming van de wervelkolom).

Andere symptomen

Bijkomende mogelijke symptomen omvatten leermoeilijkheden, een ontwikkelingsachterstand en hartafwijkingen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij het Larsen-syndroom kunnen onder andere ernstige ademhalingsproblemen, een ernstige misvorming van het skelet of het gezicht, en ernstige beperkingen in de mobiliteit omvatten. Bij het optreden van dergelijke symptomen moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen om complicaties te voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De diagnose van het Larsen-syndroom gebeurt aan de hand van een aantal onderzoeken. Eerst volgt een klinisch onderzoek op basis van de aanwezige symptomen en de medische geschiedenis van de patiënt. De arts gebruikt tevens radiografie (röntgenfoto’s), een CT-scan en/of een MRI-scan om de ernst van de skeletafwijkingen in beeld te brengen. Moleculaire genetische testen bevestigen vervolgens de aanwezigheid van de FLNB-genmutatie.

Differentiële diagnose

Volgende ziekten bevatten een symptomenreeks die sterk doet denken aan het Larsen-syndroom:

• atelosteogenese type I (AOI)
• Boomerang-dysplasie (ziekte met symptomen aan gezicht, skelet en organen)
• het Ehlers-Danlos syndroom (ziekte met symptomen aan huid en gewrichten)
• het spondylocarpotarsaal syndroom (SCT)

Behandeling

Ondersteunende behandeling

Bij de behandeling van het ongeneeslijke Larsen-syndroom kijkt de arts naar de aanwezige klachten en zet hij hiervoor een ondersteunende, symptomatische behandeling in. Hierbij werken kinderartsen, chirurgen, longartsen (ademhalingsproblemen), craniofaciale specialisten (schedel- en gezichtsafwijkingen), audiologen (gehoorproblemen) en genetici samen. Corrigerende orthopedische hulpmiddelen en/of chirurgie zijn nodig voor het verhelpen van de skeletafwijkingen en misvormingen. Daarnaast is langdurige fysiotherapie nuttig voor het verstevigen van de gewrichten. Ook logopedie is vaak nodig bij een gespleten gehemelte. Patiënten met ademhalingsproblemen krijgen ondersteunende ademhaling, speciale voeding en fysiotherapie.

Prognose

Patiënten met het Larsen-syndroom hebben een normale intelligentie. De meeste patiënten hebben goede vooruitzichten en overleven de volwassenheid. Wel moeten ze medisch nauwkeurig opgevolgd worden. Soms ervaren patiënten met het Larsen-syndroom pijnlijke of ontwrichte gewrichten waarvoor heup- of knievervangende chirurgie nodig is in de vroege volwassenheid. De meeste patiënten met dit syndroom zijn in staat om na chirurgie te lopen zonder hulpmiddelen. Sporadisch is de prognose minder gunstig. Wanneer de patiënt namelijk lijdt aan ernstige ademhalingsproblemen of compressie van het ruggenmerg en instabiliteit, komt hij zeer sporadisch te overlijden.

Complicaties

Mogelijke complicaties van het Larsen-syndroom kunnen onder andere ernstige gewrichtsproblemen, chronische pijn, ademhalingsproblemen, en mogelijke infecties omvatten. Het risico op complicaties kan aanzienlijk variëren, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de mate van medische interventie.

Preventie

Er is geen bekende manier om het Larsen-syndroom te voorkomen. Genetische expertise voor toekomstige ouders kan echter nuttig zijn bij een familiegeschiedenis van het syndroom. Tijdens de zwangerschap kan prenatale screening uitgevoerd worden om de aanwezigheid van genetische mutaties aan te tonen.

Praktische tips voor het omgaan met Larsen-syndroom

Larsen-syndroom is een genetische aandoening die leidt tot afwijkingen aan het gezicht, luchtwegen en skelet. Het is belangrijk om regelmatig medische controles te ondergaan om complicaties vroegtijdig te detecteren.

Regelmatige controles van het skelet en gewrichten

Aangezien het syndroom skeletaandoeningen veroorzaakt, is het essentieel om je gewrichten regelmatig te laten controleren door een arts. Dit helpt om schade aan de gewrichten en botten tijdig aan te pakken.

Ademhalings- en luchtwegtherapie

Omdat luchtwegproblemen vaak voorkomen, is het belangrijk om behandelingen en therapieën te volgen die helpen bij het verbeteren van de ademhaling. Dit kan bijvoorbeeld fysiotherapie voor de longen omvatten.

Chirurgische correcties voor lichamelijke afwijkingen

In sommige gevallen kunnen chirurgische ingrepen nodig zijn om de afwijkingen aan het skelet of gezicht te corrigeren. Bespreek met een specialist wat de beste opties zijn voor jouw situatie.

Misvattingen rond Larsen-syndroom

Larsen-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die gekenmerkt wordt door gewrichtslaxiteit, afwijkingen in het skelet en andere mogelijke lichamelijke complicaties. Hoewel de symptomen en ernst per patiënt variëren, bestaan er veel misverstanden over deze aandoening. Het is belangrijk om correcte informatie te verspreiden om patiënten en hun omgeving beter te ondersteunen.

Larsen-syndroom treft alleen de gewrichten

Hoewel overmatige gewrichtslaxiteit een kenmerkend symptoom is, heeft Larsen-syndroom ook invloed op andere delen van het lichaam. Patiënten kunnen afwijkingen hebben aan het skelet, zoals misvormde wervels, een gespleten gehemelte en afwijkingen aan de ledematen. Daarnaast kunnen er ook hart- en ademhalingsproblemen optreden.

Larsen-syndroom veroorzaakt geen pijn

Veel patiënten ervaren chronische pijn door de instabiliteit van de gewrichten en bijkomende skeletafwijkingen. Deze pijn kan verergeren door artrose, spierzwakte of een verkeerde houding. Fysiotherapie en aangepaste hulpmiddelen kunnen helpen om de pijnklachten te verminderen en de mobiliteit te verbeteren.

Mensen met Larsen-syndroom kunnen niet lopen

Hoewel sommige patiënten ernstige afwijkingen aan de benen en voeten hebben, betekent dit niet dat iedereen met Larsen-syndroom rolstoelgebonden is. Veel patiënten kunnen lopen, al dan niet met hulpmiddelen zoals spalken of orthopedische schoenen. Chirurgische ingrepen kunnen soms helpen om de mobiliteit te verbeteren.

De aandoening heeft geen invloed op de ademhaling

Afwijkingen in de borstkasstructuur en de stand van het strottenhoofd kunnen ademhalingsproblemen veroorzaken bij patiënten met Larsen-syndroom. In sommige gevallen is medische ondersteuning nodig, vooral bij jonge kinderen. Regelmatige controle is belangrijk om complicaties vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Een operatie kan Larsen-syndroom genezen

Larsen-syndroom is een genetische aandoening die niet genezen kan worden met een operatie. Chirurgische ingrepen kunnen wel helpen om gewrichtsproblemen, misvormingen of ademhalingscomplicaties te corrigeren. Naast operaties spelen fysiotherapie en orthopedische hulpmiddelen een belangrijke rol bij de behandeling en ondersteuning van patiënten.

Larsen-syndroom heeft geen impact op de levenskwaliteit

De mate waarin Larsen-syndroom invloed heeft op het dagelijks leven, verschilt per patiënt. Sommigen ervaren milde symptomen en kunnen een relatief normaal leven leiden, terwijl anderen aanzienlijke beperkingen ondervinden. Problemen zoals vermoeidheid, mobiliteitsbeperkingen en bijkomende gezondheidsproblemen kunnen de levenskwaliteit beïnvloeden. Met de juiste medische begeleiding en ondersteuning kunnen veel patiënten echter een zo optimaal mogelijke levenskwaliteit behouden.