Hypermobiliteitssyndroom: Erg soepele gewrichten met pijn

Het hypermobiliteitssyndroom (HMS, hyperlaxiteit) verwijst naar een bovenmatige (passieve) bewegingsmogelijkheid van de banden (ligamenten) en pezen van de gewrichten. Hypermobiele gewrichten reiken bijgevolg probleemloos verder dan het normale bereik waardoor overbelasting en uit de kom schieten van de gewrichten enkele mogelijke gevolgen zijn. Spierpijn, gewrichtspijn, vermoeidheid en problemen met het bewegingsapparaat zijn mogelijke klachten die hiermee gepaard gaan. De behandeling van de ziekte verloopt ondersteunend met medicatie en fysiotherapie, al is soms professionele medische hulp nodig. Patiënten met dit syndroom krijgen in de volwassenheid sneller te maken met artrose, al zijn ook nog andere complicaties mogelijk bij de erg beweeglijke gewrichten.

• Epidemiologie symptoom
• Oorzaken hypermobiliteitssyndroom
• Aandoeningen en syndromen met hypermobiliteit
• Symptomen: Pijn aan gewrichten & spieren en vermoeidheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hypermobiele gewrichten
• Prognose van erg soepele gewrichten
• Complicaties van hypermobiele gewrichten

Epidemiologie symptoom

Vooral jonge mensen zijn getroffen door hypermobiliteit. Vrouwen hebben vaker dan mannen een hypermobiel gewricht. Hypermobiliteit komt verder vaker tot stand bij personen van Aziatische afkomst.

Oorzaken hypermobiliteitssyndroom

Naar schatting vijf tot tien procent van de kinderen zijn hypermobiel, hetgeen gekend is als ‘goedaardig hypermobiliteitssyndroom’. De gewrichten van kinderen zijn immers meestal beweeglijker dan van volwassenen. Een deel van deze kinderen ontwikkelt echter in de vroege kindertijd verschillende klachten van het bewegingsapparaat doordat ze hun gewrichten probleemloos en zonder veel kracht verder dan normaal kunnen buigen en strekken. De ligamenten (weefselbanden die gewrichten samenhouden en zorgen dat deze zich niet verplaatsen of uit de kom schieten) zijn bij de getroffen kinderen zwak of los waardoor het gewricht niet op de plaats blijft. Het is niet goed geweten waarom dit juist ontstaat maar vermoedelijk is dit symptoom wel veroorzaakt door een erfelijke aanleg. Soms staan wel enkele aandoeningen en syndromen in verband met hyperlaxiteit.

Aandoeningen en syndromen met hypermobiliteit

Zeldzame medische aandoeningen die geassocieerd zijn met hypermobiele gewrichten zijn onder meer:

• cleidocraniale dysostose (abnormale ontwikkeling van botten in de schedel en het sleutelbeen)
• het Cat Eye-syndroom (symptomen aan ogen, gezicht, skelet en nieren)
• het Down-syndroom (genetische aandoening waarbij een patiënt 47 chromosomen heeft in plaats van de gebruikelijke 46)
• het Ehlers-Danlos syndroom (groep geërfde aandoeningen met symptomen aan huid en gewrichten)
• het Larsen-syndroom (symptomen aan gezicht, luchtwegen en skelet)
• het Marfan-syndroom (symptomen aan gezicht, hart (verwijding aorta), huid, longen, ogen en skelet)
• het Morquio syndroom (aandoening met afwijkingen aan gezicht en skelet door een ontbrekende stof om lange ketens suikermoleculen af te breken)
• het Stickler-syndroom (bindweefselaandoening met symptomen aan gezicht, gewrichten en spieren, ogen en oren)

Symptomen: Pijn aan gewrichten & spieren en vermoeidheid

Algemeen

De gewrichten die meestal aangetast zijn door het hypermobiliteitssyndroom, zijn de ellebogen, polsen, vingers en knieën. Een aantal patiënten ervaart geen symptomen door de te soepele gewrichten, maar bij andere patiënten ontstaan vooral problemen met het bewegingsapparaat. De patiënt heeft erg beweeglijke gewrichten en is hierdoor bijvoorbeeld in staat om probleemloos een afwijkende stand van een gewricht te creëren, zoals het buigen van de duim naar achteren. Tijdens het overrekken en buigen van een gewricht ontstaan soms krakende geluiden (gewrichtsgeluiden); zo zijn nekcrepitaties bijvoorbeeld mogelijk.

Klachten

Enkele voorbeelden van klachten die gepaard gaan met hypermobiliteit omvatten laat leren lopen, platvoeten of nachtelijke beenpijn. Deze klachten zijn wellicht het gevolg van hypermobiele enkels en knieën waarbij terugkerende verstuikingen en verrekkingen optreden tijdens een lichamelijke inspanning of tijdens het sporten. Voorts hebben patiënten met hypermobiele gewrichten dagelijks gewrichtspijn, spierpijn en vermoeidheid door overbelasting van de spieren. De aangetaste gewrichten zwellen soms op wanneer hierin een vochtophoping (effusie) aanwezig is. Wanneer bij het bekkengebied soepele gewrichten aanwezig zijn, leidt dit tot klachten die lijken op bekkeninstabiliteit. Opstartpijn, pijn bij het stuitje en lage rugpijn zijn hiervan de kenmerken.

Andere symptomen

Bij getroffen adolescenten ontstaat vaak (lage) rugpijn. Treden wijzigingen op in de gewrichten van de wervelkolom, dan is ook nekpijn een mogelijk symptoom. Deze klachten zijn vaak toe te wijzen aan scoliose (zijwaartse kromming van de wervelkolom).

Diagnose en onderzoeken

Hypermobiele gewrichten komen vaak voor in combinatie van andere symptomen in het kader van een syndroom of ziekte. De arts bevraagt de patiënt over de familiegeschiedenis en de medische geschiedenisvan de patiënt. Daarnaast wil hij weten wanneer de symptomen gestart zijn, alsook of deze verergerd of meer merkbaar zijn. De patiënt geeft bovendien informatie over de aanwezigheid van andere symptomen (zwelling, roodheid, …) alsook of hij hierdoor een gewijzigd bewegingsbereik heeft. Daarna onderzoekt de arts de patiënt, waarbij hij vooral de spieren en botten grondig inspecteert. Hij bemerkt zo de aanwezigheid van hypermobiliteit.

Behandeling van hypermobiele gewrichten

De behandeling van het hypermobiliteitssyndroom verloopt vooral ondersteunend omdat een genezing niet mogelijk is.

Zelfzorg
De meeste patiënten moeten leren om zware inspanningen of andere lichamelijke activiteiten te doseren. Sporten waarbij de spieren zwaar belast worden, zoals atletiek, springen, hardlopen enzovoort zijn afgeraden omdat de spieren hierbij oververmoeid geraken. Rustigere activiteiten zoals muziek spelen, balletdansen en turnen behoren wel tot de mogelijkheden, al moet de patiënt ook hierbij opletten voor overbelasting. Fysiotherapie is verder inzetbaar omdat de patiënt zo met oefeningen de spierkracht en stabiliteit verbetert. Orthopedische hulpmiddelen, spalken en braces zijn wel voorhanden zodat het gewricht zich niet te veel overstrekt. Bij knieklachten zijn tot slot speciale voetzolen aanbevolen.

Professionele medische zorg

De arts voert eveneens een ondersteunende behandeling uit met medicijnen om de pijn te verlichten of om de ontsteking te doen minderen. Schiet een gewricht toch uit de kom of ontstaat een afwijkende stand van een gewricht, dan is vaak een ziekenhuisbezoek nodig om het gewricht weer op de juiste plaats te zetten (reponeren). Soms ontstaan structurele afwijkingen als gevolg van de gewrichtsschade waarvoor mogelijk een operatie nodig is.

Prognose van erg soepele gewrichten

Meestal is de prognose voor patiënten met erg soepele gewrichten goed. De pijn die optreedt is soms acuut (kortdurend) maar kent soms wel een chronisch verloop.

Complicaties van hypermobiele gewrichten

Kinderen met deze ziekte hebben meer kans op een onvolkomen ontwrichting waarbij de gewrichtskop de kom slechts gedeeltelijk heeft verlaten (subluxatie). Het uit de kom schieten (ontwrichting) gebeurt vaak bij een schouder maar ook bij een knie of een vingerkootje. Dit resulteert in een afwijkende stand (dislocatie) en erg veel pijn. Na verloop van tijd ontwikkelen een aantal kinderen artritis (gewrichtsontsteking). Patiënten met deze ziekte lopen tot slot in de volwassenheid een hoger risico op het ontwikkelen van artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen).