Hypermobiliteitssyndroom: Erg soepele gewrichten met pijn

Het hypermobiliteitssyndroom (HMS), ook wel hyperlaxiteit genoemd, verwijst naar een bovenmatige bewegingsmogelijkheid van de banden (ligamenten) en pezen rond de gewrichten. Bij hypermobiele gewrichten kunnen deze verder bewegen dan normaal, wat kan leiden tot overbelasting en dislocaties. Symptomen zoals spierpijn, gewrichtspijn, vermoeidheid en andere problemen met het bewegingsapparaat komen veel voor. De behandeling is voornamelijk ondersteunend en omvat medicatie en fysiotherapie, maar soms is ook gespecialiseerde medische hulp noodzakelijk. Personen met HMS hebben in de volwassenheid een verhoogd risico op artrose en andere complicaties door de overmatige beweeglijkheid van hun gewrichten.

• Epidemiologie van hypermobiliteit
• Oorzaken van het hypermobiliteitssyndroom
• Aandoeningen en syndromen geassocieerd met hypermobiliteit
• Symptomen: Pijn aan gewrichten en spieren en vermoeidheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hypermobiele gewrichten
• Prognose van erg soepele gewrichten
• Complicaties van hypermobiele gewrichten
• Preventie van hypermobiliteitssyndroom

Epidemiologie van hypermobiliteit

Hypermobiliteit komt vooral voor bij jonge mensen. Vrouwen hebben vaker hypermobiele gewrichten dan mannen. Ook blijkt dat hypermobiliteit vaker voorkomt bij personen van Aziatische afkomst.

Oorzaken van het hypermobiliteitssyndroom

Ongeveer vijf tot tien procent van de kinderen vertoont hypermobiliteit, wat bekend staat als ‘goedaardig hypermobiliteitssyndroom’. De gewrichten van kinderen zijn van nature vaak beweeglijker dan die van volwassenen. Een deel van deze kinderen kan echter in de vroege kindertijd klachten ontwikkelen door de extreme beweeglijkheid van hun gewrichten. De ligamenten, die de gewrichten op hun plaats houden, zijn vaak zwakker of losser bij deze kinderen, wat kan leiden tot instabiliteit. De exacte oorzaak is niet volledig bekend, maar het lijkt vaak erfelijk te zijn. Bovendien zijn er enkele aandoeningen en syndromen die met hyperlaxiteit geassocieerd worden.

Aandoeningen en syndromen geassocieerd met hypermobiliteit

Zeldzame medische aandoeningen die vaak gepaard gaan met hypermobiele gewrichten zijn onder andere:

• Cleidocraniale dysostose (abnormale ontwikkeling van botten in de schedel en het sleutelbeen)
• Cat Eye-syndroom (symptomen aan de ogen, het gezicht, skelet en nieren)
• Down-syndroom (genetische aandoening met een extra chromosoom, wat leidt tot een totaal van 47 chromosomen in plaats van de gebruikelijke 46)
• Ehlers-Danlos syndroom (groep erfelijke aandoeningen die de huid en gewrichten aantasten)
• Larsen-syndroom (symptomen aan gezicht, luchtwegen en skelet)
• Marfan-syndroom (symptomen aan gezicht, hart, huid, longen, ogen en skelet)
• Morquio syndroom (aandoening met afwijkingen aan gezicht en skelet door een tekort aan een enzym dat lange ketens suikermoleculen afbreekt)
• Stickler-syndroom (bindweefselaandoening met symptomen aan gezicht, gewrichten, spieren, ogen en oren)

Symptomen: Pijn aan gewrichten en spieren en vermoeidheid

Algemeen

De gewrichten die vaak aangetast worden door het hypermobiliteitssyndroom zijn de ellebogen, polsen, vingers en knieën. Niet alle patiënten ervaren symptomen, maar bij sommigen kunnen problemen met het bewegingsapparaat ontstaan. Personen met hypermobiele gewrichten kunnen bijvoorbeeld een afwijkende stand van een gewricht creëren, zoals het buigen van de duim naar achteren. Tijdens het bewegen kunnen soms krakende geluiden optreden (gewrichtsgeluiden), zoals nekcrepitaties.

Klachten

Klachten die vaak geassocieerd worden met hypermobiliteit zijn onder andere laat leren lopen, platvoeten en nachtelijke beenpijn. Deze klachten kunnen ontstaan door hypermobiele enkels en knieën, wat kan leiden tot frequente verstuikingen en verrekkingen tijdens fysieke activiteiten of sport. Patiënten ervaren vaak gewrichtspijn, spierpijn en vermoeidheid door overbelasting van de spieren. Opgezette gewrichten kunnen optreden door vochtophoping (effusie). Bij een soepele bekkengebied kunnen klachten ontstaan die lijken op bekkeninstabiliteit, zoals opstartpijn, pijn bij het stuitje en lage rugpijn.

Andere symptomen

Bij adolescenten kunnen ook (lage) rugpijn en nekpijn voorkomen. Deze klachten kunnen gerelateerd zijn aan scoliose (zijwaartse kromming van de wervelkolom).

Diagnose en onderzoeken

Hypermobiele gewrichten komen vaak voor in combinatie met andere symptomen die passen bij een syndroom of ziekte. De arts stelt vragen over de familiegeschiedenis en medische geschiedenis van de patiënt. Het is belangrijk om te weten wanneer de symptomen begonnen zijn, hoe ze zich ontwikkelen en of er andere symptomen aanwezig zijn, zoals zwelling of roodheid. De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit om de mate van hypermobiliteit te beoordelen.

Behandeling van hypermobiele gewrichten

De behandeling van het hypermobiliteitssyndroom is voornamelijk ondersteunend, omdat er geen genezing mogelijk is.

Zelfzorg
Patiënten moeten leren om zware inspanningen en andere lichamelijke activiteiten te doseren. Sporten die zware belasting van de spieren vereisen, zoals atletiek, springen en hardlopen, worden afgeraden omdat deze overbelasting en spiervermoeidheid kunnen veroorzaken. Rustigere activiteiten, zoals muziek spelen, balletdansen en turnen, zijn wel mogelijk, mits overbelasting wordt vermeden. Fysiotherapie kan nuttig zijn om spierkracht en stabiliteit te verbeteren. Orthopedische hulpmiddelen, spalken en braces kunnen helpen om overmatige overstrekking van de gewrichten te voorkomen. Bij knieklachten kunnen speciale voetzolen worden aanbevolen.

Professionele medische zorg

De arts kan ondersteunende behandeling aanbieden met medicijnen om pijn te verlichten en ontsteking te verminderen. Bij gewrichtsdislocaties of afwijkende gewrichtsstanden kan een ziekenhuisbezoek nodig zijn om het gewricht te reponeren (terug op zijn plaats zetten). In sommige gevallen kunnen structurele afwijkingen door gewrichtsschade een operatie vereisen.

Prognose van erg soepele gewrichten

De prognose voor patiënten met hypermobiele gewrichten is doorgaans goed. De pijn kan acuut (kortdurend) zijn, maar soms ook chronisch worden.

Complicaties van hypermobiele gewrichten

Kinderen met hypermobiliteit hebben een verhoogd risico op onvolledige ontwrichtingen (subluxaties), waarbij de gewrichtskop slechts gedeeltelijk uit de kom raakt. Dit komt vaak voor bij schouders, knieën en vingerkootjes, wat leidt tot afwijkende standen (dislocaties) en aanzienlijke pijn. Na verloop van tijd kunnen sommige kinderen artritis (gewrichtsontsteking) ontwikkelen. Volwassenen met deze aandoening hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen).

Preventie van hypermobiliteitssyndroom

Hoewel hypermobiliteit vaak een aangeboren kenmerk is, kunnen bepaalde preventieve maatregelen helpen om de symptomen te beheersen en verdere complicaties te voorkomen:

• Vermijd overbelasting: Het vermijden van activiteiten die de gewrichten overmatig belasten kan helpen om verdere schade en pijn te voorkomen. Dit omvat het vermijden van intensieve sporten en repetitieve bewegingen die de gewrichten zwaar belasten.
• Gebruik van ondersteunende hulpmiddelen: Het dragen van braces, orthopedische schoenen of andere ondersteunende hulpmiddelen kan de gewrichten stabiliseren en het risico op letsel verminderen.
• Regelmatige fysiotherapie: Regelmatige fysiotherapie kan helpen om de spierkracht en stabiliteit rondom de gewrichten te verbeteren, wat kan bijdragen aan een betere controle en minder pijn.
• Educatie en bewustwording: Het leren over de aard van hypermobiliteit en het ontwikkelen van strategieën om overbelasting te voorkomen kan nuttig zijn. Dit kan ook helpen om onnodige letsels en complicaties te voorkomen.
• Gezonde levensstijl: Het handhaven van een gezonde levensstijl door middel van een uitgebalanceerd dieet en regelmatige, niet-belastende lichaamsbeweging kan bijdragen aan een algehele goede gezondheid van het bewegingsapparaat en de gewrichten.