Verlegen blaas (paruresis): Vorm van sociale fobie (angst)

Patiënten met een verlegen blaas ervaren een sociale fobie waarbij het urineren in situaties zoals openbare toiletten of in de nabijheid van anderen problematisch is. Terwijl plassen thuis meestal geen probleem vormt, kan dit buitenshuis vaak moeilijk of onmogelijk zijn. Deze vervelende psychologische aandoening kan leiden tot diverse mentale en fysieke problemen. Het vinden van een arts is vaak een uitdaging, maar het is cruciaal om fysieke oorzaken uit te sluiten. De behandeling van deze angststoornis omvat meestal gedragstherapie, ontspanningstechnieken en afleiding. De prognose is variabel, maar de klachten verminderen vaak na verloop van tijd.

• Synoniemen van een verlegen blaas
• Epidemiologie van paruresis
• Oorzaken van angst bij het urineren
• Symptomen: Angst om te urineren in openbare toiletten
• Verschillende manieren van omgaan
• Geleidelijk optreden
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van plasangst
• Prognose van sociale fobie door paruresis
• Tips voor een verlegen blaas
• Adem inhouden
• Afleiding zoeken
• Blootstellingstherapie
• Kraan aanzetten
• Ontspanningstechnieken
• Steun van een vriend

Synoniemen van een verlegen blaas

Een verlegen blaas kent verschillende benamingen, waaronder:

• Badkamerfobie
• Het verlegen-blaassyndroom
• Paruresis
• Plasangst
• Plasfobie
• Psychogene urineretentie (het niet of niet volledig kunnen ledigen van de blaas door psychische oorzaken)
• Schuwe blaas
• Vermijdende paruresis

Epidemiologie van paruresis

Paruresis kan op elke leeftijd optreden, maar wordt vaak voor het eerst ontdekt tijdens de tienerjaren. Het is een van de meest voorkomende vormen van sociale fobie of angststoornis. Studies suggereren dat ongeveer 7 tot 20% van de volwassenen in meer of mindere mate last heeft van paruresis.

Oorzaken van angst bij het urineren

Paruresis is een plasprobleem met psychologische oorsprong, waarbij de patiënt niet kan urineren vanwege angst en nervositeit in bepaalde situaties. Dit gebeurt vaak in openbare toiletten waar weinig privacy is, of op plaatsen waar patiënten vrezen dat anderen hen zullen horen of zien. De angst kan worden versterkt door negatieve ervaringen uit het verleden, zoals een moeizame potjestraining of sterke kritiek op plastrainingen op school. Tijdens angstige momenten komt er een verhoogde hoeveelheid adrenaline vrij in het lichaam, wat leidt tot het ‘bevriezen’ van de spieren die de blaas moeten ledigen. Naast paruresis bestaat er ook ‘parcopresis’, waarbij patiënten het moeilijk vinden om in openbare toiletten stoelgang te maken in de nabijheid van anderen. Deze vorm van sociale fobie vertoont veel overeenkomsten met paruresis.

Symptomen: Angst om te urineren in openbare toiletten

Verschillende manieren van omgaan

Patiënten met paruresis kunnen op verschillende manieren omgaan met hun aandoening. Sommigen kunnen nog wel urineren als er een gesloten deur aanwezig is, terwijl anderen zich zelfs dan nog te angstig voelen om te plassen omdat ze bang zijn dat anderen hen zullen horen of zien. Bij de meeste patiënten is het moeilijk of onmogelijk om te urineren als er vreemden in de nabijheid zijn. Wanneer patiënten met paruresis proberen te plassen, kunnen ze zich zo onder druk gezet voelen dat ze snel plassen, wat kan resulteren in een beperkte hoeveelheid urine.

Geleidelijk optreden

Milde plasangst
Paruresis begint vaak geleidelijk. In eerste instantie voelen patiënten zich ongemakkelijk in openbare toiletten en lukt het plassen niet goed. Naarmate de angst toeneemt, worden ze bezorgd dat ze bij een volgend toiletbezoek wederom niet kunnen plassen. Dit leidt ertoe dat ze proberen om zoveel mogelijk te plassen wanneer ze thuis zijn en hun vochtinname verminderen om de behoefte om te plassen te minimaliseren. Bij een bezoek aan openbare gelegenheden zoeken ze vaak de toiletten op wanneer er niemand anders aanwezig is.

Ernstige plasangst
In ernstige gevallen kunnen patiënten zich isoleren en alleen thuis naar het toilet gaan, waar ze zich veilig voelen. Ze vermijden het reizen met vliegtuigen, bussen of treinen waar openbaar toiletgebruik onvermijdelijk is. Deze patiënten kunnen ernstige plasproblemen en sociale fobie ervaren, wat kan leiden tot symptomen zoals een snelle hartslag (tachycardie), overmatig zweten (hyperhidrose), uitdroging (dehydratie), frequente urineweginfecties, nierinfecties of nierschade, en soms zelfs flauwvallen.

Diagnose en onderzoeken

Patiënten met een verlegen blaas zijn vaak angstig om hun probleem te bespreken. Hierdoor kunnen de symptomen al ernstig zijn wanneer zij een arts raadplegen. De arts zal de patiënt ondervragen en kan een urinestaal aanvragen voor urineonderzoek. Het kan voor patiënten met een verlegen blaas moeilijk zijn om een urinestaal te produceren, omdat ze vaak niet kunnen plassen in de praktijkruimte. Dit staaltje is belangrijk om andere fysieke oorzaken van urineretentie (niet of niet volledig kunnen ledigen van de blaas) uit te sluiten, zoals prostatitis (prostaatontsteking).

Behandeling van plasangst

De behandeling van plasangst kan verschillende benaderingen omvatten. De arts kan de patiënt adviseren om sociale contacten te versterken, wat kan helpen de angst te verminderen. Ontspanningsoefeningen zoals diep ademhalen, visualisatie van prettige beelden, en meditatie kunnen de angst verminderen en de patiënt helpen bij het urineren. Cognitieve gedragstherapie () kan ook nuttig zijn, waarbij de patiënt leert om met de angst om te gaan en deze te overwinnen. In ernstige gevallen kan medicatie worden overwogen, zoals [ARTIKEL=192022]anti-angstmedicatie of antidepressiva. Nauwkeurige opvolging door een arts is noodzakelijk, en sommige patiënten combineren medicatie met andere behandelmethoden.

Prognose van sociale fobie door paruresis

Het kan lang duren voordat patiënten de angst om te plassen overwinnen. Soms is de eerste behandelmethode niet effectief en moeten patiënten andere methoden proberen. Meestal is er op een bepaald moment een behandelstrategie die de klachten vermindert. Veel patiënten merken een verbetering naarmate ze ouder worden en meer ervaring hebben met het omgaan met hun aandoening.

Tips voor een verlegen blaas

Hieronder volgen enkele praktische tips die kunnen helpen bij een verlegen blaas:

Adem inhouden

Door de adem in te houden, verhoogt het kooldioxidegehalte in het lichaam, wat kan helpen om de stress te verminderen. Dit kan de urinesluitspier ontspannen en het urineren vergemakkelijken.

Afleiding zoeken

Sommige patiënten vinden het makkelijker om te urineren als ze afleiding hebben. Dit kan door tijdens het toiletbezoek andere activiteiten te ondernemen, zoals lezen, naar muziek luisteren of het schoonmaken van een gsm.

Blootstellingstherapie

Blootstellingstherapie kan effectief zijn door de patiënt geleidelijk bloot te stellen aan de angstige situatie, wat kan helpen om beter met de angst om te gaan.

Kraan aanzetten

Het openzetten van een kraan kan helpen om de angst te verminderen, omdat het geluid van het stromende water kan bijdragen aan een gevoel van privacy en ontspanning.

Ontspanningstechnieken

Technieken zoals yoga, meditatie of andere ontspanningsoefeningen kunnen helpen om het angstniveau te verlagen en de normale functie van de blaas te herstellen.

Steun van een vriend

Een vertrouwenspersoon kan een belangrijke rol spelen bij het omgaan met een verlegen blaas. Door samen naar het toilet te gaan en een gesprek te voeren, kan de patiënt afgeleid worden en het plassen vergemakkelijkt worden.

Lees verder

• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Fobie: Soorten fobieën (intense en irrationele angst)