Tekort aan vitamine B12: de oorzaken en gevolgen

Iedereen weet dat vitamines de bouwstenen zijn van onze lichamelijke gezondheid. Een bloedtest kan de niveaus van alle soorten vitamines eenvoudig bepalen. Zodra je een tekort blijkt te hebben van één of andere vitamine, zal de huisarts met voedingsvoorschriften, -supplementen of pillen jouw niveau weer naar normaal trachten te krijgen. Bij de meeste vitamines werkt deze eenvoudige werkwijze. Er is echter één belangrijke soort vitamine waarbij dit slechts bij gedeelte van de patiënten werkt, namelijk de vitamine B12. Een grote groep mensen kan deze vitamine immers niet opnemen via de normale weg en dient vaak levenslang injecties te krijgen. Maar is deze vitamine dan echt belangrijk genoeg om je zorgen over te maken?

• Wat is vitamine B12?
• Waarvoor zorgt vitamine B12?
• Gevolgen van een B12-tekort
• Oorzaken van een B12-tekort

Wat is vitamine B12?

Vitamine B12 hoort, net als de andere B- en ook alle C-vitaminen, tot de wateroplosbare soort. Vitamine B12 is echter een beetje specialer dan deze andere soorten. Van deze vitamine heb je immers een voorraad in het lichaam. Dit komt normaal enkel voor bij vetoplosbare vitamines. Deze voorraad kan soms drie jaar tot wel tien jaar meegaan, maar eenmaal de waarde gaat dalen, kan er een tekort ontstaan en moet je deze trachten zo snel mogelijk weer aan te vullen.

De mens kan zelf vitamine B12 aanmaken door de aanwezige micro-organismen in de darmen, maar de plaats waarop dit gebeurt, is een plaats waar de aangemaakte vitamine niet meer opgenomen kan worden door het lichaam. Daardoor kan je jouw voorraad enkel op peil houden door de aanwezige vitamines B12 in voedsel. Enkel in dierlijke producten zoals vlees, vis, eieren en zuivel is deze vitamine te vinden. Hierdoor komt dit tekort vaker voor bij vegetariërs en veganisten.

Waarvoor zorgt vitamine B12?

Vitamine B12 is zeer belangrijk voor de algemene werking van ons lichaam, aangezien het een rol speelt in de goede werking van de belangrijkste systemen in ons lichaam. Zo kunnen er bij een tekort problemen of klachten ontstaan bij de volgende systemen:

• Zenuwstelsel
• Immuunsysteem
• Hart- en vaatgroep
• Maag- en darmstelsel
• Bewegingsstelsel
• Hematologisch systeem
• Urogenitaal systeem

Gevolgen van een B12-tekort

Aangezien een B12-tekort op zoveel systemen zijn uitwerking kan hebben, betekent dit ook dat het effect bij elke persoon anders zal zijn. Ieder mens heeft immers zijn ‘achilleshiel’ en rond dat zwakkere systeem of stelsel zullen dan ook meestal de eerste en vaak meest ernstige klachten ontstaan. De symptomen van een dergelijk vitaminetekort zijn zeer uitgebreid:

Symptomen bij kort tekort:

• Vermoeidheid
• Kortademigheid
• Witte of gelige huidskleur
• Sporadische diarree
• Menstruele problemen
• Verhoogde kans op infecties
• Hartkloppingen

Symptomen bij langdurig tekort:

• Tintelingen
• Gevoelloosheid van de vingers of de tenen
• Algemene spierzwakte
• Moeite met het lopen
• Verhoogde prikkelbaarheid
• Verwardheid en vergeetachtigheid

Daar deze klachten ook vaak symptomen zijn van andere aandoeningen, tekorten of ziektes, wordt een vitamine B12-tekort vaak niet opgemerkt. De waarde van vitamine B12 wordt ook niet standaard bij elke bloedtest bepaald. Enkel op expliciet verzoek van de huisarts zal het betrokken laboratorium dit testen. Hierdoor gaan er zeer veel mensen met één of meerdere van deze symptomen door het leven, zonder zich bewust te zijn dat dit eenvoudig opgelost kan worden.

Oorzaken van een B12-tekort

Er zijn vier mogelijke oorzaken:

Lage inname

Indien er te weinig dierlijke producten worden ingenomen, kan dit ervoor zorgen dat het niveau van vitamine B12 niet door het lichaam zelf op peil gehouden kan worden. Vaak komt dit voor bij vegetariërs of veganisten, maar ook bij kinderen zien we dit tekort regelmatig. Voor vegetariërs en veganisten, maar ook andere personen die slechts beperkt dierlijke producten verbruiken, zijn er ontbijtgranen en sojamelken op de markt die verrijkt werden met vitamine B12. Bijkomend kunnen er tabletten ingenomen worden met methylcobalamine. Bij een vastgesteld tekort is een uitgebreide medicinale ‘behandeling’ noodzakelijk en dien je na een tweetal maanden een nieuwe bloedtest te ondergaan om het effect van de medicatie en het dieet te bepalen. Een goede opvolging blijft belangrijk. Zelfs na een opgelost tekort is een jaarlijkse check-up geen overbodige luxe.

Verstoorde opname

Normaal gezien wordt vitamine B12 opgenomen uit de voeding. Er zijn echter ook heel wat mensen waarbij deze vitamine niet door het lichaam wordt opgenomen door een lichamelijke stoornis. Hun maag kan een bepaald eiwit, de intrinsieke factor genoemd, niet voldoende produceren. Dit eiwit heeft de maag net nodig om vitamine B12 te kunnen opnemen door de darmwand. Hiervan is lichamelijk voor de rest weinig te merken. Het gebruik van een aangepast dieet of B12-tabletten heeft in deze gevallen geen enkel nut. Deze personen kunnen hun B12-niveau enkel verhogen door injecties met hydroxocobalamine, rechtstreeks in de spieren zodat de maag omzeild kan worden. Ook bij vermageringsoperaties, zoals maagverkleiningen wordt vaak de opname ernstig verstoord waardoor injecties noodzakelijk blijken.

Aangeboren stoornissen in de stofwisseling

Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Crohn, coeliakie of auto-immuunziektes (bijvoorbeeld vitiligo).

Andere oorzaken

Het gebruik van bepaalde medicatie, zoals bijvoorbeeld maagzuurremmers, kan een effect hebben op het vitamineniveau.

De eerste en laatste oorzaak kunnen uiteraard door een aanpassing van het voedingspatroon of medicatie op redelijke termijn opgelost worden. De twee andere oorzaken kunnen helaas niet opgelost worden en zullen een levenslange behandeling vereisen. Aangezien, zoals eerder opgemerkt, een goed vitamine B12-niveau zo belangrijk is voor een goede werking van het lichaam, is dit ook echt wel noodzakelijk en niet te onderschatten.