Dermatografie: Tijdelijke galbulten na bekrassing van huid

Dermatografie is een overgevoeligheidsverschijnsel van de huid dat vooral jongvolwassenen treft. Wanneer patiënten met een voorwerp figuren op de huid schrijven of krassen, of wanneer een andere vorm van huidirritatie ontstaat, verschijnt op de huid een soort huiduitslag in de vorm van netelroos. De rode, verhoogde, gezwollen en jeukende huiduitslag die hierbij verschijnt, komt snel tot uiting en verdwijnt ook weer snel. Bij de meeste patiënten verdwijnen de klachten spontaan of zijn ze niet ernstig genoeg om medische hulp in te roepen. Indien nodig helpen vaak antihistaminica, speciale medicijnen voor de behandeling van een allergische reactie. De vooruitzichten van deze huidaandoening zijn tot slot in de meeste gevallen zeer goed.

Synoniemen van dermatografie
Oorzaken van huidaandoening: Allergische reactie
Risicofactoren van vorm van urticaria (netelroos)
Krijgen van huidaandoening
Verergering van klachten
Symptomen: Tijdelijke galbulten na bekrassing van huid
Diagnose en onderzoeken
Behandeling
Medicatie
Alternatieve behandelingen
Preventie
Prognose van huidaandoening
Complicaties van dermatografie
Preventie van dermatografie
Praktische tips voor het omgaan met dermatografie
Vermijd te veel wrijving
Gebruik kalmerende lotions
Raadpleeg een arts voor antihistaminica
Misvattingen rond dermatografie
Dermatografie is een zeldzame huidaandoening
Dermatografie is een vorm van allergie
Dermatografie is altijd een teken van een onderliggende ziekte
Dermatografie kan worden genezen door een verandering in voedingspatroon
Dermatografie is besmettelijk
Dermatografie veroorzaakt altijd pijn en ongemak
Dermatografie kan worden gediagnosticeerd met een bloedonderzoek

Synoniemen van dermatografie

Veelgebruikte synoniemen voor dermatografie zijn ‘dermatografische urticaria’, ‘dermografie’ en ‘autografisme’. In het Engels is de aandoening bekend als ‘skin writing’. Dit duidt erop dat patiënten met de aandoening als het ware in hun huid kunnen schrijven, en dit dan langdurig zichtbaar op de huid verschijnt.

Oorzaken van huidaandoening: Allergische reactie

Dermatografie is een allergische reactie waarbij specifieke antilichamen (IgE en IgM) worden vrijgegeven als reactie op krassen, druk of milde irritatie van de huid. Deze reactie veroorzaakt de afgifte van histamine, die de strepen en galbulten op de huid veroorzaakt. De oorzaken van deze allergische reactie zijn niet duidelijk, maar enkele risicofactoren zijn wel bekend.

Risicofactoren van vorm van urticaria (netelroos)

Krijgen van huidaandoening

Een aantal risicofactoren verhoogt de kans op het krijgen van dermatografie:

jongvolwassen
patiënten met een neurologische aandoening of een systemische aandoening waarbij een jeukende huid tot stand komt
patiënten met een droge huid
patiënten met een schildklierziekte
patiënten met een voorgeschiedenis van dermatitis (huidontsteking)
patiënten met frequente krassen op de huid (bijvoorbeeld door het werk, een sport, …)

Het lichaam afdrogen na het baden verergert mogelijk de klachten / Bron: Pexels, Pixabay

Verergering van klachten

De volgende factoren verergeren mogelijk de symptomen van dermatografie:

afdrogen na het baden
alcoholgebruik
koude
lichte druk van kleding, stoelzittingen, werken met gereedschap, klappen in de handen en andere kleine vormen van druk op de huid
spanning, stress, agitatie en andere emotionele factoren
sporten, vooral bij rugby, worstelen of boksen
warmte (warm bad, warme douche, …)

Af en toe is dermatografie het gevolg van een allergie voor penicilline (soort antibioticum), schurft of een wormbesmetting. De meeste patiënten zijn echter gezond.

Symptomen: Tijdelijke galbulten na bekrassing van huid

Dermatografie is een vorm van netelroos (urticaria). Bij de huidaandoening krijgen patiënten galbulten (jeuk, verhoogde en gezwollen rode en witte plekken) nadat de huid nog maar lichtjes is bekrast. De galbulten barsten uit op plekken waar irritatie, wrijving of bekrassing aan de huid aanwezig is, en in gebieden waar kleding tegen de huid wrijft. Dermatografie verschijnt vaak op de hoofdhuid, in het genitale gebied en op de voetzolen, maar de symptomen zijn vrijwel overal op het lichaam mogelijk. De tijdelijke reactie ontwikkelt zich snel, namelijk binnen vijf tot zeven minuten nadat de huid is geïrriteerd. De symptomen verdwijnen ook weer binnen vijftien tot zestig minuten, hoewel sommige galbulten ook langer op de huid aanwezig blijven. Vooral ’s nachts zijn de symptomen erger.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en bevraagt de persoonlijke en familiale geschiedenis, aangezien deze vorm van netelroos soms ook bij familieleden optreedt. Dermatografie is een induceerbare urticaria; de netelroos ontwikkelt zich bijgevolg in reactie op iets specifieks. Daarom gaat de arts de huid van de patiënt krabben met bijvoorbeeld een tongspatel of een ander stomp voorwerp. In sommige gevallen gebruikt de arts een dermagrafometer om de reactie van de huid op druk te meten.

Behandeling

Medicatie

In veel gevallen is een behandeling onnodig doordat de tekenen slechts tijdelijk aanwezig zijn, maar sommige patiënten vinden de aandoening lastig op het werk, tijdens het sporten of tijdens de geslachtsgemeenschap, bijvoorbeeld. Antihistaminica (medicijnen tegen een allergische reactie) zijn vaak de eerste stap in de behandeling van dermatografie. Antihistaminica werken door de productie van histamine in het lichaam te remmen. Deze geneesmiddelen neemt de patiënt dagelijks gedurende veelal meerdere maanden. Bij aanhoudende klachten is mogelijk fototherapie vereist (behandeling via licht). Wanneer medicijnen de aandoening veroorzaken of de klachten verergeren, gebeurt een aanpassing of stopzetting van de medicatie onder leiding van de arts.

Een gezonde voeding is belangrijk om de symptomen te verminderen / Bron: Jill111, Pixabay

Alternatieve behandelingen

Alternatieve behandelingen verminderen de symptomen:

de huid bevochtigen met natuurlijke producten, zoals kokosolie
de jeuk afkoelen met koude kompressen, gekoelde aloë vera-gel, appelciderazijn of koud stromend water
de voeding aanpassen
een gezonde en evenwichtige voeding, met voldoende vers fruit en groenten
bepaalde voedingsmiddelen vermijden: rood vlees, verwerkt vlees, gefrituurd voedsel, geraffineerde koolhydraten en dranken gezoet met suiker
voldoende drinken (drinkwater) en alcohol en dranken met toegevoegde suiker vermijden
voldoende rust nemen

Vochtinbrengende crème werkt preventief tegen de huidaandoening / Bron: Kiyok, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Preventie

De patiënt vermijdt de uitlokkende factoren van dermatografie, zoals bijvoorbeeld warmte en emotionele factoren (zoals stress). Volgende tips verminderen de ernst van de episodes van dermatografie:

een luchtbevochtiger gebruiken in droge kamers
geen jeukende stoffen zoals wol dragen
goede huidverzorging uitvoeren en het vermijden van zeep, lotions of andere producten die de huid uitdrogen of irriteren
loszittende en comfortabele kledij dragen
regelmatig een vochtinbrengende crème gebruiken
veel goede voedingsmiddelen eten zoals zeevruchten rijk aan omega-3-vetzuren, groene bladgroenten, waaronder boerenkool en spinazie, tomaten, fruit en olijfolie
voorzichtig zijn bij het gebruik van een handdoek bij het afdrogen van de huid
zeer warme of zeer koude douches of baden vermijden
zonnebrandcrème dragen en langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht vermijden

Prognose van huidaandoening

De vooruitzichten van dermatografie zijn erg variabel. Bij sommige patiënten verdwijnen de symptomen binnen enkele maanden volledig en bij andere patiënten houden de klachten enkele jaren aan. In de meeste gevallen is de arts echter in staat om de aandoening goed te behandelen, waardoor de symptomen geen problemen meer opleveren.

Complicaties van dermatografie

Hoewel dermatografie meestal geen ernstige complicaties met zich meebrengt, kunnen er in zeldzame gevallen enkele problemen optreden:

chronische irritatie of ongemak door frequent optreden van galbulten
infecties door herhaaldelijk krabben of wrijven aan de aangetaste huid
psychosociale impact door het uiterlijk van de huiduitslag, wat kan leiden tot onzekerheid of angst
allergische reacties op medicatie gebruikt voor de behandeling

Preventie van dermatografie

Preventie van dermatografie richt zich vooral op het vermijden van uitlokkende factoren en het nemen van algemene voorzorgsmaatregelen om de huid gezond te houden:

vermijden van sterke temperatuurwisselingen en extreme koude of warmte
het beperken van blootstelling aan allergenen en irriterende stoffen
het behouden van een gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtig voedingspatroon en voldoende hydratatie

Praktische tips voor het omgaan met dermatografie

Dermatografie is een aandoening waarbij de huid snel reageert met galbulten na lichte wrijving of krassen. Hoewel het niet ernstig is, kan het ongemakkelijk zijn. Hier zijn enkele tips om de symptomen te verlichten.

Vermijd te veel wrijving

Probeer wrijving of krabben van je huid te vermijden. Als je het gevoel hebt dat je huid gevoelig is voor krassen, probeer dan je handen zoveel mogelijk in bedwang te houden en gebruik een zachte stof om je huid niet te irriteren.

Gebruik kalmerende lotions

Het aanbrengen van kalmerende lotions of crèmes kan helpen om de jeuk en irritatie te verminderen. Kies voor producten die specifiek gericht zijn op het verzachten van de huid en het verminderen van ontstekingen.

Raadpleeg een arts voor antihistaminica

Als de reactie ernstig is of vaak voorkomt, kan je arts antihistaminica voorschrijven om de allergische reacties te onderdrukken en de symptomen te verlichten. Overleg altijd eerst met je arts over de juiste medicatie.

Misvattingen rond dermatografie

Dermatografie is een zeldzame huidaandoening

Dermatografie wordt vaak gezien als een zeldzame of exotische aandoening, terwijl het in werkelijkheid relatief veel voorkomt. Een aanzienlijk percentage van de bevolking heeft in meer of mindere mate last van deze aandoening, waarbij de huid overmatig reageert op druk of krassen. Het is een vorm van fysieke urticaria, wat betekent dat het een type netelroos is dat wordt veroorzaakt door mechanische prikkels. Omdat de symptomen vaak mild zijn en niet altijd als hinderlijk worden ervaren, zoeken veel patiënten geen medische hulp, waardoor de prevalentie mogelijk wordt onderschat.

Dermatografie is een vorm van allergie

Een veelvoorkomende misvatting is dat dermatografie een allergische reactie is op een externe stof, vergelijkbaar met allergieën voor pollen, huisstofmijt of bepaalde voedingsmiddelen. In werkelijkheid is het geen klassieke allergische reactie waarbij het immuunsysteem antilichamen tegen een specifieke stof aanmaakt. De roodheid en zwelling die optreden bij dermatografie worden veroorzaakt door de overmatige afgifte van histamine als reactie op fysieke prikkels, zonder dat daar een allergeen bij betrokken is. Dit betekent ook dat antihistaminica vaak effectief zijn in het verminderen van de symptomen.

Dermatografie is altijd een teken van een onderliggende ziekte

Sommige patiënten maken zich zorgen dat dermatografie een symptoom is van een ernstige onderliggende aandoening, zoals een auto-immuunziekte of een probleem met de bijnieren of schildklier. Hoewel dermatografie in sommige gevallen samen kan voorkomen met andere aandoeningen, is het in de meeste situaties een op zichzelf staande, goedaardige huidaandoening. Het wordt niet veroorzaakt door een defect in het immuunsysteem, maar eerder door een verhoogde gevoeligheid van de mestcellen in de huid.

Dermatografie kan worden genezen door een verandering in voedingspatroon

Sommige mensen geloven dat dermatografie kan worden verholpen door een evenwichtig voedingspatroon of het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen. Hoewel een gezond voedingspatroon belangrijk is voor de algemene gezondheid, is er geen wetenschappelijk bewijs dat specifieke voedingsmiddelen dermatografie veroorzaken of verergeren. Histamine-verhogende voedingsmiddelen zoals oude kaas, alcohol en gefermenteerde producten kunnen in sommige gevallen de gevoeligheid van de huid beïnvloeden, maar dit geldt niet voor alle patiënten. De primaire behandeling blijft gericht op het gebruik van antihistaminica en het vermijden van overmatige huidirritatie.

Dermatografie is besmettelijk

Sommige patiënten vrezen dat hun huidreacties kunnen worden overgedragen op anderen via huidcontact of gedeelde voorwerpen, vergelijkbaar met een huidinfectie. Dit is een hardnekkig misverstand, want dermatografie is geen infectieziekte en wordt niet veroorzaakt door bacteriën, virussen of schimmels. Het is een overgevoeligheidsreactie van de huid op mechanische prikkels en kan niet worden doorgegeven aan anderen, ongeacht de mate van contact.

Dermatografie veroorzaakt altijd pijn en ongemak

Hoewel dermatografie in sommige gevallen gepaard kan gaan met lichte pijn of jeuk, ervaren veel patiënten slechts milde symptomen die weinig hinder veroorzaken in het dagelijks leven. De ernst van de klachten varieert sterk per persoon en kan zelfs binnen eenzelfde individu fluctueren afhankelijk van factoren zoals stress, temperatuur en algehele huidconditie. Voor veel patiënten is het eerder een cosmetisch probleem dan een fysieke belemmering, en in sommige gevallen is behandeling niet eens nodig.

Dermatografie kan worden gediagnosticeerd met een bloedonderzoek

Sommige patiënten denken dat een arts dermatografie kan vaststellen door middel van een bloedonderzoek of een andere laboratoriumtest. In werkelijkheid wordt de diagnose gesteld op basis van een eenvoudig huidtestje: een lichte kras met een stomp voorwerp over de huid. Als binnen enkele minuten een gezwollen, rode lijn verschijnt, is dit een duidelijke indicatie van dermatografie. Andere diagnostische tests zijn meestal niet nodig, tenzij er een vermoeden is van een onderliggende aandoening.