Urostoma, een stoma om urine af te vloeien

Een urostoma is een stoma die dient om urine af te voeren. Met andere woorden kan dus geen urine via de normale weg nog het lichaam verlaten. Een urostoma wordt meestal enkel geplaatst als er geen andere mogelijkheid is om de blaas te behouden. Het goed onderhouden van de stoma en de huid rond de stoma is zeer belangrijk. Anders kunnen er complicaties optreden die zeer pijnlijk kunnen worden.

Wat is een urostoma?

Een urostoma is een kunstmatige weg om urine uit het lichaam te verwijderen. Meestal wordt van een stukje van je eigen darm de stoma gemaakt voor het afvoeren van urine. Deze uitgang wordt kunstmatig in de buikwand gemaakt. Een urostoma wordt meestal rechts in de buikwand geplaatst. Een urostoma wordt enkel gemaakt als er geen andere optie is dan de blaas te verwijderen. Deze kan ernstig beschadigd zijn door kanker of een andere ziekte.

Hoe werkt een urostoma?

Bij een urostoma is er een stukje darm van tien tot vijftien centimeter genomen. Dit wordt dan bevestigd op de twee urineleiders die verbonden zijn met de nieren. Op die manier dient het stukje darm als opvang voor de urine die gefilterd is via de nieren en afgevoerd wordt via de urineleiders. Het stukje darm wordt buiten de buikwand gebracht. Zo is er een uitgang buiten het lichaam en dient het stukje darm als afvoer. Zo sijpelt er continu urine uit de urostoma. Deze urine wordt dan opgevangen met speciale zakjes die hiervoor zijn gemaakt.

Verder heeft het aanleggen van de urostoma een invloed op de vruchtbaarheid Als je als vrouw nog een zwangerschapswens hebt moet dit zeker vermeld worden bij de uroloog alvorens de stoma aangelegd wordt. Als man zal je altijd onvruchtbaar zijn na het aanleggen van deze stoma.

Plaatsbepaling van een stoma

Wanneer een urostoma wordt geplaatst zal er altijd een plaatsbepaling gebeuren. Deze gebeurt uitvoerig en met veel oog voor de patiënt. De urostoma komt bijna altijd aan de rechterkant van de buik. Verder wordt er gekeken naar wat comfortabel is voor de patiënt. Als je graag broeken met een hoge taille draagt zal de stoma lager geplaatst worden zodat de rand van je broek niet op de stoma duwt. Ook moet je de stoma kunnen zien en aanraken. Anders zou het niet mogelijk zijn om deze thuis zelf te verzorgen. Een dag voor de operatie wordt altijd op de plaats die bepaald is een opvangsysteem geplakt. Op die manier kan je als patiënt eens voelen wat het is om een stomazakje aan je lichaam te hebben kleven. Als je toch ongemak ondervindt kan de plaats ook nog gewijzigd worden.

Verzorgen van een stoma

Wanneer de operatie pas gebeurd is zal de verpleegkundige de zorg op zich nemen. Later wordt van de patiënt verwacht zoveel mogelijk zelf te leren om de stoma te verzorgen. Zo blijft ook de zelfstandigheid van de patiënt behouden. Wanneer het toch niet lukt om de stoma zelf te verzorgen, of de patiënt heeft het op psychisch vlak nog zeer moeilijk, kan een thuisverpleegkundige worden ingeschakeld om tijdelijk of blijvend de stoma te verzorgen. Meestal zal de thuisverpleegkundige nog een tijdje proberen om de patiënt aan te zetten tot zelfzorg. Wanneer het echt niet mogelijk is, wordt deze zorg overgenomen.

Opvangsystemen

Er zijn verschillende soorten opvangsystemen voor een urostoma. Zo is er een ééndelig en een tweedelig. Het tweedelige opvangsysteem wordt het meeste gebruikt bij een urostoma en geniet bij de meeste patiënten ook de voorkeur. Een tweedelig systeem wil zeggen dat het systeem uit twee delen bestaat. Dit zijn het opvangzakje en de kleefplaat. Deze kunnen aan elkaar geklikt of gekleefd worden. Wanneer je je toch niet goed voelt bij het tweedelige systeem kan je altijd het ééndelige systeem een keer uitproberen. Ook is het mogelijk om de tweedelige systemen van verschillende firma’s uit te proberen. Elk systeem zal toch iets anders aanvoelen. Zo kan je samen met een verpleegkundige op zoek gaan naar het opvangsysteem dat het beste bij jou past.

Dagelijkse verzorging van de stoma met een tweedelig opvangsysteem

De dagelijkse verzorging van een stoma bestaat uit drie stappen. Deze stappen zijn van toepassing voor een tweedelig opvangsysteem. De eerste stap is het meten van de stoma. De firma waarvan de je opvangsystemen gebruikt levert ook het meetsysteem. Het is heel belangrijk om je stoma goed op te meten. Anders kan er lekkage komen omdat het te groot is of juist knellend aanvoelen. Je meet je stoma altijd aan de basis en tegen het huidoppervlak. Dit wordt je ook aangeleerd door een verpleegkundige. Hou er rekening mee dat de eerste weken de stoma nog wat van grootte kan veranderen omdat die nog wat kan zwellen van de operatie. Na enkele maanden blijft de grootte ongewijzigd.

Wanneer je de grootte gemeten hebt is het tijd om de plaat te knippen. Je kan de plaat al wat laten opwarmen aan je lichaamstemperatuur door ze bijvoorbeeld even onder je bil te leggen als je zit. Dit zal er voor zorgen dat ze ook makkelijker te knippen is. Als de plaat is opgewarmd bekijk je de achterkant van de plaat. Hier staan allemaal cirkeltjes op met een diameter erbij. Je kiest de cirkel die overeenkomt met wat je gemeten hebt. Ook hier kan het zijn dat je wat aanpassingen moet doen. Een stoma is meestal niet perfect rond zoals getekend staat op de plaat. Ook dit zal de verpleegkundige jou leren. Hou er dus rekening mee dat de plaat goed moet passen. Een plaat wordt het best geknipt met een speciale schaar. Deze schaar heeft geen punten zoals een gewone schaar. Deze schaar krijg je mee als je na de operatie ontslagen wordt uit het ziekenhuis.

Als laatste moet de plaat vervangen worden. Dit is beter om in de ochtend te doen wanneer je nog niet gegeten of gedronken hebt. Zo zal je buik nog niet opgeblazen zijn en er minimaal urine uit de stoma lopen. Wanneer je het vervelend vindt dat er urine uit de stoma loopt kan je tijdens de verzorging heel kort een speciaal dopje in de stoma plaatsen. De plaat vervangen lukt beter wanneer je recht staat. Om de vorige plaat te verwijderen buig je het best voorover. Wanneer de stoma slijmen geeft mag je deze gewoon verwijderen met toiletpapier. De plaat haal je er voorzichtig van boven naar beneden af. Trek niet te hard aan je plaat. Dit kan de stoma en de huid beschadigen. Daarna kan je de stoma en de huid reinigen. Dit mag met een washandje dat bevochtigd is met lauw water. Wanneer je toch graag zeep gebruikt kies je het best voor een natuurlijke of neutrale zeep zonder extra toegevoegde geurtjes. Na het reinigen kan er een nieuwe plaat geplakt worden. Breng de plaat aan met de opening centraal boven de stoma. Kleef de plaat van onder naar boven en duw goed. Zo heb je minder kans op lekkages. Als de plaat plakt kan je er een opvangzakje aan hangen. Dit klikt meestal vast. Na het bevestigen van het opvangzakje trek je er het best even aan. Op die manier ben je zeker dat het goed vastzit.

Lees verder

• Ileostoma, een stoma van de dunne darm