Lipoedeem: Aandoening met ophoping van vet in bovenbenen
Circa 11% van de vrouwelijke bevolking lijdt aan lipoedeem, een chronische aandoening gekenmerkt door een onevenredige ophoping van vet en vocht, voornamelijk in de benen en billen, en soms ook in de armen. Deze aandoening, die vrijwel uitsluitend vrouwen treft, veroorzaakt niet alleen fysieke klachten maar ook emotionele problemen. Lipoedeem is resistent tegen dieet en lichaamsbeweging, maar aanpassingen in levensstijl kunnen nog steeds nuttig zijn. De enige bewezen effectieve behandeling voor lipoedeem is liposuctie, waarbij overtollig vetweefsel wordt verwijderd. De aandoening werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur door Allen en Hines in 1940.
De exacte oorzaak van lipoedeem is nog onbekend anno augustus 2024. Het wordt echter vermoed dat hormonale factoren een rol spelen bij de abnormale vetophoping onder de huid, met name in het onderste deel van het lichaam. De abnormale vetafzettingen kunnen leiden tot verdikkingen van de huid. Er is een groeiend inzicht dat genetische factoren ook bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening.
Risicofactoren van lipoedeem
Lipoedeem treft voornamelijk vrouwen en begint vaak tijdens de puberteit, zwangerschap, rond de menopauze, of na een gynaecologische operatie. Erfelijkheid speelt vermoedelijk een rol, omdat de aandoening soms familiaal voorkomt. Extreme stress kan het cortisolniveau verhogen, wat mogelijk leidt tot ontstekingen en vetophopingen in de benen en billen. Bepaalde voedingsmiddelen zoals vlees, plantaardige oliën, voedingsmiddelen met een hoge glycemische index, verwerkte voedingsmiddelen en suikerrijke producten kunnen het risico op lipoedeem verhogen.
Symptomen van lipoedeem
Lipoedeem kan optreden bij zowel dunne als zwaarlijvige personen. De aandoening leidt tot bilaterale zwelling in de onderste delen van het lichaam. Symptomen beginnen vaak in de bovenbenen en kunnen zich uitbreiden naar de billen, knieën, kuiten, enkels en soms ook de armen. De voeten blijven meestal niet aangetast. Kenmerkend is een onevenredige grootte van de benen en billen in vergelijking met het bovenlichaam. Het huidweefsel kan bubbeltjes bevatten die lijken op cellulitis. Bij milde gevallen zijn de armen niet gezwollen, maar bij ernstige gevallen kunnen ook de armen worden aangetast. Naarmate lipoedeem voortschrijdt, kunnen lymfvaten worden geblokkeerd, wat leidt tot vochtophoping en lymfoedeem. Patiënten ervaren vaak pijn, blauwe plekken en een toename van gewicht in de onderste extremiteiten, wat gewrichtsschade in heup en knie kan veroorzaken en de loopgang kan veranderen.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek De arts zal de medische geschiedenis en symptomen van de patiënt beoordelen. Bij symmetrische vergroting van de benen, vetophoping in de billen en dijen, pijn bij aanraking en frequente blauwe plekken kan lipoedeem vermoed worden. De diagnose wordt vaak al gesteld op basis van deze symptomen en de medische voorgeschiedenis.
Differentiële diagnose Een bloedonderzoek kan worden uitgevoerd om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals hypothyreoïdie (traag werkende schildklier), hartafwijkingen en nieraandoeningen. Lipoedeem wordt soms verkeerdelijk gediagnosticeerd als gewichtstoename, obesitas of lymfoedeem. In tegenstelling tot obesitas, waarbij het BMI vaak verhoogd is, blijft het BMI bij lipoedeem meestal normaal. Bij lymfoedeem kan een enkel ledemaat merkbaar groter zijn dan de andere, terwijl lipoedeem beide zijden van het lichaam aanpakt. Lipoedeemweefsel voelt zacht en 'romig' aan, terwijl lymfoedeemweefsel hard aanvoelt en kan leiden tot pitting oedeem (indrukking bij druk).
Behandeling van lipoedeem
Lipoedeem kan niet worden genezen door dieet of lichaamsbeweging alleen. Het is echter wel belangrijk om een gezonde levensstijl na te streven om ontstekingen te verminderen en het totale gewicht te beheersen.
Decongestieve lymfatische therapie (DLT)
De standaardbehandeling voor lipoedeem is decongestieve lymfatische therapie (DLT). Deze therapie bestaat uit:
Drukverband (compressie): Het dragen van speciale drukverbanden of op maat gemaakte kleding verhoogt de druk op het weefsel, wat helpt om de ophoping van vet en vocht te verminderen.
Handmatige lymfedrainage: Dit is een vorm van massage waarbij zachte, ritmische bewegingen worden gebruikt om de lymfestroom te bevorderen, waardoor pijn en fibrose kunnen worden verminderd.
Huid- en nagelverzorging: Goede huid- en nagelverzorging helpt om wonden en infecties te voorkomen, vooral als er zwelling aanwezig is.
Lichaamsbeweging: Regelmatige lichaamsbeweging vermindert vochtophoping, verhoogt de mobiliteit en ondersteunt de algehele gezondheid van de benen.
Een gezonde voeding is belangrijk bij lipoedeem / Bron: Jill111, Pixabay
Voeding
Het vermijden van ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen is essentieel. Een gezonde voeding omvat voedingsmiddelen zoals vis, fruit, groenten, olijven, quinoa, bruine rijst, erwten en bonen, en biologisch geteeld voedsel.
Liposuctie
Liposuctie kan nuttig zijn bij de behandeling van lipoedeem. De procedure omvat het gebruik van een holle buis die onder de huid wordt ingebracht om overtollig vetweefsel af te zuigen. Bij grote hoeveelheden vet kunnen meerdere behandelingen nodig zijn. Onderzoek gepubliceerd in juli 2017 in het wetenschappelijk tijdschrift ‘Archives of Plastic Surgery’ toonde aan dat liposuctie leidt tot significante vermindering van pijn, gevoeligheid, blauwe plekken en cosmetische problemen, met verbeterde levenskwaliteit en verminderde behoefte aan conservatieve therapieën.
Prognose
Hoewel lipoedeem aanvankelijk een cosmetisch probleem lijkt, kunnen de klachten na verloop van tijd ernstiger worden, met pijn en andere complicaties. Met liposuctie zijn de vooruitzichten voor behandelde patiënten doorgaans zeer goed, met significante verbetering van symptomen en kwaliteit van leven.
Complicaties van lipoedeem
Indien lipoedeem niet adequaat wordt behandeld, kan dit leiden tot complicaties zoals infecties, langzame wondgenezing, ontwikkeling van littekenweefsel (fibrose), en een verharde huid in de benen.
Preventie van lipoedeem
Er zijn geen bewezen methoden om lipoedeem te voorkomen. Het handhaven van een gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging, kan echter bijdragen aan het verminderen van ontstekingen en het verbeteren van de algehele gezondheid, wat mogelijk helpt bij het beheersen van symptomen. Het is ook nuttig om aandacht te besteden aan hormonale veranderingen en erfelijke factoren door regelmatig medisch advies in te winnen.
Praktische tips voor het omgaan met lipoedeem
Lipoedeem is een aandoening waarbij vet zich ophoopt in de bovenbenen, heupen en soms de armen, wat kan leiden tot pijn, zwelling en veranderingen in de huid. Hier zijn enkele tips om de symptomen te verlichten.
Draag compressiekleding
Compressiekleding, zoals compressiebroeken of -leggings, kan helpen bij het verminderen van de zwelling die gepaard gaat met lipoedeem. Dit ondersteunt de bloedcirculatie en vermindert ongemak.
Blijf fysiek actief
Hoewel lipoedeem het moeilijk kan maken om af te vallen, helpt regelmatige lichaamsbeweging, zoals wandelen, zwemmen of fietsen, de symptomen te verlichten. Focus op activiteiten die de circulatie bevorderen en je spieren versterken.
Eet een anti-inflammatoir voedingspatroon
Hoewel lipoedeem niet door voeding wordt veroorzaakt, kan een anti-inflammatoir voedingspatroon helpen bij het verminderen van de ontstekingen die vaak gepaard gaan met de aandoening. Focus op groenten, fruit, vette vis, noten en zaden.
Misvattingen rond lipoedeem
Lipoedeem is een aandoening waarbij vet zich ophoopt in de benen, heupen en soms de armen, en het kan leiden tot pijn, blauwe plekken en een ongelijke lichaamsvorm. Er bestaan echter verschillende misvattingen over lipoedeem die het voor patiënten moeilijk kunnen maken om de juiste behandeling en ondersteuning te krijgen. Het is essentieel om deze misvattingen te begrijpen om effectievere zorg te bieden.
Lipoedeem is hetzelfde als obesitas
Lipoedeem is niet hetzelfde als obesitas, hoewel beide aandoeningen te maken hebben met vetophoping. Obesitas wordt gekarakteriseerd door een algemene toename van vet in het lichaam, vaak veroorzaakt door een onevenwichtig voedingspatroon, terwijl lipoedeem specifiek een vetophoping betreft in de onderste ledematen, die vaak symmetrisch is. Het vet in gevallen van lipoedeem is vaak resistent tegen diëten en lichaamsbeweging, wat het onderscheidt van normale vetophoping die kan worden beïnvloed door levensstijlveranderingen.
Lipoedeem komt alleen voor bij vrouwen
Hoewel lipoedeem veel vaker voorkomt bij vrouwen, kan het ook bij mannen voorkomen, zij het in zeldzamere gevallen. De meeste gevallen van lipoedeem ontwikkelen zich tijdens de puberteit, zwangerschap of menopauze, wat suggereert dat hormonale veranderingen een rol kunnen spelen in het ontstaan van de aandoening. Het is belangrijk om te beseffen dat, hoewel de meerderheid van de patiënten vrouwen zijn, mannen ook getroffen kunnen worden door lipoedeem.
Lipoedeem veroorzaakt alleen esthetische problemen
Lipoedeem wordt vaak verkeerd begrepen als een puur esthetisch probleem, maar het kan leiden tot aanzienlijke fysieke symptomen. Naast de zichtbare vetophoping ervaren veel patiënten pijn, gevoeligheid, blauwe plekken, en een zwaar gevoel in de getroffen ledematen. In sommige gevallen kan het leiden tot verminderde mobiliteit. De fysieke belasting van lipoedeem kan ernstige gevolgen hebben voor de kwaliteit van leven, en het kan zelfs leiden tot complicaties zoals lymfoedeem als het niet goed wordt behandeld.
Lipoedeem kan worden genezen met dieet en lichaamsbeweging
Lipoedeem is een chronische aandoening die niet volledig kan worden genezen met dieet of lichaamsbeweging alleen. Hoewel een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging nuttig kunnen zijn voor het beheer van de symptomen en het behoud van een gezond gewicht, kan de vetophoping die gepaard gaat met lipoedeem vaak niet worden opgelost door deze benaderingen. Specifieke behandelingen, zoals liposuctie of fysiotherapie, kunnen nodig zijn om de symptomen te verlichten.
Lipoedeem is een gevolg van slechte levensstijlkeuzes
Lipoedeem is geen gevolg van slechte levensstijlkeuzes of van gebrek aan discipline. Het is een medische aandoening die vaak genetisch bepaald is en wordt beïnvloed door hormonale veranderingen. Patiënten met lipoedeem hebben vaak een gezond voedingspatroon en zijn fysiek actief, maar kunnen desondanks te maken krijgen met de vetophoping die kenmerkend is voor de aandoening. Het is belangrijk om deze misvatting te corrigeren om onterecht schuldgevoel of schaamte bij patiënten te voorkomen.
Lipoedeem komt niet voor bij jonge vrouwen
Hoewel lipoedeem vaak op latere leeftijd wordt gediagnosticeerd, vooral rond de puberteit of de menopauze, kan het ook jonge vrouwen treffen. In sommige gevallen kan het al zichtbaar zijn tijdens de adolescentie, wanneer hormonale veranderingen het vet zich in de typische gebieden beginnen ophopen. Het is dus mogelijk voor jonge vrouwen om lipoedeem te ontwikkelen, en vroege diagnose kan helpen bij het effectief beheren van de aandoening.
Lipoedeem is altijd zichtbaar in de benen
Lipoedeem komt vaak voor in de benen, maar het kan ook de armen beïnvloeden, hoewel dit minder vaak wordt opgemerkt. Het vet in de armen kan leiden tot een ongelijke verhouding tussen de boven- en onderarm. Bij sommige mensen zijn de symptomen beperkt tot de heupen of de onderbuik. Omdat lipoedeem zich op verschillende manieren kan uiten, is het belangrijk dat artsen zich bewust zijn van de variëteiten in de presentatie van de aandoening.
Lipoedeem: storing in de vetverdelingLipoedeem, ook wel het "rijbroeksyndroom" genoemd, is een aandoening waarbij de vetverdeling in het lichaam verstoord wordt.
Lipoedeem: ongelijkmatige vetverdelingLipoedeem is een relatief onbekende ziekte die vrijwel alleen bij vrouwen voor komt. Lipoedeem ontwikkeld zich in verschillende st…
Lipoedeem: een abnormale vetophopingSommige vrouwen hebben last van behoorlijke dikke heupen, bovenbenen of bovenarmen, terwijl ze geen last hebben van overgewicht. B…
Een gezonde voeding is belangrijk bij lipoedeem / Bron: Jill111, Pixabay
