Lipoedeem: een abnormale vetophoping

Sommige vrouwen hebben last van behoorlijke dikke heupen, bovenbenen of bovenarmen, terwijl ze geen last hebben van overgewicht. Bij hen kan er een ziekte aanwezig zijn, waarbij er een stoornis in de vetverdeling is. Deze aandoening wordt lipoedeem of rijbroeksyndroom genoemd. Op de aangedane plaatsen in het lichaam is er een afwijking in de vetcellen. Vaak speelt erfelijkheid een rol en zal een dieet niet helpen om van de overmatige vetophoping af te komen. Hoewel een lipoedeem niet te genezen is, kun je wel wat aan je leefstijl doen om de gevolgen zoveel mogelijk te beperken.

Wat het is

Het rijbroeksyndroom, met de medische benaming lipoedeem, is een erfelijke aandoening waarbij er een stoornis is ontstaan in de verdeling van vet. Het komt bijna alleen maar voor bij vrouwen en het lichaamsvet hoopt zich vooral op in de heupen, benen of armen. Het vetweefsel hoopt zich niet gelijkmatig op over het lichaam en op sommige plaatsen kunnen er flinke zwellingen ontstaan. Op de aangedane plaatsen zijn de vetcellen groter en onregelmatiger van vorm dan normaal. Deze aandoening kan ook ontstaan zonder dat er sprake is van overgewicht en omdat er vaak een typische zwelling op de bovenbenen en heupen ontstaat, wordt het ook wel rijbroeksyndroom genoemd.

Wie krijgt het?

Het is niet altijd duidelijk waarom iemand deze aandoening krijgt. Erfelijkheid speelt vaak een rol en in bepaalde families komt het vaker voor. Meestal raken de vetcellen ontregeld aan het einde van de puberteit of als gevolg van een zwangerschap. Men gaat er vanuit dat hormonen hierbij een rol spelen. Bij sommige vrouwen is er sprake van de overgang of een afwijking aan de schildklier. De ziekte ontstaat niet als gevolg van overgewicht, en zal niet verdwijnen wanneer je overgewicht kwijt raakt. Bij een zeldzaam aantal gevallen treft de aandoening een man. Bij mannen komt het voor bij een hormonale stoornis of een beschadiging van de lever.

Lipoedeem door spuiten van insuline

Bij mensen met suikerziekte kan er een lipoedeem ontstaan op de plaats waar er gespoten wordt met insuline. De huid wordt op de plek van de injectie steeds stugger en dikker. Er kunnen bobbels of deuken in de huid ontstaan als gevolg van onderhuids littekenweefsel. Er wordt aanbevolen om die reden dat je beter steeds op een andere plek insuline kunt spuiten.

Lipoedeem door HIV-geneesmiddelen

Sommige patiënten die lijden aan HIV moeten medicijnen nemen tegen virussen. Bij sommige middelen kan er een lipoedeem ontstaan, waarbij er vetverlies is in het gezicht of op de armen en benen, maar waar er een vettoename ontstaat op de bovenrug of op de buik.

Overgewicht

Lipoedeem ontstaat niet als gevolg van overgewicht. Bij overgewicht wordt er meer vet opgeslagen in vetcellen, maar bij een lipoedeem gaat het om vetcellen die ziekelijk veranderen. Overgewicht kan wel een negatief effect hebben op een lipoedeem, omdat er meer vet opgeslagen moet worden. Door af te vallen, zullen de klachten niet verdwijnen.

De symptomen

Lipoedeem is een chronische en pijnlijke ziekte. Het is beter om het in een zo’n vroeg mogelijk stadium te ontdekken, omdat het dan beter te behandelen is. De tekenen waaraan je deze aandoening kunt herkennen zijn:

Symmetrische zwellingen

Er ontstaan aan beide zijden van het lichaam zwellingen. Bij een vochtophoping (lymfoedeem) treden zwellingen vaak niet symmetrisch op.

Slanke handen en voeten

De handen en voeten zullen niet opzwellen, in tegenstelling tot een lymfoedeem. Vaak valt het op dat de handen en voeten slank zijn.

Pijn

Bij aanraking of druk voelt de zwelling pijnlijk aan. Wanneer er sprake is van een vergevorderd stadium, kan het al pijn doen door aanraking van kleding. Verder kan er een zwaar gevoel in de benen ontstaan.

Cellulitis

Er is een typische sinaasappelhuid, waarin er knobbeltjes en putjes zichtbaar zijn.

Koud gevoel

Er kan een koud gevoel ontstaan, met name in de onderbenen.

Blauwe plekken

Er kunnen gemakkelijk blauwe plekken ontstaan.

Wanneer er sprake is van een verder gevorderd stadium van deze ziekte, kunnen er vermoeidheidsklachten, verminderde spierkracht, gewrichtsproblemen en lymfoedemen ontstaan.

Behandeling

Helaas is een lipoedeem niet te genezen. Wel kunnen de gevolgen zo veel mogelijk worden beperkt. Zo kun je er voor zorgen dat je geen overgewicht krijgt, omdat dit de klachten kan verergeren. Verder is het belangrijk voldoende te bewegen, maar kies niet voor een sport waarbij je plotselinge bewegingen moet maken of waar je overbelast van raakt. Voorbeelden van sporten die goed zijn, zijn: fietsen, wandelen en zwemmen. Om een vochtophoping te voorkomen, kun je speciale kleding dragen. Een voorbeeld is het dragen van een steunkous. Draag liever geen strakke bh of andere strakke kleding.

Lees verder

• Afslanktips om verantwoord af te vallen
• Ernstig overgewicht: morbide obesitas
• Gevolgen voor de gezondheid door overgewicht
• Overeten: een aangeleerd gedragsprobleem
• Wat kun je doen tegen vermoeide, dikke en pijnlijke benen?