Coccygodynie: Oorzaken van pijn aan staartbeen (stuitje)

Het staartbeen, ook wel coccyx of stuitje genoemd, bevindt zich helemaal onderaan de wervelkolom, boven de billen. Ondanks zijn kleine omvang, vervult het staartbeen een belangrijke rol in het stabiliseren van het lichaam tijdens het zitten. Het stuitje is omgeven door een netwerk van spieren, ligamenten en pezen. Pijn aan het staartbeen, oftewel coccygodynie, kan verschillende oorzaken hebben, zoals een bevalling of een letsel. De pijn wordt meestal gevoeld aan de basis van de wervelkolom, vooral bij zitten. Zowel huismiddeltjes als medische behandelingen kunnen helpen om de pijn te verlichten. Over het algemeen hebben patiënten met staartbeenpijn goede vooruitzichten op herstel.

• Synoniemen voor pijn aan het stuitje
• Oorzaken van coccygodynie
• Bevalling
• Infectie
• Kanker
• Ondergewicht of overgewicht
• Ongeval / Letsel
• Repetitive Strain Injury (RSI)
• Slechte houding
• Spier- of gewrichtsaandoeningen
• Veroudering
• Symptomen: Pijn bij het zitten
• Diagnose en onderzoeken
• Huismiddeltjes bij pijn aan het staartbeen
• Medische behandeling van pijn aan het stuitje
• Fysiotherapie
• Massage
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose van staartbeenpijn
• Complicaties van staartbeenpijn
• Chronische pijn
• Beperkingen in beweging
• Psychologische impact
• Onderliggende gezondheidsproblemen
• Preventie
• Correcte zithouding
• Gebruik van ondersteunende kussens
• Oefeningen en versterking
• Gewichtscontrole
• Vermijden van overmatige druk
• Behandelen van onderliggende aandoeningen

Synoniemen voor pijn aan het stuitje

Coccygodynie kent verschillende synoniemen, namelijk:

• Coccyalgie
• Coccydynie
• Coccygeale pijn
• Coccyx-pijn
• Staartbeenpijn
• Stuitpijn

Oorzaken van coccygodynie

Bevalling

Coccygodynie komt vijf keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, vaak als gevolg van een bevalling. Tijdens de laatste fase van de zwangerschap wordt het stuitbeen flexibeler door hormonale veranderingen. De uitrekking van de ligamenten en spieren tijdens de bevalling kan leiden tot pijn aan het stuitje.

Infectie

Soms kan een infectie aan de basis van de wervelkolom of in het omliggende zachte weefsel coccygodynie veroorzaken. Een voorbeeld hiervan is een pilonidaal abces, een pijnlijke ophoping van pus die vaak in de bilspleet voorkomt.

Kanker

Een minder frequente oorzaak van pijn aan het staartbeen is kanker, zoals botkanker of botmetastasen (uitzaaiingen van kanker in het bot).

Ondergewicht of overgewicht

Zowel overgewicht als ondergewicht kunnen bijdragen aan coccygodynie. Overgewicht veroorzaakt extra druk op het stuitbeen wanneer men zit, wat pijn kan veroorzaken. Aan de andere kant ervaren mensen met ondergewicht ook vaak pijn aan het stuitje, omdat zij onvoldoende vetweefsel rond het staartbeen hebben, wat wrijving en ongemak kan veroorzaken.

Ongeval / Letsel

Een ernstige val of een directe impact op het onderste deel van de wervelkolom kan leiden tot coccygodynie. Dit kan het gevolg zijn van een gekneusd, gebroken of ontwricht staartbeen.

Repetitive Strain Injury (RSI)

Langdurige herhalende bewegingen, zoals bij fietsen of roeien, kunnen het risico op coccygodynie verhogen. De constante druk en het strekken van de basis van de wervelkolom kunnen de spieren rondom het stuitje overbelasten en pijn veroorzaken. RSI is een vorm van overbelastingsblessure.

Slechte houding

Langdurig zitten, zoals tijdens het autorijden of op kantoor, kan veel druk op het stuitbeen uitoefenen. Deze druk kan verergeren naarmate men langer in dezelfde houding blijft.

Spier- of gewrichtsaandoeningen

Staartbeenpijn kan ook het gevolg zijn van aandoeningen die de spieren of gewrichten aantasten. Voorbeelden zijn:

• Artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
• Bekkeninstabiliteit
• De ziekte van Bechterew (blijvende gewrichtsontsteking)
• Een beknelde zenuw
• Verzwakking van de bekkenbodemspieren
• Fibromyalgie (chronische aandoening gekenmerkt door pijn en vermoeidheid)
• Reuma

Veroudering

Met de leeftijd slijten de kleine schijfjes kraakbeen die het stuitbeen op zijn plaats houden, wat kan leiden tot pijn aan het staartbeen.

Symptomen: Pijn bij het zitten

Patiënten ervaren doorgaans milde tot ernstige pijn aan het staartbeen zelf. Deze pijn straalt meestal niet uit naar de onderste ledematen of het bekkengebied. Sommige patiënten hebben continu ongemak rond het stuitje, terwijl anderen alleen pijn voelen bij bepaalde bewegingen of druk. De pijn kan bijzonder intens zijn wanneer men zit of achterover leunt. Ze kan ook verergeren bij zitten op harde oppervlakken of leunen tegen een muur. Daarnaast kunnen sommige patiënten meer pijn ervaren bij het opstaan uit een zittende positie. Het zoeken naar extra steun kan helpen bij het verbeteren van de stabiliteit. Bij activiteiten zoals stoelgang of geslachtsgemeenschap kan de pijn ook toenemen.

Diagnose en onderzoeken

Grondig onderzoek is essentieel
Volgens eMedicine melden patiënten met pijn aan het stuitje vaak dat hun symptomen door artsen worden geminimaliseerd of afgewezen. Sommige artsen kunnen coccygodynie zelfs als ‘lage rugpijn’ classificeren. Staartbeenpijn kan echter ernstig en aanhoudend zijn, waardoor een grondig onderzoek noodzakelijk is.

Diagnostisch onderzoek
De arts begint met een vraaggesprek en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. Meestal is een röntgenfoto voldoende om de oorzaak van de coccygodynie te achterhalen. In sommige gevallen zijn aanvullende beeldvormende onderzoeken nodig, zoals een MRI-scan, een CT-scan of een botscan.

Huismiddeltjes bij pijn aan het staartbeen

In ongeveer 90% van de gevallen is een conservatieve behandeling met huismiddeltjes effectief om de pijn aan het stuitje te verlichten. Enkele nuttige huismiddeltjes zijn:

• Toepassing van warmte of koude op het getroffen gebied, dagelijks gedurende twintig minuten per keer.
• Gebruik van een speciaal kussen voor een comfortabele zitplaats en regelmatige pauzes om langdurig zitten te voorkomen.
• Massage van het pijnlijke gebied met massageolie, twee keer per dag gedurende tien tot vijftien minuten.
• Bad in warm water met Epsomzout, dagelijks gedurende tien tot vijftien minuten.
• Inname van pijnstillers en ontstekingsremmers op doktersadvies.

Medische behandeling van pijn aan het stuitje

Als de pijn ernstig of aanhoudend is, is het verstandig om medische hulp in te schakelen.

Fysiotherapie

Een fysiotherapeut kan de patiënt helpen met bekkenbodemspieroefeningen die de pijn kunnen verlichten en de algehele functie van het bekken verbeteren.

Massage

Massage van de spieren die verbonden zijn met het stuitje kan ook verlichting bieden. Deze massage wordt vaak uitgevoerd via het rectum (endeldarm) om de pijn te verminderen.

Medicatie

In sommige gevallen kan een arts een lokaal anestheticum in het stuitje injecteren om de pijn tijdelijk te verlichten. Daarnaast kunnen bepaalde anti-epileptica of antidepressiva nuttig zijn voor pijnverlichting. Laxeermiddelen kunnen tijdelijk worden voorgeschreven als stoelgang te pijnlijk is.

Chirurgie

Voor patiënten met ernstige coccygodynie die niet reageren op andere behandelingen, kan een operatie noodzakelijk zijn. Bij een coccygectomie wordt (een deel van) het staartbeen chirurgisch verwijderd.

Prognose van staartbeenpijn

De meeste patiënten met staartbeenpijn herstellen volledig. Het herstel kan echter variëren afhankelijk van de oorzaak en de gekozen behandeling.

Complicaties van staartbeenpijn

Hoewel veel gevallen van staartbeenpijn (coccygodynie) goed reageren op behandelingen, kunnen er enkele complicaties optreden als de aandoening niet adequaat wordt behandeld of als er een onderliggende ernstige oorzaak is. Enkele mogelijke complicaties zijn:

Chronische pijn

Als coccygodynie niet goed wordt behandeld, kan de pijn chronisch worden. Chronische staartbeenpijn kan leiden tot langdurig ongemak en kan invloed hebben op de dagelijkse activiteiten en de levenskwaliteit van de patiënt.

Beperkingen in beweging

Patiënten met aanhoudende staartbeenpijn kunnen moeite hebben met bepaalde bewegingen of activiteiten die druk uitoefenen op het stuitje. Dit kan de mobiliteit beperken en leiden tot een verminderd fysiek functioneren.

Psychologische impact

Langdurige pijn kan ook psychologische effecten hebben, zoals stress, angst en depressie. Patiënten kunnen het moeilijk vinden om met de pijn om te gaan, vooral als deze invloed heeft op hun dagelijkse leven en welzijn.

Onderliggende gezondheidsproblemen

In sommige gevallen kan staartbeenpijn wijzen op ernstigere onderliggende gezondheidsproblemen, zoals infecties of tumoren. Het is belangrijk om een grondige diagnose te stellen om dergelijke complicaties uit te sluiten.

Preventie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om staartbeenpijn volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen om het risico te verminderen en het ongemak te minimaliseren:

Correcte zithouding

Een goede zithouding kan helpen om de druk op het stuitje te verminderen. Zorg ervoor dat je rechtop zit en gebruik een ergonomische stoel met een geschikt kussen voor extra comfort. Vermijd langdurig zitten zonder pauzes.

Gebruik van ondersteunende kussens

Speciale kussens, zoals donutkussens of zitkussens met een uitsparing voor het stuitje, kunnen helpen om de druk op het staartbeen te verlichten. Dit is vooral nuttig voor mensen die veel zitten, zoals bij autorijden of werk achter een bureau.

Oefeningen en versterking

Regelmatige oefeningen om de bekkenbodem- en buikspieren te versterken kunnen helpen om de druk op het stuitje te verminderen en de stabiliteit van het bekken te verbeteren. Fysiotherapie kan nuttig zijn om gerichte oefeningen aan te leren.

Gewichtscontrole

Het handhaven van een gezond gewicht kan de druk op het stuitbeen verminderen. Zowel overgewicht als ondergewicht kunnen bijdragen aan pijn aan het stuitje, dus het is belangrijk om een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging te combineren.

Vermijden van overmatige druk

Probeer activiteiten te vermijden die overmatige druk op het stuitje uitoefenen. Dit kan het risico op letsel en pijn verminderen. Als je bijvoorbeeld veel zit, zorg dan voor regelmatige pauzes en beweeg regelmatig om druk op het staartbeen te voorkomen.

Behandelen van onderliggende aandoeningen

Indien er onderliggende aandoeningen zijn die bijdragen aan de staartbeenpijn, zoals artrose of bekkeninstabiliteit, is het belangrijk om deze aandoeningen adequaat te behandelen om verdere complicaties te voorkomen.